من یار مهربانم، اما کمی گرانم

کلاس دوم ابتدایی که بودم، شعری در کتاب فارسی بود با عنوان «یار مهربان». شاعرش هم عباس یمینی شریف بود. یادم می‌آید معلممان شعر را که در مورد کتاب و کتاب‌خوانی بود، خواند و برایمان از اهمیت و ارزش کتاب صحبت کرد و گفت: «سعی کنید همیشه با کتاب مأنوس باشید». فکر می‌کنم اگر معلم دبستان بودم، روز تدریس شعر «یار مهربان» اندکی آن را تغییر می‌دادم تا از گرانی آن گله کنم.

متأسفانه امروزه در کنار گرانی کتاب، با ورود دنیای دیجیتال به زندگی روزمره، کتاب‌خوانی رونق خود را بیش‌ازپیش ازدست‌داده است. آمارها نشان می‌دهد که سرانه مطالعه در کشورمان به روزانه ۱۲ یا ۱۳ دقیقه محدود می‌شود. یکی از دلایل کم شدن مطالعه به‌خصوص برای کتاب‌خوان‌ها، گران شدن کتاب در چند سال اخیر است. متأسفانه به دلایل مختلف و با گران شدن کاغذ، روزبه‌روز قیمت کتاب‌ها گران و گران‌تر می‌شود. حال باید چه کرد و چگونه می‌توان کتاب با قیمت پایین و ارزان خواند؟

 

راهکارهای سنتی
۱. عضویت در کتابخانه‌های عمومی
شاید راحت‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای مطالعه کتاب‌های موردعلاقه ما و اینکه بتوانیم تعداد بالایی از کتاب‌ها را به‌صورت رایگان بخوانیم، عضویت در کتابخانه‌های عمومی است. شما می‌توانید با مراجعه به نزدیک‌ترین کتابخانه عمومی در محل زندگی‌تان حتی در روستاها و ثبت‌نام و عضویت در آن کتابخانه از کتاب‌های آنجا استفاده کنید و به‌صورت امانی آن‌ها را به خانه برده و مطالعه کنید.

۲. خرید کتاب‌های دست‌دوم
برخی‌ها دوست دارند که مالک کتاب باشند تا اینکه امانی آن را در اختیار داشته باشند. بعضی دیگر به برخی کتاب‌ها نیاز مداوم دارند و لازم است حتماً در کتابخانه شخصی خودشان باشد. برای این‌که بتوانید کتاب موردعلاقه خود را با قیمت پایین خریداری کنید، می‌توانید کتاب را از مراکز خریدوفروش کتاب‌های دست‌دوم که در بیشتر شهرها وجود دارد تهیه نمایید. به دلیل دست‌دوم بودن این کتاب‌ها، قیمت خرید آن‌ها هم می‌تواند مناسب باشد. همچنین اگر به کتاب‌فروشی‌های دست‌دوم دسترسی ندارید یا در مناطقی زندگی می‌کنید که چنین کتاب‌فروشی‌هایی وجود ندارد، می‌توانید به‌صورت مجازی به سایت‌ها و کانال‌هایی که کارشان خریدوفروش کتاب‌های دست‌دوم است، مراجعه کنید و کتاب موردعلاقه خود را سفارش داده و بعد از چند روز دم در خانه آن را تحویل بگیرید. با این کار هم در زمان و هم در هزینه صرفه‌جویی کرده‌اید.

۳. طرح «وقف در گردش کتاب»
طرح «وقف در گردش کتاب» که چند سالی است توسط گروه‌ها و انجمن‌های فرهنگی دغدغه‌مند در حوزه کتاب اجرا می‌شود نیز می‌تواند راهکار مناسبی برای تهیه کتاب و خواندن آن باشد.

روال کار این طرح به این شکل است که یک نفر یا یک گروه کتابی را با قیمت مناسب از نمایشگاه‌های کتاب وقف در گردش خریداری می‌کنند و پس از مطالعه، آن را در اختیار دیگران قرار می‌دهند و نفر بعد هم پس از مطالعه آن را در اختیار دیگری قرار می‌دهد. به همین شکل آن کتاب به ‌صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

 

راهکارهای نوین
۱. کتاب الکترونیک (E-book)
کتاب الکترونیک، کتابی است که به شکل پرونده‌های دیجیتال و از طریق رایانه و گوشی‌های هوشمند تولید و خوانده می‌شود. کتاب‌های الکترونیکی صرفاً نسخه‌های دیجیتال کتاب‌های مکتوب نیستند بلکه می‌توانند علاوه بر متن و تصویر، در قالب فیلم و کتاب‌های صوتی و انیمیشن نیز باشند. امروزه این روش از کتاب‌خوانی با پیشرفت دنیای فن‌آوری و دیجیتال و استفاده مردم از گوشی‌های هوشمند می‌تواند نظر افراد کتاب‌خوان را به خود جلب کند. روش‌های مختلفی برای تهیه این کتاب‌ها وجود دارد:

• نسخه پی‌دی‌اف (PDF)
نسخه PDF، نسخه‌ای الکترونیک از متن یا عکس صفحات کتاب است که به‌راحتی می‌توان این نسخه از کتاب‌ها را از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های قانونی با قیمت بسیار پایین خریداری و سپس بارگیری کرد و در رایانه یا گوشی مطالعه نمود.

• اپلیکیشن‌های کتاب‌خوان
اپلیکیشن‌های کتاب‌خوان را می‌توان به‌راحتی و به‌صورت رایگان از فروشگاه‌های اینترنتی دانلود کرد و روی گوشی‌های هوشمند نصب کرد. پس از نصب این اپلیکیشن‌ها می‌توان از کتاب‌هایی که به‌صورت الکترونیک در آن وجود دارد استفاده کرد و با یک جستجوی ساده به‌ راحتی به مطالعه پرداخت. اپلیکیشن‌های متنوعی در دنیا برای این کار وجود دارد؛ اما در کشورمان نیز در سال‌های گذشته توسط شرکت‌های مختلف اپلیکیشن‌های خوبی در حوزه کتاب‌خوانی تولیدشده که می‌توان از اپلیکیشن «فیدیبو»، «طاقچه»، «فراکتاب»، «کتابرا» و «پاتوق کتاب» نام برد.

• کتاب‌های صوتی
یکی از نمونه‌های کتاب‌های الکترونیک، کتاب صوتی است. کتاب صوتی برای کسانی که قادر به خواندن کتاب نیستند و یا اینکه در طول روز زمان قابل توجهی را در وسایل نقلیه سپری می‌کنند، می‌تواند راه‌حل مناسبی برای مأنوس شدن با کتاب باشد. در کتاب صوتی یک فرد کتاب را خوانده و فایل صوتی آن را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد تا افراد با شنیدن آن از متن و موضوع کتاب موردنظرشان آگاه شوند. نسخه‌های صوتی کتاب‌ها را می‌توان از طریق سایت‌های اینترنتی و یا اپلیکیشن‌های کتاب‌خوان دریافت و با قیمت مناسب استفاده کرد.

۲. مجلات با موضوع داستان
چند سالی است که برخی مجلات برای بالا بردن سرانه مطالعه و گسترش فرهنگ قصه‌گویی و داستان، اقدام به چاپ مجلاتی با موضوع «داستان» نموده‌اند. هدف از چاپ این مجلات، رونق فرهنگ مطالعه و به ‌خصوص خواندن داستان‌های سالم و ایرانی‌ که بیشتر به مخاطب عمومی توجه دارد، در جامعه است. استفاده از این مجلات که قیمت آن نیز مناسب است، می‌تواند برای دانش آموزان و دانشجویان و علاقه‌مندان کتاب راهکار مناسبی باشد.

 

چند نکته برای خرید کتاب ارزان
۱. کتاب‌هایی که کیفیت کاغذ آن‌ها پایین است ارزان‌تر خریداری می‌شوند. به همین دلیل بسیاری از انتشاراتی‌ها کتاب‌های خود را روی کاغذ کاهی چاپ می‌کنند. کتاب‌های با کاغذ کاهی هم ارزان‌تر هستند و هم سبک‌تر و به‌راحتی خوانده می‌شوند.

۲. هر چه قدر قطع کتاب‌ها کوچک‌تر باشند، ارزان‌تر خریداری می‌شوند. خوشبختانه در این چند سال برخی از انتشاراتی‌ها کتاب‌های خود را در قطع‌های مختلف چاپ می‌کنند. با این روش می‌توان کتاب‌های با قطع کوچک مثل رقعی و پالتویی و جیبی را ارزان‌تر خرید.

 
به نظر می‌رسد گرانی و حتی درگیری بیش‌ازحد با دنیای مجازی و دیجیتال هم بهانه‌های خوبی برای کتاب‌نخوانی ما نیستند. کاش با این یار مهربان، همیشه همراه باشیم.