بختیاری
جلسه را با طرح چند موضوع درباره جستوجوگری آغاز کرد و گفت: «کارکرد
مدرسه صالح در سند تحول بنیادین، پرورش دانشآموزان و نوآموزانی است که
بهدنبال جستوجوگری و تعقل و تفکر و کنجکاوی و حقیقتیابی باشند. انسان
موجودی کمالگراست و همواره به دنبال پاسخ سؤالهای خودش است که نمی تواند
در قالب کتب درسی به آنها برسد و برای رسیدن به این پاسخها باید به
دنبال منابع چاپی دیگر مثل همین مجله رشد، هم باشد، اگر بخواهیم دانشآموز
را جستوجوگر بار بیاوریم، قطعاً کسی که بهعنوان مربی یا معلم در این راه
قدم بر میدارد هم باید جستوجوگر باشد؛ بکوشد تا بیشتر بداند و مطالعه
کند تا بتواند انتقالدهنده باشد. در دوره پیشدبستانی مغز کودک رشد
میکند و بعضی آموزشها هست که فقط باید در این دوره به او داده شود.
استفاده از منابع بهروز برای آموزش این نوآموزان قطعاً مؤثر است. باید
بگویم که این جلسه کارگاهی است و شما قطعاً در مجله پیشدبستانی با مواردی
برخورد کردهاید که بیان آنها میتواند به مؤلفان و گروه تألیف سازمان
پژوهش و دستاندرکاران مجله در این کار کمک کند. چیزی که واقعاً روی
پیشرفت تحصیلی اثرگذار است، رسیدگی به یادگیری بهتر است که البته ما در این
زمینه ضعف داریم و باید به منابع دیگری هم فکر کنیم. دوره پیشدبستانی
دوره حساسی است و یادگیری در آن، زمینه آینده و رشد دانشآموزان را فراهم
میکند.»
اسدی ضمن تشکر از حاضران صحبتهای خود را با بحث نهادینه
کردن هویت ایرانی اسلامی شروع کرد: «خوشحالم که جلسه نقد و بررسی مجله رشد
در قرچک برگزار میشود. مجله رشد در بخش پیشدبستانی در زمینه تربیت اصولی
کمک پایهای میکند؛ بهخصوص در زمینه نهادینه کردن هویت ایران و ایرانیان و
یکپارچهسازی و پرهیز از سلیقههای مختلف در تربیت. از همه مهمتر این
است که بچهها با طی کردن این دوره امکان آن را پیدا کنند که به پایههای
بالاتر بروند. در بعضی موارد، دانشآموزان دو زبانه نمیتوانند پیشرفتی
داشته باشند و به پایههای بالاتر بروند؛ چون درس را یاد نمیگیرند. قبلاً
این استانداردها رعایت نمیشده است، اما مجله رشد حتماً گامهایی در این
زمینه برمیدارد که بتواند همه بچههای پیشدبستانی را آماده و یکپارچه کند
تا ما بهطور رسمیتر آنها را در پایههای بالاتر آموزش بدهیم.»
تهرانی فرجاد هم از حضور خود در این جلسه ابراز خرسندی
کرد. او این دیدار را به فال نیک گرفت و با بیان خاطرهای به نقل از یکی از
مربیان پیشدبستانی به حساسیت این گروه سنی اشاره کرد: «مربی پیشدبستانی
مدرسهای در شیراز تعریف میکرد نوآموزی به او گفته است من پدرم را خیلی
دوست دارم؛ چون شیطان را پیش خودش نگه میدارد که پیش من و مادرم نیاید. او
ما را میزند و شیطان هم پیش آدمهای بد میماند؛ پس شیطان الان پیش پدرم
است.» مربی این کودک هم موضوع را اینطوری جمع کرده بود که من حتماً با
پدرت صحبت میکنم تا او هم کار بد نکند و شیطان از شما و خانهتان دور شود.
هدفم از نقل این خاطره این بود که به استدلال و حساسیت این گروه سنی
بپردازم و بگویم این گروه سنی در برهه مهمی قرار دارند.»
پورحسین با اشاره به برگزاری نشستهای قبلی در استان
تهران گفت: «چهار جلسه در این زمینه در بخشهای مختلف استان تهران برگزار
شد و نتایج آن هم راضیکننده بود. هدف از این نشست این است که بتوانیم به
محتوایی که در آموزشوپرورش ایجاد میشود با دید انتقادی نگاه کنیم؛ فرهنگ
مطالعه را ترویج دهیم و مطالعه را نهادینه کنیم و در نهایت بتوانیم تعامل و
ارتباطی سازنده بین تولیدکنندگان محتوا و مخاطبان در این دیدار به وجود
آوریم. امید داریم که بتوانیم با مشارکت شما دوستان در آموزشوپرورش، اسناد
تأکیدی را تبیین کنیم و بین همکاران ترویج دهیم. همکاران لطف کنند در قالب
۵ دقیقه در مورد محتوای مجله، دیدگاهها و انتقاداتشان بگویند. آیا مطالب
مجله از استدلال منطقی برخوردار است؟ آیا مطالب سازمان یافته مطرح
شدهاند؟ آیا مطالب بهروز و خوب و کارآمدند و نیازهای معلمان، دانشآموزان
و خانواده را برطرف میکنند؟ این مجلات در کیفیتبخشی به کار ما تا چه
میزان تأثیر دارد؟ مجلات تا چه میزان در بین شما نفوذ دارند؟ چند درصد از
شما این مجله را مطالعه میکنید؟ آیا در تهیه و تولید این مجلات مشارکت
دارید؟ آیا برای تولید محتوا میتوانید کار گروهی انجام دهید؟ آیا اهداف
سازمانی مثل سند تحول بنیادین و سند برنامه درسی ملی در محتواها گنجانده
شده است؟ آیا بخشبندی و گرافیک مجله کیفیت مناسبی دارد؟ بهعنوان مخاطب،
فکر میکنید جای چه مطلبی در مجله خالی است؟»
خواجوی،
مؤسس پیشدبستان باب درنا و معلم پایه پنجم مدرسه شاهد: «با توجه به اینکه
از جمله اهداف پیشدبستانی پرورش عواطف و احساسات دینی و عبادی است. در
مجله مطالب قرآنی و احادیث کمرنگ است؛ آموزش مهارتهای زندگی به نسبت
دبستان در این دوره کم است؛ آموزشهایی مثل آموزش کنترل خشم و قدرت صبر. در
کشورهای پیشرفتهای مثل چین و ژاپن بچهها بیشتر در خارج از فضای کلاس
فعالیت دارند اما ما برای این کار به مجوز نیاز داریم. اگر این محدودیتها
کم شود بهتر است. درصدی از بچههای دبستانی حتی قادر به بستن بند کفش یا
دکمه لباس خودشان نیستند. بهتر است مطالب مربوط به دستورزی بیشتر شود. در
دوره پیشدبستانی بحث مهم، خوب گوش دادن است نه نوشتن؛ در صورتی که اولیاء
ما توقع نوشتن دارند. باید مثلاً جلسه بگذاریم و اولیا را توجیه کنیم؛ چون
توقع دارند که بچه همهچیز را در پیشدبستانی یاد بگیرد. از آنجا که ۸۰
درصد یادگیری از طریق بصری است و ممکن است بعضی والدین بیسواد باشند،
پیشنهاد میکنم که سیدی هم در قالب مجله تولید شود. از آنجا که بچهها
خواندن بلد نیستند. بهتر است قصههای داخل مجله نصفه نوشته شود و نوآموزان
در خانه آنها را کامل کنند.
این باعث تقویت قدرت حل مسئله و اعتمادبهنفس دانشآموز میشود. شنیدن نظر
دوستان خلاقیت کودک را افزایش میدهد و باعث میشود که بچهها قصه را خلق
کنند.»
محمدی، مؤسس و مربی پیشدبستانی آموزشوپرورش: «همواره از
این مجله استقبال کردهام و از مؤلفان تشکر میکنم. این مجله باعث کاربردی
شدن مسائل درسی برای ما شده است. همراهی خانواده از ثمرات این مجله بوده
است. بچهها با علاقه خاصی آن را دنبال میکنند. یکی از نوآموزان ما از
مادرش خواسته بود که شکل سربند روی سرش را مثل عکس جلد مجله رشد در بیاورد و
او را به مراسم عزاداری ببرد. برای همین، مادر این کودک هم شروع به خواندن
مجله کرد. بهتر است بخشی از مجله به تبادل تجربه همکاران اختصاص داده شود.
نکته دیگر مشکلات رفتاری بچههاست. مؤسسان مراکز پیشدبستانی، مربیان و
والدین به مشاوره احتیاج دارند. من شخصاً برای حل مشکلات یک نوآموز، از
مشاوره چندین روانشناس تحتنظر اداره آموزشوپرورش استفاده کردم این
نوآموز مشکلات بسیاری داشت؛ از نشستن سرکلاس گرفته تا رفتار با دوستانش،
اما خانواده او با ما همراهی نمیکردند و به خاطر این موضوع با این همه
مشاوره نتوانستیم مشکل این بچه را حل کنیم. بهتر است قصههای مطرح شده در
مجله در قالب مشکلات رفتاری بیان شود تا ما بتوانیم خانوادهها را هم بیشتر
همراه کنیم. یکی از مواردی که در باب اطلاعات مربیان پیشدبستانی از نظر
معارف و اعتقادی وجود دارد، این است که اجتهادی عمل میشود. درباره مراسمی
مثل شب یلدا از جهت نوع موسیقی و شکل اجرای برنامه نباید مدیر طبق نظر شخصی
خود رفتار کند. به نظر میرسد که باید در راستای اصول ارزشی و اعتقادی و
مطابق با هنجارهای اسلامی ملی به مربیان الگو داده شود. در بحث آموزش هم
نوعاً به شکل متکلم وحده آموزش داده میشود و نمونه یا الگوی آموزشی ارائه
نمیشود. باید بتوان آموزشی را به شکل داستان اجرا کرد تا نتایج بهتری
گرفته شود.»
تهرانی: مواردی که شما مطرح کردید بیشتر به رشد کودک برمیگردد؛ چون رشد
پیشدبستانی برای مربی است. اگر نکتهای هم در مورد پیشدبستانی دارید
بفرمایید.
عبدالملکی، مربی پیشدبستانی نجمه: «بهنظر من بهعنوان
یک معلم، خوب است نکاتی برای همراهی والدین و مربی در مجله مطرح شود؛ برای
مثال، بعضی از والدین اطلاع کاملی از پیشدبستانی ندارند. جلسه توجیهی
مدیر که اول سال برگزار میشود هم برای بعضی از اولیا قانعکننده نیست. یک
شماره مجله رشد، جداگانه به اولیا اختصاص یابد و روشن شود که دقیقاً
پیشدبستانی در مورد چیست و بچهها در این دوره باید چه چیزی یاد بگیرند.
اگر امکانش هست، مطالب چاپ شده حول مشکلات اولیا و مربیان با بچهها باشد؛
برای مثال، یک بچهای بیش فعال است و مادرش هم اطلاعاتی در این رابطه
ندارد. پس از داروهایی که از اطرافیان شنیده است استفاده میکند و این باعث
مشکلات بیشتری میشود. اگر اطلاعاتی در رابطه با این مشکلات مطرح شود،
والدین را برای حل مشکلات خود بهتر راهنمایی میکند.»
پورحسین: «دوره پیشدبستانی رابطهای صمیمانه میان مربی و
نوآموز برقرار میشود. مربی وارد زندگی کودک میشود و نیازهای او را
برطرف میکند. باید ارتباطمان را با مجله بیشتر کنیم و ما مربیان جلسه
تبادل اطلاعات بگذاریم. بهنظرم بهتر است شروع به مطالعه و بررسی کنیم.»
قاسمی، مؤسس پیشدبستانی نیکان: «اکثر مربیان پیشدبستانی
آموزش مرتبط با رشته را ندیدهاند. یکی از اهداف رشد این باشد که
آموزشهای دوره پیشدبستانی را بهصورت مستقیم و غیرمستقیم در مجله بیاورد.
مربیان بهزیستی تفاوتهایی با مربیهای ما دارند و نکاتی میدانند که
مربیهای ما حتی درباره آنها نشنیدهاند. در کنار مطالب مکتوب، میشود
واقعیت افزوده هم تولید کرد. چون فیلم را راحتتر میشود دید. حالا ممکن
است سیدی، هزینه اضافهای را تحمیل کند. نمونههای عینی مثل خاطرات مربیان
میتواند بیشتر مؤثر باشد.»
توسلی، مؤسس و مربی پیشدبستانی: «اولین نکتهای که در
مجله به آن اهمیت میدهم، کارگاه خلاق است. چون بیشتر آموزشهایی که توسط
مربیان داده میشود، باید همراه با خلاقیت و غیرمستقیم باشد. اگر کارگاه
هنر خلاق با استفاده از تجربه مربیان مجرب و حتی مربیان دیگر کشورها باشد،
بهتر است؛ مثل نمایش خلاق، بازی، کاردستی ضمناً مجلات میتوانند بازیهایی
پویایی را نیز ارائه نمایند.»
خزایی، از پیشدبستان آفتاب آراز: «برای مربیانی که تجربه
چندانی ندارند، صفحه سؤالات متداول بسیار کمککننده میتواند باشد. مربیان
مؤسسه ما مجله رشد کودک را بهطور کامل برای بچهها میخوانند؛ چون ممکن
است تعداد مجلات کم باشد و برای رشد مربی هم همینطور است و صفحات را روی
دیوار میچسبانیم که خوانده شود. ما در مؤسسه خود تلاش میکنیم که
مسئولیتپذیری را به بچه یاد بدهیم مدرسه ما دومین مدرسه زیرنظر محیطزیست
است و خیلی در این زمینه فعالیت کردهایم. پیشنهاد میکنم که در محتوای
مجله به محیطزیست و آثار باستانی در حال تخریب و اهمیت استفاده از آب هم
بپردازید.»
دامغانیان، مؤسس و مدیر پیشدبستانی: «پیشدبستانی اصلاً
به رسمیت شناخته نمیشود. پدر و مادرها اغلب از ما میپرسند که آیا بچه
ما باید پیشدبستانی برود؟ اگر بگوییم باید برود، دروغ گفتهایم. اگر هم
بگوییم نه، بچه از اهداف این دوره باز میماند. شرایط کلاسها آنقدر
نامناسب است که نمیشود از مربی انتظار داشت که سرکلاس مجله را اجرا کند؛
چون کلاس کثیف است، میز و نیمکتها خوب نیست و فضای کلاس کوچک است. در بخش
معرفی کتاب، بهتر است کتابها را با تخفیف در اختیار مربیان قرار بدهند.
بعد تربیت جنسی به خاطر محدودیتها کمتر پرداخته میشود و دست ما هم در این
زمینه بستهتر است. باید به مربیها اطلاعات داده شود که چگونه این موضوع
را سرکلاس توضیح دهند. مطالبی که مربوط به سند تحول است باید با ذکر دقیق
راهکار موجود در سند آورده شود. استادان و کارشناسان مربوطه هم معرفی شوند
تا بتوان بیشتر از آنها استفاده کرد؛ البته با هزینه مناسب! اگر به
تجربههای مربیان پرداخته شود، قابل استفادهتر است. صفحهای به مشکلات
مربیان اختصاص یابد تا در آن مربیانی که یک مشکل را حل کردهاند، به
پرسشهای سایرین پاسخ دهند و آنها را راهنمایی کنند. از طرف رشد
پیشدبستانی سمینارهایی گذاشته شود و یک نفر بهعنوان نماینده حضور پیدا
کند و بعد این مطالب را به بقیه انتقال دهد. دید بعضی از مربیها نسبت به
مجله رشد مثل پیک نوروزی است. آنها به مجله نظر مثبتی ندارند. روی این هم
باید کار شود. خلاقیت مربی در هر موضوعی باید به اسم خودش ثبت شود تا بقیه
هم از آن بهره ببرند.»
فعلی، مربی و مؤسس مرکز پارسا: «اگر یک مسابقه در مجله
گنجانده شود خیلی بهتر است. جایزه مسابقه میتواند به مربیان انگیزه دهد.
ما در مرکز از وسایل دور ریختنی استفاده میکنیم اما میتوان از تمام
تصاویر مجله کودک استفاده کرد. مثلاً کودک حیوانات اهلی را قیچی کند و در
قالب آلبوم برای مجله بفرستد و از طرف مجله جایزهای به او تعلق بگیرد. در
این صورت، بچهها بیشتر استقبال میکنند.»
عباسیزاده، مرکز ترانه بهاری: «آیا این مجله کودک فقط
برای کودکان عادی است و مراکز استثنایی را شامل نمیشود؟ چون من بچه مبتلا
به اوتیسم دارم. قصهها را کودکانهتر برایش تعریف میکنم که متوجه شود. از
انجمن هم درخواست کردم اما فقط مجلاتی به من میدهند که مخصوص من است. کاش
برای بچههای استثنایی مطلبی بگذارید.»
تهرانی فرجاد در پاسخ به این ایده گفت: «پیشنهاد خوبی
است. البته مسئولیت رشد پیشدبستانی با ما است اما بنده با دوستان رشد کودک
بیارتباط نیستم و من حتماً این پیشنهاد را انتقال میدهم. پیشنهاد میکنم
شما هم از طریق درگاههای ارتباطی اقدام کنید. سردبیر مجله حتماً توجه
میکند. باید تصاویر مجله و کتاب درسی بچههای استثنایی را هم شامل شود.»
کنگاوری، مربی و مؤسس پیشدبستانی «مجلات رشد با هدف
مطالعه بین همکاران و بچهها چاپ میشود، اما در حال حاضر با وجود فضاهای
مجازی و بمباران اطلاعات هر مطلبی در دسترس هست. البته مطالب مجلات رشد
واقعاً کاربردی است اما این مجلات باید آن قدر جذابیت داشته باشند که منِ
معلم از آنها برای ارتقای خودم استفاده کنم. عنوان مطالب و طراحی صفحات
میتواند به این جذابیت بیفزاید یا مثلاً برای مطالب آموزشی باید مثالهایی
آورده شود. مربیان آموزشهای لازم را میبینند اما به هر حال تجربه هر
روزه مربی بهتر از تئوری است. پیشنهاد میکنم که مطالب مهارتی موجود در
مجله کاربردیتر باشد و اگر مطالب مهارتی دستهبندی شده باشند، قابل
استفادهترند. اگر مطالب با عنوان مسئله شروع شود و بعد به حل آن بپردازد.
میتواند مخاطب بیشتری جذب کند.»
ضامنی، کارشناس پژوهش و سرپرست کارشناس مشاوره: «بعضی از
مطالب مجله تیترهای جذابی ندارند و عکس آنها هم بیربط است محتوا حتی اگر
کوتاهتر باشد، کاربردیتر است. در حالحاضر متنها طولانی هستند.»
ملکمحمودی، مربی پیشدبستانی: «پیرو صحبتهای خانم کنگاوری، نقش
آموزشی دیوار در کلاسهای پیشدبستانی در شماره ۳۹ صفحه ۱۵ خیلی کاربردی و
درست است. اینگونه مطالب هم خلاقیت بچهها را تقویت میکنند و هم باعث
میشوند که بچهها منظمتر شوند اما بعضی از مطالب کاربردی نیستند. شاید
مطلبی خیلی مهم باشد اما جذابیت نداشته باشد».
امیری، معاون آموزش ابتدایی اداره آموزشوپرورش قرچک:
«میخواهم بهعنوان یکی از والدین در مورد مجله بگویم که مشکل، کم بودن
انگیزه همکاران برای مطالعه است. اکثر همکاران راحت از کنار مجله میگذرند.
باید کاری انجام شود که از این مجله بیشتر استفاده کنیم.»
پورحسین در ادامه، پیشنهاد خود را هم مطرح کرد: «دو صفحه
را در هر فصلنامه به یک شهرستان اختصاص دهیم و از مسائل و دغدغههای مناطق
مختلف بگوییم. اگر همکاران ما یک روز کار خودشان را فیلمبرداری کنند و
برای مجله بفرستند، میتواند موضوع خوبی برای تولید محتوا باشد.»
قشقایی هم پیشنهاد خود را در زمینه استفاده از وبگاه مجله
اینطور مطرح کرد. «ما هر سال کار تولیدی جشنواره الکترونیک را داشتیم.
تولید محتوا و برنامهساز باید با هم ارتباط برقرار کنند. مشکل این است که
محتواساز زیاد است اما برنامهساز نه، اداره کل هم آموزشهایی در این زمینه
گذاشته است. ما به اداره کل پیشنهاد دادیم که با استفاده از آثاری که در
مناطق مختلف تهران تولید میشود ـ از پیش دبستانی گرفته تا متوسطه ـ که
البته بیشتر هم پیشدبستانی است، اقدامی انجام دهند؛ چون تنها اقدام که
اکنون روی آنها میشود این است که به جشنوارهها راه پیدا میکنند و در
نهایت به جشنواره کشوری میروند اما وبگاه رشد فرصتی است که میتوان برای
بارگذاری اینها استفاده کرد؛ مثلاً حداقل از آثار کسانی که به مرحله
استانی و کشوری میرسند، استفاده شود. این در حالی است که ما در زمینه
تولید محتوا و اقدامپژوهی افت کردهایم و کسی از منابع موجود استفاده
نکرده است.»
پورحسین در جواب قشقایی گفت: «بخشنامه آمده است که آثار
افراد برگزیده در مجله چاپ شود.» در جمعبندی آخر جلسه، تهرانی در پاسخ
صحبتهای حضار افزود: «برای دور شدن از پراکندگی مطالب، ما در پیشدبستانی
برنامههای عمومی و فراگیر و استاندارد و همچنین برنامههای اقتضایی داریم
که البته این دو باید بیشتر در مجله تبیین شوند. یکی از رسالتهای مجله این
است که مربی را ارتقا دهد و مقالاتی هم به والدین مربوط میشود. ما قرار
بود شماره ویژه والدین داشته باشیم اما بهخاطر کاغذ و دیگر مسائل کمی
محدودیت هست. این خبر را به شما بدهم که بحثی مطرح شده است که مجلهای به
نام رشد خانواده تولید شود در مورد به رسمیت شناخته نشدن پیشدبستانی، باید
بگویم که امسال دستورالعمل اجرایی برنامه درسی پیشدبستانی تهیه شده است
که از دفتر پژوهش در اختیار مراکز قرار میگیرد تا بتوان نگاه به خواندن و
نوشتن، کم کردن فعالیتهای مداد کاغذی و ارزشیابی را بیشتر تبیین کرد. بحث
سند تحول هم در شماره پاییز امسال در مقالهای که در آن بهطور دقیق به سند
تحول اشاره شده، چاپ شده است. سازمان محیطزیست با مشارکت سازمان پژوهش،
برنامه کتابی، حدوداً۷۰ صفحهای در زمینه محیطزیست را تهیهکردهاند، به
نام راهنمایی مربی ویژه محیطزیست. این کتاب از نظر محتوایی میتواند
دغدغههای شما را در این زمینه مرتفع کند. عکس و سوژههای عکس هم نکته
جالبی است. در مورد اینکه چگونه میشود مهارتهای فردی را در عکس نشان داد
(آن هم برای مخاطب عام) شما به ما پیشنهاد دهید. رساندن مفهوم با عکس تا
حدودی دشوار است. اینکه مجله در معرض دید بچه و در کتابخانه باشد خیلی
مؤثر است. برای تبیین مجله در مرکز، از جلد مجله شروع کنید و سریع به سراغ
مطالب نروید. از بچهها بخواهید از این تصاویر استفاده کنند و قصه بگویند.
ما در خیلی مدارس دیدهایم که مقالاتی از مجله را بهعنوان ضمن خدمت در نظر
گرفتهاند. میتوان برای کار کردن روی مطالب مجله و ارائه دادن این مقالات
امتیازهایی به هر شکل به مربیان اختصاص داد. وبگاه گروه پیشدبستان، قسمتی
مربوط به دورههای تحصیلی دارد که میتوان از آن مقاله بارگیری کرد.
پیشنهاد میکنم که مدیران مشروح میزگردها را که در هر شماره میآید، مطالعه
کنند. در مورد آموزشهای اعتقادی، ما در بحث فلسفه و هنر و خلاقیت و
آموزشهای دینی برنامههایی داریم. اگر پیشنهادی در این زمینهها دارید
برای ما بفرستید. بدانید که این مجله با هدایت و راهنمایی و نظارت
پیشکسوتانی چون خانم دکتر مفیدی جلو میرود.»