یادی از یک معلم

در پاییز سال گذشته، پس از نود سال زندگی پاک، یکی از معلمان پیشکسوت آموزش‌های فنی‌وحرفه‌‌ای، به نام مهندس عزیز خوشینی، دار فانی را وداع گفت. او هنر‌آموزی دلسوز و متعهد، کارشناسی دقیق، مؤلفی پرکار و اولین مدیر کل فنی‌وحرفه‌ای پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود.

اغلب کسانی که در چند دهه اخیر با هنرستان‌ها و آموزشکده‌ها سروکار داشته‌اند، از دور و نزدیک با این مرد شریف آشنا هستند و در ذهن و یاد آن‌ها خاطرات خوبی از او به یاد می‌آورند. من از پنجاه سال، یعنی نیم‌قرن پیش، با او آشنا بودم؛ از زمانی که تازه هنرجوی هنرستان شده بودم تا زمان فوت او که حتی در ایام بیماری هم چند بار در منزل از او عیادت کردم. به همین دلیل بر خود فرض دیدم در اولین سالگرد وفات این معلم گرامی از او یاد کنم.

در نوجوانی که وارد هنرستان شدم، با آنکه رشته تحصیلی‌ام برق بود و او معلم رشته‌ اتومکانیک بود، اما هر بار که او را در محیط کارگاه و کلاس می‌‌دیدم، به‌عنوان معلمی دلسوز، مربی پرتلاش و هنرآموزی منضبط و یک مربی پرتلاش او را تحسین می‌کردم. رفتار و آراستگی ظاهر او با روپوش کارگاهی بیش از سایر مربیان بر من تأثیر داشت. او را در مقام معلمی مصداق این کلام امیرالمؤمنین (ع) می‌دیدم که فرمودند:

«مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ اماماً فلیبدأ بتعلیم نفسهِِ قبل تعلیم غیره- و لیکن تأدیبُهُ بسیرته قبل تأدیبه بلسانه و مُعَلم نفسه و مؤدبها احق بالاجلال من معلم الناس مؤدبهم.^۱»: «آنکه خود را در مرتبه پیشوایی قرار می‌دهد باید پیش از مؤدب نمودن مردم به مؤدب نمودن خود اقدام کند و پیش از آنکه دیگران را به گفتار ادب نماید باید به کردارش مؤدب به آداب کند و آنکه خود را بیاموزد و ادب نماید به تعلیم سزاوارتر است از کسی که فقط دیگران را بیاموزد و تأدیب کند»

او بیش از آنکه به زبان خویش در پی تربیت شاگردان باشد، رفتارش درس‌آموز بود.

من معتقدم او تنها پدر فرزندان خود نبود، بلکه پدر همه آن‌هایی بود که طی سال‌های بسیار معلمی آن‌ها را برگزیده بود. او معلمی نمونه نبود، بلکه نمونه معلم‌ها بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌عنوان مدیر کل آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای انتخاب شد. این موضوع حکایت از آن دارد که قبل از انقلاب هم فردی موجه و مورد قبول بوده است.

مرحوم مهندس عزیز خوشینی به معلمی عشق می‌ورزید و با درآمد معلمی هیچ‌گاه آبروی فقر و قناعت را نبرد. عزت نفس او باعث شده بود کمتر گله‌ای از کمی‌ها و کاستی‌ها بر زبان بیاورد. خانه کوچک و ساده او، پس از عمری زحمت و تلاش، گویای سلامت و سادگی او بود. در کارش نظمی ستودنی داشت و در مسئولیت‌پذیری سرآمد همگان بود. به یاد دارم وقتی کاری را به او سپردم، آنچنان پیگیر بود که اگر آزرده‌خاطر نمی‌شد، به او می‌گفتم که تا همین جای کار کفایت می‌کند و نیاز به ادامه آن نیست.

مهندس خوشینی می‌تواند برای معلمان نسل جدید الگو باشد. ادب و حسن سلوک در او موج می‌زد. اگر در کسی عیبی می‌دید، رفتارش مطابق قرآن کریم بود؛ خودستایی و غرور در او راه نداشت و او مسلمانی بی‌ادعا و باورمند بود.

مرحوم مهندس خوشینی برای آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای سرمایه و اعتبار محسوب می‌شد، و با رفتنش مربی و همکار خوشنامی را از دست دادیم.

با آنکه سال‌ها قبل بازنشسته شده بود، ولی تا توان ایستادن داشت، کار را رها نکرد. تا آنکه بیماری گریبانش را گرفت و آخرین باری که خواستیم تا به مراسمی بیاید که از او تجلیل شود، به علت کسالت نتوانست حضور یابد. او از میان لذات دنیا، لذت معلمی را برگزیده بود و تا آخر عمر آن را رها نکرد. در وصف او باید گفت «عاش سعیدا و مات سعیدا». خدایش بیامرزد.

دلت به وصل گل ای بلبل چمن خوش باد
که  در چمن همه گلبانگ عاشقانه توست

 

پی‌نوشت‌
۱. قصار ۷۳ نهج‌البلاغه

• مصاحبه با مهندس عزیز خوشینی، نخستین مدیرکل دفتر آموزش فنی و حرفه‌ای پس از پیروز انقلاب اسلامی