۱ آبان: روز آمار و برنامهریزی
۲ آبان: میلاد رسول اکرم(ص) و امام جعفرصادق(ع)
۱۳ آبان: تبعید امام به ترکیه، روز دانشآموز و مبارزه با استکبار جهانی، تسخیر لانهی جاسوسی
۲۳ آبان: ولادت امام حسن عسکری(ع)
۲۴ آبان: روز کتاب و کتابخوانی
۲۵ آبان: وفات حضرت معصومه(س)
۲۸ آبان: روز جهانی فلسفه
۲ آبان؛ میلاد رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع)
دوم آبانماه مصادف با ۱۷ربیعالاول، سالروز تولد شخصیتهایی است که بهیقین میتوان آنها را در شمار تأثیرگذارترین افراد در طول تاریخ بشر برشمرد.
بیش از ۱4۰۰ سال پیش، در چنین روزی، سرزمین تفتیده عربستان آغوش گرم خویش را به روی نوزادی گشود که بر سیمایش مُهر رسالت و در تقدیرش تغییر آینده جهان نقش بسته بود.
بیشک تولد حضرت محمد(ص)، آخرین سفیر آسمانی، نقطه عطف تاریخ بشریت است؛ شخصیتی مکتبندیده و درسناخوانده که برجستهترین معلم در طول تاریخ شناخته میشود و در مکتب خویش شاگردانی را پرورش میدهد که هر کدام بهتنهایی حیرت جهان را برانگیختهاند؛ رهبری سیاسی که تنها ابزارش یک کتاب است و تنها مسیرش عبور از جاده مکارم اخلاق.
جای تعجب نیست حتی اگر اندیشمندان غیرمسلمان در برابر این عظمت کلاه از سر برداشته، تمامقد بایستند و در قالب کلمات، تحسین و احترام خویش را ابراز کنند.
بیان ویژگیهای پیامبر اسلام (ص) مجالی بس گسترده میخواهد، اما بهقدر رفع تشنگی، دل به دریای نگاه فرهیختگان غیرمسلمان میسپاریم تا پیامبرمان را از زاویه نگاه دیگران بشناسیم:
برنارد شاو
جرج برنارد شاو، نویسنده معروف ایرلندی، درباره پیامبر اسلام (ص) میگوید: «او را باید منجی بشریت خواند. من اعتقاد دارم، اگر مردی مثل او حاکمی در عصر جدید میشد، برای حل مشکلاتش از صلح و دوستی استفاده میکرد. او عالیترین مردی بود که روی زمین پاگذاشته است... . اخلاق را نهادینه کرد. اجتماعی زنده و قدرتمند ایجاد کرد تا آموزشهای او را به صحنه عمل آورند و دنیای تفکر و رفتار انسانی را برای همیشه منقلب کرد. نام او محمد است...»( محمدکاظم جعفرزاده فیروزآبادی، پیامبر اعظم در آیینه گفتار اندیشمندان غیرمسلمان، مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما).
گاندی
ماهاتما گاندی، رهبر فقید هند، در مورد شخصیت حضرت محمد(ص) میگوید: «بهترین کسی که امروزه بدون هیچ چونوچرایی در قلب میلیونها انسان جا گرفته، محمد است. از اینجا من متقاعد شدهام این شمشیر نبود که در آن روزها مردم زیادی را تسلیم اسلام کرد. محمد سخت سادهزیست بود. مثل دیگر پیامبران متقی بود. ازخودگذشتگی شدید نسبت به دوستان و پیروان، جسارت و بیباکی، و توکل به خدا از ویژگیهای محمد بود...» ( ویژهنامه پیامبر اعظم، مؤسسه فرهنگی قدس، مهدی نصیر: 6۱).
اچ هارت
مایکل اچ هارت، نویسندهای یهودی است که بهعنوان اسلامستیز شناخته میشود. وی کتابی تألیف کرده است که در آن صد شخصیت تأثیرگذار جهان را معرفی میکند. نکته جالب توجه در فهرست این کتاب، نام حضرت محمد(ص) است که بهعنوان اولین فرد تأثیرگذار در طول تاریخ معرفی شده است: «انتخاب محمد توسط من در صدر لیست مؤثرترین افراد تاریخ، ممکن است موجب ایجاد سؤال یا حتی شگفتی برخی از خوانندگان شود، اما او در تاریخ بشر یگانه مردی است که توانسته است در هر دو عرصه دینی و دنیوی بهطور حیرتآوری موفق باشد...» (مایکل اچ هارت، مؤثرترین صد فرد تاریخ، ترجمه سید حمید هاشمی، عباس احسانی، تهران، انتشارات نظری، ص ۳۱)
میلاد امام جعفرصادق(ع)
حدود دو قرن بعد از تولد پیامبر اسلام(ص)، از نسل ایشان فرزندی متولد شد که شخصیتی همانند جد بزرگوار خویش داشت. نقش امام صادق(ع) در شکلگیری مکتب تشیع، رشد و تکامل تعالیم دینی، ترویج علم و تربیت دانشمندان اسلامی، انکارناشدنی است. یکی از خدمات بسیار بزرگ ایشان در عرصههای علمی و فرهنگی تشکیل هستههای علمی و تربیت شاگردان متعدد و متنوع بود.
شیخ مفید تعداد شاگردان آن حضرت را تا چهارهزار نفر بر شمرده است (الارشاد، ج ۲: ۱۸۹).
نکته قابل توجه این است که شاگردان آن حضرت فقط از میان مردم شیعهمذهب نبودند، بلکه اهلسنت، یهودیان و مسیحیان نیز از علم ایشان بهره میجستند. بهطور مثال، از مالک بن انس، رئیس مکتب مالکی، که از شاخههای اهلسنت است، نقل شده: هرگاه بر جعفر بن محمد صادق(ع) وارد میشدم، زیاد از من قدردانی میکرد و میفرمود: «ای مالک تو را دوست دارم» و من از این بابت مسرور میگشتم و خدا را سپاس میگفتم (ابنحجر عسقلانی، تهذیبالتهذیب، ج۲: ۱۰4).
وی همچنین بهعنوان شاگردی که برخلاف استاد خویش میاندیشد، درباره ایشان چنین میگوید: «مدتی به حضور جعفر بن محمد میرسیدم. آن حضرت اهل مزاح بود و همواره تبسم ملایمی بر لبهایش نمایان بود...» (قاضی عیاض یحصبی، بیتا، ج۱: 55).
ابوحنیفه نیز که رئیس مکتب حنفیه و از بزرگان اهلسنت است، بهمدت دو سال در محضر امام صادق(ع) حضور یافته است. او درباره آن سالها میگوید: «اگر آن دو سال نبود، نعمان (ابوحنیفه) هلاک میشد» (الجندی، 1397 : 252).
مهربانی، سعه صدر و اخلاق نیکو عواملی بودند که سبب میشدند افرادی که از لحاظ فکری با ایشان همسو نیستند نیز در کلاسهای درسشان حضور یابند و حتی به این حضور و شاگردی ببالند.
چهره جامع علمی امام یکی دیگر از عوامل جذبشدن شاگردانش بود. تعلیمات امام صادق(ع) به علوم الهی منحصر نبود، بلکه علوم طبیعی و تجربی را نیز در بر میگرفت. یکی از بزرگترین شیمیدانهای تاریخ، یعنی جابربن حیان، شاگرد خاص آن حضرت بود.
آری، امام جعفر صادق(ع) با تربیت شاگردان متعدد و پرورش شاخههای علمی گوناگون، تحولی عظیم در مسیر علم و دانش به وجود آورد و نقطه عطفی در تاریخ علمی مسلمانان ایجاد کرد.