سربازی روی برجک

کتابی می‌خواندم که یک جمله طلایی داشت. کتاب درباره مباحث زبان‌شناسی بود و این جمله آن برای همیشه توی ذهن من حک شد: «تمدن‌ها از وقتی آغاز شدند که انسان‌ها به جای سنگ به هم کلمه پرتاب کردند.»

یک بار دیگر این جمله را بخوانید. خواندید؟ دقت کردید به «سنگ»؟ دقت کردید به جایگزینش، یعنی «کلمه»؟ این جمله یک لایه دومی دارد که می‌گوید خواستی دعوا هم کنی، به جای سنگ به طرف حریفت کلمه پرتاب کن. حالا این تویی که تصمیم می‌گیری کلمه‌هایت رکیک، زشت و بدبو باشند یا کلماتی روشن و لطیف و رحمانی ... ما فرقمان با بقیه مخلوقات خدا این است کلمه داریم. کلمه وسیله فکرکردن است، ما بی‌کلمه ذهنمان هم لال است. به همین خاطر است که می‌توانیم با لب‌های بسته هم مطالعه کنیم.

بیایید یک بازی راه بینداریم. یک جمله داریم: «عجب برفیه!»

این جمله را سعی کنید با لحن‌های متفاوت بخوانید: با ترس، با هیجان، با تنش (استرس)، و درگوشی. حالا بازی آغاز می‌شود: فکر کنید یک سرباز یک گوشی دکمه‌ای دارد و بالای یک برجک نگهبانی ایستاده است. گوشی‌اش شارژ و اعتبار کم دارد و فقط می‌تواند چند پیامک بدهد. پیامک را که همان جمله بالاست، ارسال می‌کند؛ برای پدرش، مادرش، نامزدش، هم‌خدمتی‌اش، فرماندهش و ... جمله یک جمله است، اما هر کدام از آدم‌ها وقتی این پیامک را می‌خواند چه حسی به او دست می‌دهد؟

مادرش می‌گوید: «الهی بمیرم، پسرم یخ زد!»

نامزدش می‌گوید: «کاش من هم بودم! ...»

پدرش می‌گوید: «خوب مرد می‌شی!»

هم‌خدمتی‌اش می‌گوید: «خوب شد امشب ‌پاس‌دادن نوبت من نیفتاد ...»

فرماندهش می‌گوید: «بیشتر مراقب باش، با دقت نگهبانی بده!»

حالا به نظرتان سرباز با کدام لحن این پیامک را داده است؟

نمی‌دانیم ... همه و هیچ‌کدام ... ما با توجه به نوع ارتباطمان با آدم‌ها، به کلمه‌ها شکل، رنگ و بو می‌دهیم. آدم‌ها علم غیب ندارند. از کره دیگری هم نیامده‌اند. باید از کلمه‌ها بیشترین و دقیق‌ترین استفاده را بکنیم. استفاده از کلمه‌ها به قدری مهم است که حتی خدا برای بداستفاده‌کردن از کلمه‌ها مجازات تعیین کرده است. غیبت، تهمت، توهین، فحش و ناسزا تعریف ساده‌شان همین استفاده بد از کلمه‌هاست.

ما چاره‌ای جز گفت‌وگو نداریم. باید هم خیلی کلمه داشته باشیم و هم خیلی از آن‌ها استفاده کنیم. این استفاده زیاد از کلمه‌ها به معنای پرحرفی نیست، به معنای زیاد فکر‌کردن و استفاده ذهنی است. استفاده زیاد هم لازمه‌اش مطالعه زیاد است.

شغل‌های فراوانی هستند که درآمد زیادی هم دارند و تقریباً مسئله‌شان  همین حرف‌زدن است. وکالت، شاعری، نویسندگی، فروشندگی، معلمی، کارگردانی و... همه بر پایه کلمه‌ها بنا شده‌اند. حرف‌زدن را تمرین کنیم. توی گپ‌زدن (چت‌کردن) کلمه‌ها را درست بنویسیم، مخففشان نکنیم، از شکلک‌ها (ایموجی‌ها) کمتر استفاده کنیم و بکوشیم درست و به اندازه مصرفشان کنیم.