محسن‌حسن‌پور تصویرگر کتاب‌های کودک و نوجوان و کارشناس دبیرخانه ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی می‌گوید: به کمک تصویر نکاتی را می‌توان بیان کرد که با متن قابل بیان نیست. به باور او در کتاب‌های علمی، فراگیری بسیاری از موضوعات به کمک تصویر ساده‌تر می‌شود
و در کتاب‌هایی مانند تاریخ، جغرافیا، فارسی، تعلیمات دینی و تعلیمات اجتماعی، تصویر به نهادینه کردن هویت فرهنگی یاری می‌رساند.
گفت‌وگوی مکتوب با آقای محسن حسن‌پور
کارشناس کتاب‌های آموزشی دبیرخانه ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی در حوزه هنر
محسن‌حسن‌پور، با تصویرگری بیش از صد کتاب کودک و نوجوان، و شرکت در نمایشگاه‌های متعدد تصویرگری از چهره‌های نام‌آشنای تصویرگری
به شمار می‌رود. او عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و بیش از یازده سال مدیر گروه ارتباط تصویری مقطع کارشناسی این دانشگاه بوده است. افزون بر این سال‌هایی را در
دانشگاه الزهرا و سوره تدریس کرده است. تألیف کتاب‌های «آشنایی با هنر»، «مبانی تصویرسازی»، و «کارگاه گرافیک»، برای وزارت آموزش و پرورش از دیگر فعالیت‌هایی است که در کارنامه او به چشم می‌آید. در این گفت‌وگو به تبع هنر تخصصی‌اش، سخن به نقش
تصویر و تصاویر آموزشی کشیده شده است. او مسئول تدوین سند راهنمای تولدی کتاب‌های آموزشی هنر برای دبیرخانه ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی نیز هست.
اطلاعات بیش‌تر درباره این هنرمند
در کارنامه شما تصویرگری ده‌ها کتاب آموزشی دیده می‌شود. پیش از آن‌که وارد محور اختصاصی این گفت‌وگو، یعنی کتاب‌های آموزشی هنر بشویم، می‌خواهم بپرسم از
نظر شما مهم‌ترین ویژگی‌های یک تصویر آموزشی چیست؟
اهمیت تصویر و نقش آن در آموزش به‌ویژه در کتاب‌های درسی بر هیچ‌کس پوشیده نیست. در این‌گونه کتاب‌ها تصویر همواره به یاری متن می‌آید و از خط و رنگ نکات
آموزشی بسیاری را بیان می‌کند که به واسطه متن تنها، قابل بیان نیست. علاوه بر این، هویت فرهنگی در درس‌هایی مانند تاریخ، جغرافیا، فارسی، تعلیمات دینی و تعلیمات اجتماعی به واسطه تصویر نهادینه می‌شود. در درس‌هایی مانند علوم (زیست‌شناسی، فیزیک و شیمی) هم فراگیری
بسیاری از موضوعات به کمک تصویر ساده‌تر می‌شود.
در کتاب‌هایی که شما بررسی می‌کنید، ناشران چه‌قدر به وجود تصویر آموزشی در کتاب‌های هنر و کیفیت آن بها می‌دهند؟
خوش‌بختانه با پیشرفت صنعت چاپ در ایران و شکل‌گیری رقابت در این عرصه، ناشران
سعی می‌کنند در کتاب‌های تألیفی از تصویر و کیفیت مناسب آن حداکثر بهره را بگیرند. در خصوص کتاب‌های ترجمه‌ای نیز بیش‌تر کتاب‌هایی را انتخاب می‌کنند که حاوی تصاویری با کیفیت مناسب هستند.
گذشته از موضوع تصویر، به‌طور کلی یک کتاب آموزشی در حوزه هنر، چه ویژگی‌های مهمی باید داشته باشد تا از نظر شما مناسب قلمداد شود؟
به‌طور خلاصه: توجه به مخاطب و قدرت درک او و سن رشد او؛ آموزش گام‌به‌گام (ساده
به دشوار) به واسطه متن و تصویر توأم؛ بهروز بودن مطالب علمی؛ ویرایش ادبی؛ روانی متن و پرهیز از نقل واژگان تخصصی دشوار و لاتین؛ استفاده از جداول آموزشی؛ بیان اهداف و خلاصه درس در یک نگاه و ارائه تمرین‌های مناسب.
سند راهنمای
تولید کتاب‌های آموزشی
هنر آماده شده است
و به زودی منتشر می‌شود
طی سال‌هایی که با کتاب‌های آموزشی سر و کار داشته‌اید، کدام‌یک از ویژگی‌ها کم‌تر از بقیه مورد توجه ناشران و پدیدآورندگان کتاب‌های آموزشی هنر قرار گرفته‌اند؟
نداشتن نثر مناسب و روان برای هنرجویان و عدم استفاده از
واژه‌های معادل مناسب در فارسی؛ زیرا کتاب‌هایی که برای این گروه منتشر شده‌اند، اغلب به نحو مناسبی ترجمه نشده‌اند و در اصل هم برای مخاطب بزرگ‌سال تدوین شده‌اند. کیفیت پایین چاپ و صفحه‌آرایی معمولی و نه چندان مناسب موارد دیگری است که باید به آن اشاره کرد.
به عنوان یک کارشناس، از نظر شما یک مؤلف پیش از آن‌که مبادرت به تألیف کتابی در این حوزه بکند، چه باید بکند؟
توجه به نیاز جامعه و جایگاه موضوع در نظام آموزشی؛ بهروز بودن مطالب آموزشی؛ تدوین مطالب بر اساس دیدگاه‌های هنرآموزان و هنرجویان تا حد امکان؛ مراجعه به
کتاب‌های تخصصی معتبر و مرجع؛ توجه به سند راهنمای تولید کتاب‌های آموزشی؛ توجه کافی به برنامه درسی و تحقیق در زمینه بازار کار.
و یک مترجم کتاب‌های حوزه هنر چه؟
آگاهی و اشراف کامل به واژگان تخصصی، مکاتب هنری و رخ‌دادهای هنری گذشته و معاصر؛
اشراف به تاریخ هنر ایران؛ رعایت اصل امانت‌داری در متن؛ به‌کارگیری واژگان معادل فارسی که مورد پذیرش اهل هنر باشند؛ پرهیز از آوردن واژگان دشوار و انتخاب کتاب‌های بهروز و مناسب چه برای آمورزش، چه به عنوان کمک‌آموزشی و چه برای دانش‌افزایی از ویژگی‌هایی است که
یک مترجم کتاب‌های آموزشی هنر باید از آن برخوردار باشد.
من شنیده‌ام شما نقش مهمی هم در تدوین مجدد راهنمای تولید کتاب‌های آموزشی هنر داشته‌اید. این سند اکنون در چه مرحله‌ای است؟
این سند قرار بود در آغاز سال جاری به چاپ برسد که متأسفانه تاکنون این امر
صورت نگرفته است. دلیلش هم این است که قرار شد پیش از انتشار سند، نشستی برگزار و آخرین نظر همکاران و کارشناسان اخذ شود که این نشست به تازگی برگزار شد. گرچه قبلاً هم همکاران این سند را دیده و تأیید کرده بودند. قرار شد اصلاحات اندکی در سند اعمال شود.
این راهنما، نسبت به سند قبلی چه تغییراتی کرده؟
در این راهنما سعی شده به ویژگی‌های کتاب‌های تصویری که نقش قابل توجهی در زمینه رشد و شکوفایی هنرجویان و هنرآموزان دارد، توجه بیش‌تر شود. گزینه‌های مؤثر
در ارزش‌یابی این گونه کتاب‌ها بیش‌تر مورد توجه قرار گرفته‌اند و بارم امتیازدهی آن‌ها مورد بازنگری قرار گرفته است تا حق این دسته از کتاب‌ها ضایع نشود. در عوض بارم برخی شاخص‌ها که می‌توانند در نمره نهایی کتاب نقش کم‌تری داشته باشند، کاهش یافته است. معرفی کتاب‌های
تصویری رشته‌های فنی و حرفه‌ای هنر و کاردانش برای نخستین بار در این سند گنجانده شده است.
با توجه به همه فراز و فرودها و کارهای انجام شده در طرح ساماندهی، چه گام یا گام‌های مهم دیگری باید برداشت تا طرح ساماندهی به نتیجه مطلوب خود برسد؟
توجه به تغییراتی که در نظام آموزشی نوین دارد صورت می‌گیرد؛ بهروز شدن رشته‌ها و در نتیجه سرفصل دروس و واحدهای درسی آن‌ها؛ برگزاری دوره‌های
توجیهی در خصوص سند آموزشی؛ در نظر گرفتن وجوه و بخش‌های مشترک در سندهای درسی؛ ارائه سند اصلی آموزشی.
گفت‌وگو: بهروز رضایی کهریز