نمای چهارم، دوزبانگی

عنوان فیلم: دوزبانگی
کارگردان: وحید گلستان
قالب: مستند
مدت‌ زمان: ۱۸ دقیقه

دوزبانگی و چندزبانگی در اساس شکل‌های مختلف یک پدیده‌ی واحدند و غالباً مطالبی که در زمینه‌ی دوزبانگی مطرح می‌شود، درباره‌ی افراد چندزبانه یا جامعه‌های چندزبانه نیز، با احتیاط، قابل تعمیم است (مدرسی، ۱۳۶۸: ۲۶).

 


پس زبان همدلی خود دیگر است
یکی از وظایف آموزگاران در کلاس درس، انتقال علم و اطلاعات به دانش‌آموزان است. برای انتقال اطلاعات ابزارهایی مورد نیاز است و زبان ابزاری مهم برای برقراری ارتباط و بیان اندیشه‌هاست. تمامی کتاب‌های درسی دانش‌آموزان ایرانی، از پیش‌دبستانی تا دوره‌ی دانشگاه، به زبان فارسی چاپ می‌شوند، در حالی که تنوعات زبانی و گویشی کشور باعث شده است آموزگاران در کلاس‌های درس خود با دانش‌آموزانی مواجه باشند که به زبانی غیر از زبان رسمی کشور ما، یعنی فارسی، تکلم می‌کنند.

واژه‌ی دوزبانه یا چندزبانه درباره‌ی افراد و جوامعی به‌کار می‌رود که بیش از یک زبان را در ارتباط به‌کار می‌گیرند. اکثر مردم تصور می‌کنند در شرایط عادی، جامعه باید یک‌زبانه باشد؛ در حالی که اکثر جوامع و افراد چندزبانه‌اند (کمالی، ۱۳۸۴: ۱۷).

«دوزبانگی پدیده‌ای است که در اکثر کشورهای جهان به چشم می‌خورد. بهره‌مندی از زبان دوم برای برقراری ارتباط بین سایر هم‌وطنان، یک حق اجتماعی است. کشور ما از جمله کشورهایی است که تنوع زبانی را در خود داراست، برای مثال، زبان بلوچی، آذری، عربی و ...

آموزش مهارت‌های شفاهی زبان فارسی به کودکانی که زبان مادری آن‌ها فارسی نیست، به آن‌ها فرصت می‌دهد علاوه بر رفع نیازهای فردی، توانایی مشارکت فعال‌تری در برنامه‌ریزی‌های آموزشی کسب کنند.»

اگر دانش‌آموزی به واسطه‌ی نداشتن تسلط کافی به زبان دوم، قادر به انتقال دانسته‌هایش نباشد یا نتواند ارتباط لازم را برقرار کند؛ نباید او را کندذهن یا ناآگاه دانست. «مشکلات سوادآموزی دانش‌آموزان دوزبانه می‌تواند معلول عوامل متعددی از جمله مسائل زبانی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، فرهنگی و اقتصادی جامعه باشد. البته همه‌ی عوامل مذکور، به میزانی کمتر از دانش‌آموزان دوزبانه، سوادآموزی دانش‌آموزان تک‌زبانه را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.

اگرچه زبان وسیله‌ی اصلی ارتباط، تفهیم و شفاف‌سازی انسان‌ها با یکدیگر است، ولی برای کودکان دوزبانه، معمولاً حالت عکس دارد و مانع و سد راه ارتباط و تفهیم و تفاهم می‌شود.»

در کشور ما، تعداد زیادی از دانش‌آموزان با تسلط به زبان قومی و مادری‌شان و آشنایی اندک با زبان فارسی وارد دبستان می‌شوند. کودکان مناطق غیرفارسی‌زبان مجبورند با زبانی سوادآموزی کنند که یا با آن کاملاً بیگانه‌اند یا آشنایی خیلی کمی دارند. مشکل اصلی آن‌ها در کلاس درس این است که زبان معلم خود را نمی‌دانند یا نمی‌توانند درک کنند. از این رو، شناخت آموزگاران از چنین دانش‌آموزانی، به تقویت مهارت‌ها و توانایی‌های آن‌ها در تدریس و کلاس‌داری می‌افزاید.

«زبان مادری از بدو تولد همراه همیشگی هر نوزادی است. زبان در سال‌های آغازین شکل می‌گیرد و در فرهنگ جای دارد. تجربه‌های کودکانه به زبان جان می‌بخشند. کودکی که چند سال با زبان مادری‌اش پرورش یافته است، اگر به یکباره و بدون مقدمه‌چینی لازم در ذهنش، وارد زبان دوم شود، شمایل تازه‌ای از شخصیت او در جامعه، با زبان دوم، تصویر می‌شود که تصویر کاملی از کودک با زبان مادری‌اش نیست.» این جملات، اطلاعاتی از  فیلم مستند «دوزبانگی» است که برای آشنایی آموزگاران محترم با دانش‌آموزان دوزبانه تولید شده است.

فیلم مستند «دوزبانگی» یکی از تولیدات دفتر تکنولوژی آموزشی و فناوری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش است که در راستای توجه و تأکید بر موضوع دوزبانگی دانش‌آموزان و آشنایی بیشتر آموزگاران با این موضوع تهیه و تولید شده است.

 

خلاصه‌ی فیلم: فیلم مستند دوزبانگی مشکلات دانش‌آموزان دوزبانه در برخی روستاها و مناطق استان‌های ایران از جمله کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان را بررسی کرده و از نزدیک نظرات، پیشنهادها و مشکلات آموزگاران و دانش‌آموزان را در قاب دوربین ضبط کرده است.

مخاطب فیلم: این فیلم برای تماشای مدیران، معاونان، مربیان و آموزگاران محترم مدرسه‌های دوره‌های اول و دوم ابتدایی توصیه می‌شود.

 

معرفی کارگردان
وحید گلستان، متولد ۱۳۵۸، کارشناس ارشد سینما، فیلم‌ساز و مدرس سینماست. او نویسندگی و کارگردانی ده‌ها فیلم کوتاه و بلند داستانی، مستند، پویانمایی، علمی آموزشی و  فیلم سینمایی «تُتُل و راز صندوقچه» را در کارنامه‌ی هنری خود دارد.

گلستان علاوه بر اینکه جوایز زیادی را در جشنواره‌های فیلم کسب کرده، سال‌هاست خود به‌عنوان داور فیلم‌های کوتاه و بلند فعالیت می‌کند و دبیری چهل و نهمین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم رشد را نیز بر عهده داشته است.

 



منابع
۱. بهناز کمالی. دوزبانگی. انتشارات مدرسه. تهران. ۱۳۸٤. چاپ اول.
۲. یحیی مدرسی. درامدی بر جامعه‌شناسی زبان. نشر مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران. ۱۳٤۸.
۳. عبدالحمید رضوی. «دوزبانگی: مسئله یا پدیده؟» از کتاب مجموعه مقالات «دوزبانگی و آموزش». نشر پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش‌وپرورش. ۱۳۹٠. چاپ اول.

 

 

فرهنگیان محترم، اولیاى گرامى و متولیان ارجمند آموزش‌و‌پرورش براى تهیه‌ى فیلم‌هاى معرفى شده مى‌توانند به یکى از روش‌هاى زیر اقدام کنند:‌

الف) تماس با شماره تلفن ۸۸۳۰۵۸۶۱ - ۰۲۱ (گروه تولید فیلم‌هاى آموزشى).

ب) ارسال درخواست کتبى از طریق نشانى الکترونیکى goroohehonari@gmail.com (با ذکر نام، شماره‌ى تلفن، کدپستى و نشانى دقیق).

ج) مراجعه‌ى حضورى به این نشانى: تهران، خیابان کریمخان زند، خیابان ایرانشهر شمالى، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزى آموزشى وزارت آموزش‌و‌پرورش، طبقه‌ى دوم، گروه توسعه و تولید رسانه‌هاى شنیدارى و دیدارى.