سلامتی یعنی حفظ تعادل

مکتب طبی ۷۰۰۰ ساله‌ ایران که بر اثر تابش رهنمودهای پیامبران الهی قرن‌ها با قدرت، تمدن کهن ایرانی را حمایت کرده، با تعالیم آسمانی حضرت محمد (صلی‌الله علیه و آله و سلم) و امامان معصوم (علیهم‌السلام) آمیخته شده و پناهگاهی امن و مطمئن برای همه بشریت به وجود آورده است. چنانچه حکیم رازی و شیخ‌الرئیس بوعلی‌سینا با بهره‌گیری از این تعالیم، سال‌های سال است که قدرت طب
سنتی ایرانی را در جهان به نمایش گذارده‌اند.

در اینجا لازم می‌دانیم به دلیل اهمیت موضوع و مطالبی که به‌صورت مستمر در مجله به چاپ می‌رسند، نکاتی برای شفاف شدن و دفاع از این مکتب پرقدرت بیان کنیم. زیرا این نسخه‌های حکیمانه زمانی بیشترین اثر خود را خواهند داشت که با باوری صحیح و نگاهی عالمانه و همه‌سونگرانه به عمل و انجام دستورات آن بپردازیم.

• طب سنتی ایرانی طبی کل‌نگر است. برای مثال، وقتی کمردرد داریم، به جای اینکه صرفاً به درمان موضعی کمر پرداخته شود، وضعیت خون‌رسانی به قسمت‌های گوناگون بدن از جمله کمر، سیستم عصبی و (بررسی استرس یا فشار روانی مربوط) و تغذیه مناسب با توجه به مزاج فرد بررسی می‌شود. برای درمان هم تمام قسمت‌های مرتبط درمان می‌شوند تا منشأ اصلی درد کمر مرتفع شود.

• درمان با اصلاح تغذیه و سبک زندگی آغاز می‌شود. سپس داروهای بسیار ساده و کم‌هزینه و در دسترس استفاده می‌شوند تا در زمان بسیار کوتاه، فرد بیمار به بیشترین تأثیر از درمان برسد. همه افراد می‌توانند دستورات نسخه پزشک طب سنتی را به راحتی و در همه شرایط زندگی اجرا کنند.

• طبیب حاذق طب سنتی با روش‌های بسیار جالب و کامل، مانند مزاج‌شناسی، نبض‌شناسی و عنبیه‌شناسی می‌تواند منشأ بیماری را تشخیص دهد و بعد به درمان بپردازد. این تشخیص‌ها، ضمن اینکه جامع و کامل هستند و بیمار را از هزینه‌های بسیار زیاد آزمایشگاه، MRI و باقی اقدامات تشخیصی بی‌نیاز می‌سازند، استفاده از داروهای خوراکی را یا بدون عارضه یا با کمترین عارضه در بدن فرد پیش می‌برند.

• این مکتب منابع بسیار خوبی دارد که قرن‌هاست مورد استفاده حکیمان و طبیبان قرار گرفته است. در روزگار مدرن و پیشرفته امروز همچنان جامعیت علمی خود را داراست و پاسخگوی انواع مطالبات بشری است. یکی از این منابع جالب، «رساله ذهبیه» امام رضا (علیه‌السلام) است که دستورات ساده و راهگشایی برای حفظ سلامت دارد. منبع دیگر، کتاب «قانون» بوعلی‌سیناست که همچنان یکی از منابع مهم پزشکی روز به شمار می‌رود و سال‌ها مورد تجربه و استفاده قرار گرفته است.

لازم است متذکر شویم، هرگز نباید استفاده خودسرانه از این روش‌ها یا دستورالعمل‌های ضعیف و غیرعالمانه افراد کم‌سواد یا سودجوی اجتماعی را که با نام طب سنتی باعث مخدوش شدن و بی‌اعتماد شدن افراد به این مکتب علمی ارزشمند می‌شوند مانعی در ترویج و بهره‌گیری از روش درمانی سنتی بدانیم.

• مکتب طب سنتی ایرانی، روشی پیشگيرانه در طب است. یعنی با دستورالعمل‌های دقیق و راحت، به پیشگیری از شیوع بیماری‌ها کمک می‌کند. حتی با روشن شدن علائمی از درد و بیماری، می‌تواند سیر رشد بیماری را نیز پیش‌بینی کند. بنابراین، با امید و روحیه اعتمادی که به بیمار می‌دهد، نوید طول عمری با صحت و عافیت به افراد می‌دهد.

اتفاقاً در تحقیقات روز دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که یکی از مهم‌ترین عوامل بهبود و درمان، داشتن روحیه توکل و امید است. با توجه به شیوع انواع بیماری‌های صعب‌العلاج، سرطان و MS که روحیه امید به درمان را از بیمار می‌گیرد یا بیماران را به استفاده از داروهای شیمیایی به‌صورت طولانی‌مدت یا مادام‌العمر معتاد می‌سازد، در روش‌های درمانی طب سنتی، به‌طور مرتب به بیمار روحیه امید به بهبود و درمان کامل تزریق می‌شود که بسیار نجات‌بخش است. در طب سنتی، به‌خصوص در بیماری‌های روحی مانند افسردگی، پس از طی دوره درمان فرد از مصرف دارو مستقل می‌شود.

 

نقش درمانگری معلم
تا اینجا تبیین کردیم که طب سنتی ایرانی مؤلفه‌های یک مکتب را برای زندگی دارد و تنها به درمان بیماران اکتفا نمی‌کند. راه و رسم دقیق زندگی کردن که در شماره پیش به «سبعه ضروریه» به‌عنوان نمونه اشاره کردیم، به معلم این نقش را می‌دهد که با مطالعه دقیق این روش‌ها و پیاده‌سازی آن‌ها در زندگی شخصی خود، به تجربه‌های خوبی برسد تا بتواند با توصیه‌های کاربردی، دانش‌آموزان را تربیت کند. وقتی آرامش به روح و جسم فرد مستولی گردد، او را سلامت می‌گرداند.

طبق تعریف، حفظ تعادل یعنی سلامتی، و اگر به هر دلیلی تعادل در فردی به هم بخورد، او بیمار تلقی می‌شود. برگرداندن فرد به حالت تعادل را هم درمان می‌نامیم.

دانش‌آموزی که روحیه پرخاشگری بر او غلبه کرده، از حالت تعادل خارج شده است. در اینجا معلم با نقش درمانگری خود که با صبر و حوصله فراوان همراه است، می‌تواند به او کمک کند دوباره به حالت تعادل برگردد.

بخش زیادی از این توصیه‌های درمانگرانه معلم عمومی و برای همه طیف از افراد همه سنین یکسان است. غالباً دانش‌آموزی که پرخاشگر است، با اختلال در تغذیه و خواب مواجه است. راهنمایی‌های مکرر معلم، استفاده از روش‌های آموزشی و تلفیق این توصیه‌ها با درس‌های دانش‌آموزان، ضامن خوبی برای اجرا توسط دانش‌آموز است.

 

نمونه‌ای از نسخه درمانگری معلم
فرزند عزیزم
• خوابی که نشاط و تقویت بدن و افزایش توانایی هوشی شما را در پی دارد، خواب سر شب، حدود ساعت ۹ است و سحرخیزی کامل‌کنند  این نشاط است.

• حتماً شام بخورید، ولی حدود سه ساعت قبل از خواب. چون نخوردن شام، به هر دلیلی، باعث ضعف جسمی بدن می‌شود.

• صبح خود را با خوردن یک سیب به‌صورت ناشتا آغاز کنید تا آن روز از مریض شدن در امان بمانید.

• خوردن صبحانه خوب و مقوی بر کارآیی شما در کلاس درس می‌افزاید.

 فرزند گلم توجه داشته باش که خوردن نان، پنیر و چای، به اشتباه در جامعه ما در وعده صبحانه رواج پیدا کرده است. خوردن این صبحانه، نه‌تنها در کلاس کمک فکری به شما نمی‌کند، بلکه باعث خواب‌آلودگی می‌شود.

• بهترین آب، آب جوشانده شده ولرم است که هنگام تشنگی، جرعه‌جرعه و به‌صورت نشسته میل می‌شود. به قول حکیم بوعلی‌سینا، خوردن یخ و آب یخ، اگر در جوانی به شما آسیب نزند، حتماً در پیری باعث بیماری می‌شود.

• خوردن خوراکی‌های ناسالم که اکثر شما از آن‌ها استقبال می‌کنید، دشمن سلامتی شماست. بهتر است اگر دوست دارید زندگی سلامت و موفقی داشته باشید، در طول روز، در مدرسه خوراکی‌های سالم بخورید؛ میوه‌های فصل، بادام درختی (۷ تا ۲۱ عدد در روز که به‌صورت دانه‌دانه و مانند آدامس جویده شود)، خرما، کشمش، و مویز همراه با نخودچی.

خواندن زیاد درس‌ها به تنهایی کافی نیست. برای داشتن حافظه قوی و کارکرد خوب مغز، باید از این تنقلات طبیعی که قند طبیعی را به سلول‌ها می‌رسانند، استفاده کنید.

• داشتن تحرک و انجام فعالیت ورزشی روزانه، باید جزو ضروری برنامه درسی شما باشد. تا زمانی که توسط ورزش، خون‌رسانی طبیعی به سلول‌های بدن شکل نگیرد، شما فردی بیمار و کم‌توان خواهید بود.

• با احترام و مهربانی با دوستان خود صحبت کنید و در موردشان فکر و اندیشه مثبت داشته باشید که در سلامتی شما بسیار مؤثر است.

• ...

صدها توصیه بهداشتی دیگر وجود دارد که می‌توان به فراخور آموزش درس‌ها از آن‌ها استفاده کرد و دانش‌آموزان را به معرفت و باوری صحیح از سلامتی خود رساند. طب سنتی بر این باور است که به تبع اجرای این دستورالعمل‌ها در زندگی دانش‌آموزان، بسیاری از مشکلات روحی و جسمی در همان بدو امر حل و سلامتی جایگزین آن می‌شود.

 

رساله ذهبیه
همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین منابع به جا مانده، رساله ذهبیه امام رضا (علیه‌السلام) است که اشاره ظریفی به بهار طبیعت و تدبیر فصل‌ها دارد. با توجه به این مطلب در ماه فروردین به چاپ می‌رسد، برای نمونه و ایجاد انگیزه در معلمان عزیز برای استفاده از این منبع ارزشمند، فرازی را می‌آوریم:

امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

«همانا اصلاح بدن و قوام آن به غذا و آشامیدنی است و فساد آن نیز به این دوست. پس اگر این دو را اصلاح کنی، بدن اصلاح و اگر این دو را فاسد کنی، بدن فاسد می‌گردد.»

«کسی که زیاد غذا بخورد، از آن غذا تغذیه نمی‌شود و کسی که به اندازه غذا بخورد، از آن غذا نفع می‌برد.»

ایشان این موارد را توصیه می‌کنند:

• تغییر ندادن ناگهانی عادت‌های غلط و غذایی و برعکس، تغییر تدریجی آن‌ها.

• ترک غذاهایی که در عمل، با خوردن آن‌ها، بدن به جای احساس نشاط، احساس کسالت یا ناراحتی می‌کند.

• در فروردین‌ماه (آذار رومی)

• مصرف غذاهای لطیف مانند روغن حیوانی، آبگوشت، عسل، انواع آش، تخم‌مرغ عسلی؛

• مصرف گوشت‌های لطیف مانند گوشت گوسفند، گوشت پرندگان (احتمالاً به جز مرغ)؛

• پرهیز از خوردن پیاز، سیر و انواع ترشی؛

برای دانستن تدبیر بقیه ماه‌ها می‌توانید به این رساله مراجعه کنید.

البته حکیمان عزیز کشورمان برای اصلاح تغذیه، فهرستی از غذاها و خوراکی‌های ناسالم امروزی را تهیه کرده‌اند. دکتر حسن اکبری نیز در کتاب «مثلث سلامت» به آن‌ها اشاره کرده است. می‌توان به تعدادی از آن‌ها که دانش‌آموزان بیشتر استفاده می‌کنند، اشاره کرد:

• گوشت گاو به‌صورت چرخ‌کرده، خورشتی و مشتقات آن نظیر سوسیس، کالباس، همبرگر و مارتادلا؛

• مرغ صنعتی؛

• نوشابه صنعتی (انواع نوشابه‌های کولادار و سایر نوشابه‌های ساخته شده با شکر)؛

• انواع سس (سفید و قرمز)؛

• آب سرد؛

• کلیه روغن‌های نباتی شامل هیدروژنه و غیرهیدروژنه، روغن مایع و روغن سرخ‌کردنی؛

• شیرینی‌های مصنوعی‌ تر و خشک؛

• چیپس، پفک، آدامس و انواع تنقلاتی که با این مواد ناسالم و رنگ‌های خوراکی صنعتی تهیه می‌شوند.

معلمان عزیز توجه کنید، مدت‌هاست زنگ هشدار نواخته شده است و ما واقعاً با نسلی روبه‌روییم که در پی استفاده بی‌رویه از این خوراکی‌های ناسالم، دچار بیماری‌های روحی و جسمی متعددی هستند و روحیه امید و انگیزه مثبت به زندگی در آن‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است. شما به‌عنوان معلم درمانگر، نقش بسزایی در درمان این نسل خواهید داشت. لذا لازم است به جای نهی و انتقاد خشک که بدون ضمانت اجرا به دانش‌آموزان منتقل می‌شود، این مطالب با مطالعه و تحقیق، با مفاهیم و ادبیات علمی روز برای ایشان تبیین کنید.

 

تحفه سلامتی دکتر اکبری به معلمان عزیز
از آنجا که شغل شما معلمان عزیز جزو سخت‌ترین و حساس‌ترین شغل‌هاست، لذا توان جسمی، فکری و دماغی برای شما دبیران بزرگوار و تقویت آن، از مهم‌ترین مسائلی است که باید روزانه به آن توجه کنید. در این شماره، چند خوراکی ساده و کاربرد آن‌ها را که به‌طور معجزه‌آسایی در این تقویت نقش دارند، می‌آوریم.

 عسل روند فیزیولوژیک پیری را کند و از ضعف زودرس اعضای حیاتی بدن جلوگیری می‌کند. مصرف روزانه عسل به طبیعی بودن خواب کمک می‌کند. سردرد را کاهش می‌دهد و ناتوانی و مشکلات عصبی افرادی را که به عدم تعادل اعصاب مبتلا هستند کاهش می‌دهد.

• عسل به دلیل داشتن آنزیم‌ها و املاح معدنی، در کاهش و حتی درمان التهابات گلو و سرفه‌های مزمن بسیار مؤثر است.

بهترین زمان استفاده از عسل، صبح ناشتا و شب ‌هنگام خواب است؛ (به شرطی که خواب به‌موقع باشد و شام حداقل سه ساعت قبل از آن میل شود). توصیه می‌شود مقداری عسل را در دهان بگذارید تا به آرامی آب و خورده شود. یا مقداری عسل را در آب ولرم حل کنید و آن را قرقره کنید. همچنین، می‌توانید به ترکیب فوق مقداری آب‌لیموی تازه اضافه کنید و آن را در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهید. مصرف عسل با مکمل آویشن در درمان سرفه و عفونت‌های ریوی بسیار مفید است.

• خرما املاح و ویتامین‌های زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان گوگرد، فسفر، کلسیم، منیزیم و مقدار فراوان آهن و ویتامین‌های A و B را نام برد. خرمای رسیده مواد قندی، مواد سفیده‌ای و چند ترکیب دارویی دیگر نیز دارد. یکی از آن‌ها شبیه «کاروتن» است. کاروتن دارای خواص درمانی متعددی است که برای بهبود التهابات و امراض عفونی و ریزش مو مؤثر و مفید است. کاروتنی که در خرما موجود است، یک هورمون گیاهی مفید و طبیعی است و التهابات را تسکین می‌دهد. برای امراض عفونی سودبخش است و به دلیل داشتن منیزیم، کندکننده میزان رشد سرطان است.

خوردن سه عدد خرما در طول روز و به‌صورت مستمر، کافی است که شما معلم پرتلاش را پرتوان سازد.