موضوع «یاددهی و یادگیری بر بستر مجازی»، سالیان دراز است که جزو مسائل محافل علمی و پژوهشی دنیاست. فرصتها و چالشهای پیش روی این موضوع موجب شدهاست مجموعههای علمی و پژوهشی راهحلهای جدیدی برای آن ارائه کنند. در ایران نیز، هر یک از دانشگاهها و مراکز علمی و آموزشی، به فراخور نیاز خود در این باره قدمهایی برداشتهاند و شرکتها و مجموعهها نیز زیرساختها و سرویسهای گوناگونی تولید و ارائه کردهاند. اما متأسفانه کیفیت یاددهی و یادگیری مجازی در کشور همچنان وضعیت رضایتبخشی ندارد. برخی عوامل اصلی این وضعیت عبارتاند از:
• هزینه بالای تولید زیرساخت باکیفیت یاددهی و یادگیری؛
• تمرکز بر زیرساخت و غفلت از تولید محتوا؛
• هزینه بالای تولید محتوای یاددهی و یادگیری؛
• توجیهنکردن و نبود فرهنگسازی مناسب در میان استادان؛
• ضعف دانش فناوری اطلاعات یا حوصله ناکافی استادان مطرح برای بهرهگیری از این بستر؛
• منتفعنشدن استادان از تولید محتوا و ارائه آن بر بستر مجازی؛
• نبود بازاریابی و یا فروش نامناسب دورهها.
بر این اساس، «شرکت دانشبنیان مهرپارس» با استفاده از آخرین دستاوردهای علمی بینالمللی در زمینه زیرساختهای پیشرفته یاددهی و یادگیری، به تولید و توسعه بستر مشارکتپذیر یاددهی و یادگیری با عنوان «درسآپ» اقدام کرد.
بهطور خلاصه، درسآپ، زیستبوم کسبوکارهای یاددهی و یادگیری است. جامعه چهارگانه ذینفعان درسآپ به شرح زیرند:
• یاددهندگان و تولیدکنندگان محتوای یاددهی
•یادگیری؛
• یادگیرندگان؛
• خدمتدهندگان تولید و فراوری محتوای یاددهی•یادگیری؛
• پژوهشگران حوزه یاددهی و یادگیری.
این زیستبوم با گردآوری جامعه ذینفعان یاددهی و یادگیری حول بستر بهروز و پیشرفته و بومیشده از دانشگاه MIT و هاروارد تلاش دارد بر چالشهای موجود در توسعه زیستبوم کسبوکار یاددهی و یادگیری غلبه کند. در این راستا این نتایج بهدستآمدهاند:
1. با ارائه یک زیرساخت پیشرفته و بهروز در قالب سرویس به افراد و سازمانهای دارای شأن تولید محتوای آموزشی، هزینه سنگین و تکراری تولید زیرساخت از دوش آنان بر داشتهمیشود.
2. در این پلتفرم، هزینه زیرساخت بهطور پیشفرض بهصورت درصدی از فروش دوره تأمین میشود، لذا هزینه ریسک تولید دورههای آموزشی کاهش مییابد. از طرف دیگر، درسآپ، بهمنظور کسب منافع و تأمین هزینههای تولید، توسعه و نگهداری زیرساخت، ناچار به تسهیل و توسعه بازاریابی و فروش دورهها خواهد بود.
3. ابزارهای بسیار بهروز و پیشرفته برای ساخت دورهها در استودیوی ساخت دوره درسآپ، امکان طراحی و پیادهسازی یاددهی و یادگیری فعال را به تسهیلگران آموزشی میدهد.
4. با ایجاد یک مرکز ارائه خدمات فراوری محتوای آموزشی و خدمات اجرای دوره، همزمان با ایجاد تنوع خدمات محتوایی و افزایش کیفیت، از طریق ایجاد رقابت سالم، هزینههای فراوری محتوا و اجرای دورهها کاهش مییابد.
5. مرکز ارائه خدمات، تا حد زیادی ضعف دانش فناوری اطلاعات استادان را جبران میکند و با استفاده از خدماتدهندگان اجرای دورههای مجازی، از مشکل فراوری محتوا و برگزاری و اجرای دورهها میکاهد.
6. درسآپ بازارچهای آموزشی است که هر فرد حقیقی و حقوقی مغازه آموزشی خود را در آن تأسیس و اداره میکند و بستر تعامل مالی هر سازمان با استادان خود نیز در آن فراهم میشود. لذا استادان و مدرسان دورهها، به میزان فروش دورهها، از منافع آن منتفع میشوند و برای تولید و افزایش کیفیت دورهها انگیزه بیشتری خواهند داشت.
7. از طریق ایجاد امکان درخواستهای سازمانی برای استفاده از دورهها، ضمن کاهش هزینه آموزشهای ضمن خدمت و سازمانی و افزایش و تنوع انتخاب آنها، موجب افزایش جامعه مخاطبان دورهها و کسب انتفاع مالی بیشتر آنها میشود.
8. ساختار پیشرفته و توزیعشده در درون این پلتفرم، از طریق واحد تحلیل و آنالیز رفتار یاددهی و یادگیری، برای جامعه پژوهشگران و محققان حوزه یاددهی و یادگیری، ابزار و اطلاعات لازم را بهمنظور بررسی عوامل بهبود فرایند یاددهی و یادگیری فراهم میکند.
هسته مرکزیِ پلتفرم درسآپ شامل دو بخش اصلی «استودیوی ساخت دورههای آموزشی» و «سامانه مدیریت یادگیری» است. استودیوی ساخت دورههای آموزشی مرکز اصلی طراحی و تولید محتوای یاددهی و یادگیری است که هر تسهیلگر آموزشی یا سازمانی که صلاحیت تولید دورههای آموزش مجازی را دارد، میتواند از این بستر برای تولید دورههای آموزشی استفاده کند. برخی ویژگیهای استودیوی ساخت دورههای آموزشی عبارتاند از:
• نیازنداشتن به نصب هیچگونه نرمافزار ثانوی طراحی؛
• امکان ایجاد گروه تولید دوره و مدیریت دسترسیها؛
• وجود ابزارهای پیشرفته آموزشی و قابل توسعه برای طراحی طرح درسهای متنوع؛
• امکانات بسیار کارا در طراحی مسیرهای یادگیری شخصی.
برخی ابزارها و امکانات موردنیاز تسهیلگران آموزشی برای تولید طرح درسها عبارتاند از:
• ارائه ویدئو با امکانات ویژه (این ماژول با امکانات بسیار متنوع شامل زیرنویس به چندین زبان، طرح سؤال میان دو فیلم، برش بدون ابزار تدوین و سایر امکانات دیگر، در اختیار تسهیلگر آموزشی است)؛
• طراحی انواع سؤالات چندگزینهای باحالتهای پاسخ با راهنمایی و بدون راهنمایی و سایر شرایط دیگر، طراحی ارزیابی باز پاسخ، ارزیابی به شیوه همتاسنجی؛
• پیادهسازی مباحثه؛
• طراحی فرمولهای ریاضی؛
• شبیهسازهای محیط برنامهنویسی.
همچنین، امکانات پلتفرم برای طراحی و اجرای طرح درسها توسط تسهیلگران آموزشی عبارتاند از:
• ارائه گواهینامه به یادگیرندگان؛
• تعـریف فـراینـدهـای آمـوزشـی بـا در نظـرگرفتن سرفصلهای پیشنیاز برای دوره آموزشی؛
• برگزاری آزمون ورودی برای شروع دوره؛
• ایجاد ساختار درختی در طرح دوره آموزشی؛
• پنهانسازی محتوای یک بخش طرح دوره از یادگیرندگان؛
• زمانبندی انتشار مطالب هر فصل و زیر فصلهای درس برای یادگیرندگان؛
• تعیین شیوه نمره بندی دوره: برای هر دوره میتوان روشهای متعدد کسب نمره را تعیین کرد. برای مثال، بخشی از نمره به تمرینات، بخشی به امتحانات میانی و بخشی به امتحان پایانی مربوط باشد؛
• درجهبندی نمرات پایانی دوره.