فضای امن شبکه شاد / زهرا بالازاده، مدیر دبیرستان
مدرسه قدس 50 سال قدمت آموزشی دارد. در سال تحصیلی جاری 482 دانشآموز در 16 کلاس مشغول تحصیل هستند. ما همه رشته‌های متوسطه نظری را در دبیرستان داریم.
برای آموزش معلمان در فضای مجازی و آموزش آنلاین، برنامه‌هایی را اجرا کرده‌ایم. اوایل شهریور که شرایط کرونایی مناسب‌تر بود، با دعوت متناوب از معلمان، طی ساعات متعدد، و همچنین دعوت از کارشناسان گروه‌های آموزشی اداره و منطقه آموزشی، به صورت حضوری و آنلاین جلساتی برگزار شد. همچنین، از سوی منطقه کلاس‌های ضمن خدمت به‌طور مستقل برای معلمان و مسئولان مدرسه برگزار شد تا همه آنها به‌خوبی با این فضا آشنا شوند و بتوانند از امکانات آن استفاده کنند.
از 15 شهریور و با آغاز کلاس‌های درس، قرار شد آموزش‌ها را از طریق شبکه شاد که شبکه‌ای اجتماعی - آموزشی است و قابلیت‌های خوبی دارد، شروع کنیم.
شبکه شاد بیشتر یک پیام‌رسان است و هر چند قابلیت‌های خوبی دارد، ولی باید آن را ارتقا دهند. شبکه شاد یک فضای امن اختصاصی برای آموزشوپرورش است که افراد غریبه نمی‌توانند در آن وارد شوند. در آن مشکلات تربیتی هم نمی‌بینیم. افراد احراز هویت می‌شوند. دانش‌آموزان و معلمان از طریق کد ملی وارد شبکه می‌شوند و خانواده‌ها هم نگرانی تربیتی نخواهند داشت. شبکه شاد بخشی برای تولید محتوا دارد. همچنین، در آن آموزش‌های تلویزیونی دانلود می‌شوند و دانش‌آموزان می‌توانند از آن استفاده کنند، ولی در عین حال کاستی‌هایی هم دارد؛ از آن جمله: نداشتن حالت تعاملی و سرعت بسیار پایین. صوت‌ها، تدریس و پخش زنده آن دیر به دست دانش‌آموزان می‌رسد. دانش‌آموزان خیلی منتظر می‌شوند و این مشکلات در اکثر ساعات بروز می‌کند و برنامه‌ها فقط در ساعات غیرترافیک اینترنت قابل استفاده‌اند. اگر بتوانند اینترنت آن را تقویت کنند؛ فضای آن برای دانش‌آموزان امن و خوب است. در مدرسه ما نیز، اکثر معلمان، با وجود کاستی‌ها، از شبکه شاد استفاده می‌کنند. البته در کنار آن از دیگر فضاها مانند اسکای‌روم نیز بهره می‌برند.
شاد باید ارتقا یابد / سیمین عسگری، معاون آموزشی
برخی مواقع شبکه شاد جواب نمی‌دهد و به این خاطر مجبوریم از پلتفرم‌های کمکی استفاده کنیم. قابلیت‌های شاد باید حتماً ارتقا یابد، زیرا همه نیازهای بچه‌ها را در آموزش غیرحضوری تأمین نمی‌کند. نبود تعامل بین معلم و دانشآموز و سرعت پایین، ضعف‌های اساسی شبکه شاد هستند. همچنین، شبکه شاد راهنمای مشخصی ندارد. مشکل این است که قسمت راهنما ندارد. مثلاً بخش «از من سؤال کنید» ندارد تا معلمان و دانش‌آموزان بتوانند سؤالات خود را بپرسند. در قسمت‌های باز نیز نمی‌توانیم حتی موضوع حضور و غیاب را اجرا کنیم. برای بخش‌های مختلف پشتیبان و راهنما نیاز است که باید تأمین شود. البته روزبه‌روز قابلیت‌های شبکه شاد در حال افزایش است. بخش آموزش و راهنمایی آن به تقویت نیاز دارد. شاد فضای ایده‌آلی برای آموزش ایجاد کرده است که با رفع کاستی‌های آن، شاهد فضایی امن، سالم و قوی برای آموزشوپرورش و برنامه‌های آموزشی آن خواهیم بود.
کاهش هزینه‌ها؛ آموزش برابر / لیلا خسروی، معاون آموزشی
از جمله حسن‌های آموزش‌های غیرحضوری و مجازی، کاهش هزینه‌های اجباری مانند تردد و رفت و آمد، آن هم در شرایط کرونایی بود؛ دیگر آنکه دانش‌آموزان در این فضای آموزشی تقریباً به‌طور کامل از آموزش مساوی و برابر برخوردار می‌شوند و شاگردان اول و آخر کلاس در یک سطح و درجه کار می‌کنند و جواب می‌دهند.
از آثار مثبت آموزش مجازی دسترسی مجدد بچه‌ها به متن‌ها، تصویرها و صوت‌ها است و مشکلات و کاستی‌های آن نیز قطع و وصل مدام شبکه است، به گونه‌ای که در بسیاری مواقع گوشی‌های همراه ما هنگ می‌شوند. یکی از عیب‌ها و ضعف‌های این آموزش‌ها، راستی‌آزمایی و برگزاری آزمون‌هاست. در مورد ارزشیابی دچار مشکل هستیم و نمی‌توانیم اعتماد کنیم که فقط به بچه‌ها بگوییم خودشان درس بخوانند، مطالعه کنند و تکالیف را انجام دهند. آموزش بدون آزمون و ارزشیابی یکطرفه است و نتیجه فعالیت‌ها و تلاش‌های معلمان نامشخص می‌ماند.
در این زمینه نمی‌توانیم اجبارکنیم و بچه‌ها را برای آزمون به مدرسه بیاوریم. آموزش‌های مجازی و آنلاین این امتیاز را دارند که ما مطلب خود را تکرار می‌کنیم. در آموزش حضوری، بخش‌های زیادی از وقت دانش‌آموزان تلف می‌شد، ولی در آموزش‌های مجازی و غیرحضوری، برنامه و نظم در استفاده از وقت بسیار بالاست. همچنین، عوامل مزاحم برای آموزش و ارائه طرح درس در شرایط مجازی بسیار کمتر است و آموزش، تقسیم و فرصت‌های برابر ایجاد می‌شود.
قطع ارتباط با خانواده‌ها / لیلا خسروی
یکی از آسیب‌هایی که در بحران کرونا با آن مواجه شده‌ایم، قطع ارتباطمان با خانواده‌هاست. وقتی خانواده را از دست می‌دهید، در عمل با یک دانشآموز معلق روبه‌رو هستید؛ البته ما اکنون با گروه خانواده‌ها نیز از طریق این آموزش‌ها در ارتباطیم. سه جلسه در سه پایه برای اولیا گذاشتیم و سعی کردیم قطع ارتباط را به حداقل کاهش دهیم. در حال حاضر نیروهای اجرایی با خانواده‌ها و اولیا در ارتباط مستمر و دائم هستند و پیام‌های ارزشی، انگیزشی و آموزشی را به آنها ارائه می‌کنند. ما اگر خانواده‌ها را نداشته باشیم، با دانش‌آموزانی مواجهیم که فقط یک گوشی در دست دارند و از نحوه و شکل و محتوای استفاده بچه‌ها از گوشی همراهشان بی‌خبریم و غیر از برنامه آموزشی، از دیگر فعالیت‌ها و استفاده‌های آنان مطلع نمی‌شویم.
اعتماد اولیا، شرط موفقیت ما / زهرا بالازاده
یکی از علل موفقیت ما اعتماد اولیا به ما در بخش‌های مختلف پرورشی، مالی و انجمن اولیا بوده است که نیازهای ما را در بخش‌های فنی، تخصصی و معنوی تأمین و جبران کرده‌اند. همچنین، ارتباط ما با بخش‌هایی مانند فرهنگ‌سراها، خانه‌های بهداشت و مسجدها خوب و قوی است و توانسته‌ایم از تجربه‌ها و امکانات آنان استفاده ببریم. برای مثال، مرکز بهداشت سمنگان، اکنون کد ملی همه دانش‌آموزان را در اختیار دارد تا آنها را از نظر پزشکی تحت پوشش قرار دهد..
درس‌های عملی و کارگاه‌ها / سیمین عسگری
ما غیر از آزمایشگاه، درس‌های عملی نداریم؛ برای آن درس هم، معلمان به دانش‌آموزان پروژه می‌دهند. بچه‌ها هم فیلم می‌گیرند، طرح عملی خود را انجام می‌دهند، و تکمیل و ارائه می‌کنند و فیلم آن را برای معلم خود می‌فرستند. دوره‌های عملی تعطیل نشده‌اند و ما در آموزش از مشارکت همه استفاده می‌کنیم. در درس تربیت‌بدنی نیز معلم ورزش در گروه برای بچه‌ها برنامه و دستورالعمل فعالیت‌ها را ارائه می‌دهد و با استفاده از فیلم در تعامل مستمر با دانش‌آموزان است و قد، وزن و سلامتی آنها را مدام به‌صورت گزارش از بچه‌ها می‌گیرد.
ارائه بسته فوق‌العاده آموزشی / لیلا خسروی
پیشنهاد من این است که برای خارج از ساعات اداری، بسته‌ای به شکل برنامه آموزشی به بچه‌ها ارائه شود. این بسته می‌تواند شامل آزمون‌های تست باشد که در این ارتباط، فراخوانی هم برای بچه‌ها دادیم و برای همه پایه‌ها کلاس‌های تست و آزمون تست گذاشته‌ایم تا بچه‌ها بدانند که مدرسه تعطیل نیست. این تنها موردی است که خارج از ساعت و برنامه آموزشی مدرسه ارائه می‌شود. اگر کرونا هم برود، باید از تأثیرات استفاده از فضای مجازی و آموزش‌های آنلاین به نحو احسن استفاده کرد. در این راستا آموزشوپرورش باید فکر کند چه درس‌هایی را باید حذف و چه درس‌هایی را ادغام کند و با تغییر شرایط خاص و ویژه‌ای که دچار آن هستیم، آموزش‌ها را یکپارچه و منسجم ارائه دهد.
می‌توان پیشنهاد داد در آینده حتی برای برخی از درس‌ها به حضور دانشآموز در مدرسه نیاز نیست و می‌توان آموزش‌های آنان را آنلاین و مجازی ارائه کرد.
نیاز به کار فرهنگی / لیلا خسروی
امروز هم با آموزش‌های غیرحضوری و مجازی، با آسیب بزرگ نبود تعامل و گفت‌وگوی حضوری با اولیا و دانش‌آموزان روبه‌روییم که به کار فرهنگی نیاز دارد.
برای تغییر هر سلیقه‌ای باید بسترهایی فراهم شود و آگاهی‌هایی به اولیا داد. خانواده‌ها باید بدانند که بچه‌ها، هنگام استفاده از گوشی‌ها و تبلت، فقط با مدرسه و کار آموزش در ارتباط نیستند.
برخی از اولیا هنوز توجیه نیستند که آموزش غیرحضوری نیز آسیب‌های خود را دارد. آنها در آموزش حضوری کنترل قوی و خوبی بر بچه‌ها داشتند، ولی اکنون به‌عنوان اینکه آموزش‌ها غیرحضوری و مجازی است، کنترل و پیگیری و همراهی خود را با بچه‌ها و مدرسه بسیار کم کرده‌اند و احتمالاً غافل می‌شوند.
تجهیز سخت‌افزاری مدرسه / زهرا بالازاده
با توجه به اینکه اعلام شد معلمان و کارکنان اجرایی باید در مدرسه حاضر باشند و آموزش را ادامه دهند، رایانه‌های مدرسه را به‌روز کردیم، سه دستگاه لپ‌تاپ خریدیم، دو قلم نوری تهیه کردیم و دو معلم نیز در شرایط کنونی به مدرسه می‌آیند تا آموزش‌ها را از اینجا برای بچه‌ها ارائه کنند. چهار مودم نیز خریدیم و اینترنت مدرسه را بسیار ارتقا دادیم.
دانش‌آموزان این مدرسه از نظر اقتصادی و معیشتی در سطح متوسط و ضعیف جامعه قرار دارند و ما واقعاً برای ادامه آموزش‌ها و استفاده دانش‌آموزان از این برنامه‌ها، به کمک و حمایت نیاز داریم.
معلمی که در خانه خود در عرصه آموزش مجازی و آنلاین درس می‌دهد، علاوه‌بر اینکه خودش ممکن است دو یا سه فرزند داشته باشد، همسرش نیز استاد دانشگاه یا معلم است و هر دو باید تدریس و کار کنند، در حالی که بچه‌های آنان نیز در منزل رسیدگی می‌خواهند. معلمی می‌گفت، من اصلاً دوست نداشتم به بچه‌هایم گوشی هوشمند بدهم، ولی الآن خودمان پیشنهاد می‌دهیم و گوشی در اختیارشان می‌گذاریم که با آن سر کلاس آنلاین بروند و آموزش مجازی ببیند.
تغییر و تطبیق محتوای کتاب‌ها / سیمین عسگری
من معتقدم، سطح آموزش‌ها بالا و خوب است، ولی از نظر آزمون‌ها باید بررسی و ارزشیابی جدی‌تر انجام شود. ارزشیابی توصیفی کمک می‌کند، ولی در عین حال معتقدم باید اساس کار آزمون‌های مستمر باشد. تهیه و تولید محتوای آموزشی فعلی برای دوره آموزش حضوری بوده است، در حالی که اکنون با غیر حضوری‌شدن آموزش‌ها، باید سطح کمی و کیفی آموزش نیز تغییر کند. ما در دوره آموزش حضوری، در طول سال تحصیلی، هم‌زمان با بروز آلودگی هوا، بارش‌های شدید برف و باران و سرما، شاهد تعطیلی‌هایی برای مدرسه‌ها بوده‌ایم. اگر کرونا هم برود، برای آموزش‌ها در این سطح، از نظر کمی و کیفی و محتوایی باید تغییراتی صورت گیرد.
سرعت شاد باید حل شود / ژیلا حسن‌زاده، دبیر شیمی
من در سال 84 در جشنواره روش تدریس مبتنی بر «IT» مقام آوردم، و از آن زمان این روش را در تدریس‌ام استفاده کردم. در این سال‌ها تجربیات متعددی، در کار با این برنامه، با استفاده از پاورپوینت و فیلم، دارم. از آغاز سال 99، در وبینار مدرسه، فیلم‌هایی را ضبط کردم و در گروه برای دانش‌آموزان می‌گذاشتم. امسال کار جدی‌تر شده و از 15 شهریورماه نیز در فضای شبکه‌های شاد و اسکرین قرار گرفتم. متأسفانه به خاطر سرعت کم، معطلی زیاد است حتی یک متن عادی و یک صوت هم به سختی ارسال می‌شود. قطعی‌های زیاد یادگیری را دچار مشکل می‌کند. البته عصرها سرعت اینترنت تا حدودی بهتر می‌شود. زیرساخت‌ها بسیار ضعیف هستند. همچنین، دو موضوع حضور و غیاب دانش‌آموزان و برپایی آزمون‌ها و ارزشیابی‌ها بسیار مهم است که باید در مورد آنها کار کرد. شاد بیشتر در حد یک شبکه اطلاع‌رسان است. من برای آزمون‌ها و ارزیابی آموزش‌ها، از هر شبکه و تکنولوژی استفاده کرده‌ام، ولی جواب نداده است، برای آزمون‌ها و ارزشیابی‌ها باید سامانه قوی و ویژه‌ای داشته باشیم.
امکانات و فرصت‌های فراهم‌شده در دانشگاه‌ها خیلی بهتر و بیشتر از مدرسه‌هاست. در آموزشوپرورش هیچ امکانات ویژه‌ای در اختیار معلمان و مدیران قرار نگرفته و هر کس بنا به توانایی‌ها و امکانات خود در این عرصه جدید، برنامه‌های آموزشی خود را ارائه می‌کند. معلمان و دبیران، از کم و کیف کار و فعالیت خود در سال تحصیلی 99-98 خسته هستند و این در حالی است که سال تحصیلی جدید نیز زودتر آغاز شد و آموزش‌ها نیز زمان‌بر، سخت‌تر و متمرکز‌تر شده‌اند. چشم‌های بسیاری از معلمان مشکل پیدا کرده و ضعیف شده و آرتروز گردن نیز گریبان اکثر آنها را گرفته است. در شبکه شاد و در بخش شیمی، فقط سه درس تولید محتوا شده است. شبکه شاد هنوز منتظر است کار معلمان و مربیان به این شبکه برسد. اگر بخواهیم کار با‌کیفیت ارائه کنیم و برنامه‌ها بی‌نقص و تمیز باشند، نیاز به بسترها و زیرساخت‌های قوی داریم؛ در حالی که با وجود مشکلات شبکه شاد، استفاده از پیام‌رسان‌های دیگر نیز محدود شده است. کار تدریس زنده، هم برای معلم و هم دانشآموز بسیار مفید‌تر و جذاب‌تر است.
آسیب‌های آموزش مجازی
آسیب‌های این نوع آموزش را نمی‌توان انکار کرد. فضای بی‌انتهای مجازی می‌تواند خطرناک باشد. خانواده‌ها در این زمینه بسیار مؤثرند. هر چقدر هم مدرسه در این زمینه قوی برخورد کند، خانواده‌ها باید کنترل و نظارت خوبی بر بچه‌ها و نحوه استفاده آنها از گوشی، تبلت و فضای مجازی داشته باشند. قطعاً بعضی از دانش‌آموزان هم که در کلاس‌های حضوری ضعف داشتند و فعال نبودند، در آموزش‌های مجازی نیز امکان فرار برای آنها بیشتر فراهم می‌شود. در کلاس‌های حضوری، دانش‌آموزانی بودند که غیبت می‌کردند و دقیق نبودند. این موضوع در آموزش مجازی خود را شدیدتر به نمایش می‌گذارد. اگر شرایط برگزاری خوب آزمون و ارزشیابی مهیا شود، بسیاری از مشکلات کاهش می‌یابند. تداوم موفق و مستمر آموزش‌های آنلاین و مجازی به برنامه‌ریزی و امکانات مناسب و قوی نیاز دارد
باید با انرژی مثبت برخورد کرد / لیلا نیکخواه، دبیر فیزیک
در هر تغییر و تحولی حکمتی می‌بینم و با آن مثبت برخورد می‌کنم. سعی کرده‌ام تدریسم با روحیه باشد و به دانش‌آموزان انرژی مثبت بدهد. از مزایای آموزش‌های مجازی این است که دانش‌آموزان کاملاً متکی به حضور نیستند. در آموزش‌های مجازی از همه احساس دانشآموز استفاده می‌شود و تمرکز او بالا می‌رود؛ هرچند شادابی دانش‌آموزان در کلاس‌های حضوری بسیار بیشتر و بالاتر است و انرژی خود را بهتر و بیشتر تخلیه می‌کنند. این تخلیه انرژی خیلی به یادگیری آنها کمک می‌کند. آموزش‌های مجازی، به نوعی شادابی بچه‌ها را می‌گیرند و آنها را در طولانی‌مدت کسل و خسته و بی‌روحیه می‌کنند، ولی معتقدم معلمان می‌توانند با تدبیر، انگیزه و برنامه، کلاس‌های مجازی خود را نیز شاد و پرانرژی کنند و از خستگی و کسالت بچه‌ها بکاهند. خستگی روحی و روانی کلاس‌های غیرحضوری را باید جدی گرفت. به‌خصوص با طولانی شدن دوران کرونا، باید با ارتباط قوی و پویا بین خانه و مدرسه و معلمان و اولیا، با مشکلات بیماری مبارزه کرد. باید یکنواختی را از بچه‌ها دور کرد و با معرفی افراد موفق و ارائه تجربه‌های خوب و غنی آنها را یاری کرد. باید خصوصیات و ضرورت‌های دوران کرونایی را درک کنیم و با همتی جانانه و با گذشت و درایت، این مرحله را نیز پشت سر بگذاریم. در شرایط کنونی، باید ارائه آموزش و همکاری بین اولیا و مربیان و خانه و مدرسه اختیاری و داوطلبانه باشد، نه اجباری.
من معتقدم، در کل ما تا حدودی افت تحصیلی خواهیم داشت. با توجه به اینکه آزمون‌ها غیرحضوری هستند و واقعی نخواهند بود، در روند تحصیل و آموزش، مشکلاتی ایجاد می‌شود که ممکن است به افت تحصیلی بچه‌ها منجر شود. در این راستا، رضایت شغلی می‌تواند بستر کار بهتر و خلاق‌‌تری فراهم کند.
هیچ آموزشی جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد / لیلی صالح‌آبادی، دبیر زیست
هیچ آموزشی نمی‌تواند جای آموزش حضوری را بگیرد؛ این هم نظر معلم و هم نظر دانشآموز است. انرژی من به‌عنوان معلم در این 25 سال خدمتم، از نگاه دانش‌آموزانم بوده است.
نظام‌مندی مدرسه و برنامه‌ریزی مناسب و پیگیری مدرسه و معلمان ضامن توفیق آموزش‌های غیرحضوری است. پیوند و ارتباط بین دانشآموز و معلم باید در آموزش‌های غیرحضوری به نوعی خود را نشان دهد. برای این کار تشویق و تنبیه بچه‌ها را حتی از طریق آنلاین و مجازی ترتیب داده‌ایم، به‌گونه‌ای که به‌نظر می‌رسد بچه‌ها مرا و من آنها را می‌بینیم. بچه‌ها روح لطیفی دارند و ما نباید سختی‌های کار و تدریس غیرحضوری را به بچه‌ها منتقل کنیم. مشکلات جسمی بسیاری در این شیوه آموزش متوجه معلمان است. ضعف چشم، درد گردن، اسپاسم و آرتروز از جمله آن‌هاست.
صدمه دیدن وجهه معلمی در کار آموزش مجازی به چند چیز بستگی دارد. معلم اگر توان علمی و اخلاقی خود را بروز دهد و ارتباطی خوب و قوی برقرار کند و تعامل بسیار مثبت و فعالی در عرصه آموزش فراهم کند، بستر فرهنگی نیز اصلاح می‌شود. من معلم باید خودم را با علم به جلو ببرم. این شرایط باعث ارتقای خود ما هم شده است. تدریس حضوری ویژگی‌هایی داشت و تدریس غیرحضوری و مجازی هم ویژگی‌ها و امتیازات خاص خود را دارد. این آموزش‌ها زمینه یادگیری و فراگیری را برای خود معلمان نیز فراهم کرده‌اند.
به نظر من، محتواهایی را که نیاز نیست، باید در این برنامه آموزشی کاهش داد یا حتی حذف کرد. در این زمینه باید بازنگری اساسی انجام شود. آموزش‌های معلمان باید کاربردی باشند. تئوری‌ها و آموزش‌های ذهنی دیگر به درد معلمان نمی‌خورند. زمان و فرصت‌هایی که ما معلمان را درگیر کرده، بسیار زیاد است و همه وقت ما را به‌نوعی گرفته است، به شکلی که حتی برخی از روزها از ساعت، 1شب گذشته و من هنوز درگیر طراحی سؤال و بارگذاری مطلب و عکس هستم. در مجموع، این فضا و دوره و آموزش، استهلاک معلمان را نیز باعث شده است. هزینه اینترنت و بسته‌های اینترنتی که ما استفاده می‌کنیم، بسیار بالاست. مثلاً برای یک ماه، حدود 400 تا 500 هزار تومان هزینه اینترنت می‌دهیم. 20 گیگ اهدایی هم به هیچ‌وجه پاسخگوی نیاز ما نیست. در نهایت، اینکه بچه‌ها را نمی‌بینیم، واقعاً دلمان تنگ می‌شود و غمگین هستیم.