جناب آقای علیزاده، ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار مجله خودتان، رشد آموزش تربیتبدنی، قرار دادید، لطفاً در ابتدای گفتوگو کمی درباره تاریخچه ورزش استان البرز یا نکات دیگری که گمان میکنید در این حوزه لازم است توضیح بفرمایید.
به نام خداوند بخشنده و مهربان. شاید خوب باشد که اشاره کنم ابلاغ مدیر کل آموزشوپرورش استان البرز (بهعنوان یک استان نوپا و مستقل) در تاریخ 17/07/1389 صادر شده و کلید شروع به کار اداره کل آموزشوپرورش استان البرز هم در یکی از اتاقهای همین ساختمان که ما با هم گفتوگو میکنیم، زده شد. قبل از آن، امور ورزش استان البرز بخشی از ورزش شهرستانهای استان تهران بود و به دلیل ظرفیت و پتانسیلی که در اینجا بود، تفکیک این دو اداره کل از همدیگر چالشهایی را در زمینه ورزش برای شهرستانهای استان تهران بهوجود آورد. دلیلش هم این بود که بسیاری از قهرمانان آن اداره کل از حوزه آموزشوپرورش استان البرز (کرج) بودند.
البته کرج 27 منطقه بود که به یکباره حدود 8 منطقه از آن جدا شد و چالشهایی برای مدیریت کردن آن حوزه وجود داشت و برای تأسیس اداره کل آموزشوپرورش استان البرز مشکلات بسیار زیادی ایجاد کرد، چون این استان در ابتدا تابع برنامهها و فعالیتهای مالی شهرستانهای استان تهران بود و استقلال مالی نداشت. البته از سال 1390 این استقلال صورت گرفت، ولی چون ورزش این دو استان از سالهای ابتدایی به هم گره خورد، چالشهایی برای دو استان در پی داشت.
باید اشاره کنم که آموزشوپرورش استان البرز حدود 500 هزار دانشآموز و نزدیک به 2700 متر فضای آموزشی، پرورشی و ورزشی دارد و این استان یکی از استانهایی است که آن را استان شهر مینامند و یکی از چالشهای آن، تمرکز و سکونت بیشتر جمعیت این استان در شهرستان کرج است.
اداره کل آموزشوپرورش استان البرز شامل چهار ناحیه 1، 2، 3 و 4 در شهرستان کرج است که فقط سه منطقه آن بیش از 100 هزار دانشآموز دارد. معنای این حرف آن است که یک ناحیه ما به اندازه بعضی از استانهای کشور جمعیت دانشآموزی دارد و این امر نشان میدهد که مدیریت کردن در آموزشوپرورش استان البرز بسیار سخت است.
چهار منطقه کرج شامل مناطق 1، 2، 3 و 4 و شهرستانهای ساوجبلاغ، نظرآباد، اشتهارد و طالقان، هشت منطقه استان البرز است که در پهنهای وسیع به لحاظ جغرافیایی فعالیت میکنند، ولی بیشترین جمعیت دانشآموزی در شهر کرج متمرکز است.
به هر حال استان شهرستان بودن، مزایا و معایبی دارد و برای اجرای فعالیتهای ورزشی هم این امر صادق است. به همین دلیل شهرستان البرز نیازمند توجه بیشتری است. ضمناً آموزشوپرورش استان البرز در سالهای اخیر با یک چالش عظیم، یعنی مهاجرتهای فراوان و فزاینده مواجه است. این مهاجرتها و مشکلات ناشی از آن، برنامهریزیها و فعالیتهای آموزشوپرورش استان البرز را با چالش مواجه میکند و به همین دلیل هر قدر تلاش میکنیم، به استانداردهای لازمی که مورد نظر است نمیرسیم.
اشاره کردید که وقتی که استان البرز مستقل شد، شهرستانهای استان تهران عملاً پتانسیلهای ورزشی بزرگی را از دست دادند، چون منطقه قهرمانخیز است و ظرفیتها و پتانسیلهای ورزش، تربیتبدنی و قهرمانی دارد. لطفاً به این ظرفیتها و پتانسیلها هم به لحاظ اجتماعی و هم به لحاظ ظرفیتی که در مدارس بهوجود میآورد اشاره بفرمایید.
به هر حال ورزش دارای تبعات مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است. در سالهای گذشته از سال 91 فدراسیون ورزش دانشآموزی در بستر توسعه ورزش قهرمانی فعالیتهایی انجام میدهد و چون این فعالیتها برای شناسایی استعدادها صورت میگیرد، خودش نوعی توسعه ورزش همگانی است.
در همین زمینه باید عرض کنم که ورزشکاران استان البرز از سال 1391 تاکنون 77 جام و کاپ کسب کردهاند و دانشآموزان ما 15 کاپ اخلاق هم بهدست آوردهاند. وقتی به مجموع مدالها در انفرادی و تیمی نگاه میکنیم میبینیم که مجموع آنها 1112 مدال است. اگر اینها در شهرستانهای استان تهران محاسبه میشد، مطمئناً شهرستانهای استان تهران نتایج بسیار درخشانتری داشتند و این ظرفیتی است که خوشبختانه در ورزش آموزشگاهی استان البرز وجود دارد.
من فکر میکنم ایجاد استان البرز فکر خیلی خوبی است و جمعیت استان البرز روزانه افزایش پیدا میکند و اگر این تفکیک صورت نگرفته بود، مدیریت کردن شهرستانهای استان تهران سخت میشد. استان البرز حدود سه میلیون نفر جمعیت دارد که بار سنگینی از استان تهران برداشته شده است. البته استان البرز ظرفیتهای علمی، فرهنگی، گردشگری و اجتماعی هم دارد و من احساس میکنم فعالیتهای اجتماعی که ورزش میتواند ایجاد کند بسیار زیاد است و باید از این ظرفیتها برای توسعه استان استفاده شود.
البته این امری ملی است و بهعنوان نمونه شما شاهد بودهاید که با قهرمانی و راهیابی تیم ملی ایران به جام جهانی، کل مردم ایران خوشحال شدند و در سطح شهرهای خود اظهار شعف و شادی کردند. این نشان میدهد که ورزش با فرهنگ اجتماعی عجین است یا زمانی که تیم والیبال، کشتی و ورزشکاران رشتههای مختلف در رشته خودشان موفق میشوند همه مردم شاد میشوند.
با عنایت به اهمیت و تأثیر فعالیتهای انجامشده برای تجهیز مدارس به لحاظ امکانات ورزشی، در خصوص بحث کاروان تجهیزات ورزشی هم توضیح دهید و بفرمایید که چنین اقداماتی، اساساً بر چه مبنایی انجام میگیرد؟
خب این امر مسبوق به سابقه است و همهساله توسط ادارات کل آموزشوپرورش استانهای کشور، تجهیزاتی در بخشهای مختلف برای مدارس اختصاص داده میشود. امسال نیز برای سومین سال پیاپی معاونت تربیتبدنی و سلامت وزارت آموزشوپرورش تصمیم به ارسال کاروان تجهیزات ورزشی برای مدارس کمبرخوردار و حاشیهای کرده است که این یک کار بسیار ارزنده برای توسعه فرهنگ ورزش است. ضمناً این اقدام باعث توجه همگان به ورزش در مدارس کشور میشود و البته نیازمند تبلیغات و اطلاعرسانی بیشتر است که برای مردم روشن سازند آموزشوپرورش با همه مشکلات بودجهای و مالی به چه میزان برای ورزش مدارس هزینه و سرمایهگذاری میکند. باید بگویم در سالهایی که گذشت به این منظور اعتبارات خوبی توسط وزارت آموزشوپرورش به معاونت تربیتبدنی و سلامت اختصاص داده شد که اداره کل آموزشوپرورش استان البرز هم برای سومین سال این کاروانها را به مدارس گسیل میدارد و با توجه به برنامه زمانی که خود وزارت آموزشوپرورش اعلام میکند ما در دو سه سال گذشته شاهد حضور مقام عالی وزارت در این برنامهها بودهایم. همچنین معاون تربیتبدنی و سلامت وزارت آموزشوپرورش، مدیران کل دفتر تربیتبدنی و فعالیتهای ورزشی در استان البرز، استانداران و فرمانداران نیز در آیین اعزام این کاروانها حضور داشتند و شاهد اعزام این کاروانهای شوقانگیز و مؤثر و بسیار خوب بودیم.
کار ارزنده دیگری هم که از سالهای قبل شروع کردیم، تعامل بسیار مثبتی بود که با اداره کل محترم نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان انجام میدهیم و تجهیزات ورزشی که این دوستان به استان ارسال میکردند در قالب این کاروان اعزام میشد که ما در همین رابطه حدود سی کامیون وسیله ورزشی برای هزار مدرسه که نیازمند این وسایل ورزشی بودند، ارسال کردیم.
این تجهیزات ورزشی شامل چه چیزهایی بودند و براساس چه شاخصهایی انتخاب شدند؟
تجهیزات ورزشی که برای مدارس انتخاب میشوند، مشخصات خاص خود را دارند. ما قبل از اینکه برای خریداری لوازم و تجهیزات ورزشی اقدام کنیم، یک نیازسنجی از مناطق و مدارس انجام میدهیم. باید اعلام کنم که از بین 2000 مدرسه ما 1000 مدرسه مشخص شدهاند و معلوم است که کدام بسته ورزشی به کدام مدرسه تعلق دارد. دلیل این انتخاب هم این است که خوشبختانه بخشی از مدارس ما مانند مدارس استعدادهای درخشان، نمونهدولتی و شاهد، مدارس خاصی هستند و وضعیت مناسبتری دارند و چون وضعیت مالیشان و مشارکت اولیا در اداره مدرسه هست، در لیست انتخاب ما قرار نمیگیرند. ما از سال قبل یک برنامه دیگری هم ترتیب دادیم و آن اینکه یک سامانه را برای این کار در نظر گرفتیم تا معلمان تربیتبدنی در آن سامانه در ارتباط با خریدهایی که در سال گذشته اتفاق افتاده بود نظر دهند که آیا جنس خریداریشده مناسب بوده است یا نه؟ و اگر پیشنهادی داشتند پیشنهادشان را اجرایی میکردیم.
ضمناً با توجه به اینکه سیاست کشور حمایت از تولیدات داخل کشور و کالاهای ایرانی است تمام اجناس خریداریشده بر این اساس خریداری شده و از کارخانههای معتبر کشور است که سعی کردیم کیفیت وسایل درجه الف باشد. یعنی این رویه را ما در نظر گرفتهایم، ابتدا نظرسنجی ارزیابی اجناس توسط معلمان تربیتبدنی و نظرخواهی از کارشناسان ورزشی صورت میگیرد و به علاوه در استان ما وسایل و تجهیزات ورزشی براساس دورههای تحصیلی خریداری میشود، یعنی محتوای بستههای دوره تحصیلی اول ابتدایی پسرانه و دخترانه متغیر است، چون در دورههای تحصیلی متوسطه بیشترین رویکرد، ورزشهای مهارتی است. پس اقلامی که به آن مدارس داده میشود مثل انواع توپها براساس آن رویکرد خریداری میشوند. ولی در دوره ابتدایی، تأکید بیشتر بر سواد حرکتی است و هر چند در دوره ابتدایی بر آموزش مهارتی هم توجه میشود و ابعاد وسیلههای ورزشی در سایزهای کوچک است، باید همه طرحهایی که وزارت آموزشوپرورش برای این موضوع در نظر گرفته، مورد توجه قرار گیرد. برای مثال در دوره دوم ابتدایی ما 5000 طناب ورزشی خریدیم که مقداری با اجناس دیگر تفاوت دارد، ولی در دوره ابتدایی مورد استفاده است یا مثلاً در پایه چهارم، آموزش طرح طناورز یکی از برنامههایی است که در شاخصهای معاونت تربیتبدنی و سلامت در اجرای درس تربیتبدنی مطرح است و به همین دلیل وسایل مورد نظر با آن رویکردها خریداری میشود یا مثلاً در پایه ششم آموزش دو و میدانی را داریم که معیارهای انتخاب وسیلهها بر آن اساس صورت میگیرد.
آیا برآوردی هم دارید که مشخص شود این میزان تجهیزاتی که شما تهیه میکنید تا چه حد پاسخگوی نیازهای بچهها در مدارس است؟
من اعتقاد دارم که باید ادارات کل در طول سال بهصورت متمرکز حداقل دو بار این کار را انجام دهند، ولی در سالهای اخیر با توجه به تحریمهایی که برای کشور صورت گرفته و مشکلات اقتصادی که همه در جریان هستیم، این کار فقط یکبار توسط اداره کل انجام شده و بقیه موارد بهصورت انتخابی توسط مدارس انجام میشود. البته در طول سال هم برای برگزاری فعالیتهایی که در مدارس صورت میگیرد اعتباراتی توسط وزارت آموزشوپرورش تخصیص داده میشود، مثل المپیاد ورزشی درونمدرسهای یا توسعه کانونهای ورزشی درون مدرسه که بهصورت مستقیم ارائه میشود و مدارس برای تعیین تجهیزات مورد نیازشان اقدام میکنند، چون فضاهای ورزشی در مدارس کشور ما با توجه به اینکه اکثراً در فضای روباز هستند از استاندارد جهانی لازم برخوردار نیستند و به همین دلیل استهلاک این وسیلهها بهویژه در بخش مصرفی بسیار زیاد است. من در همینجا از همه همکاران، والدین محترم، دانشآموزان، خیرین بزرگوار و همچنین از دستگاههای برونسازمانی که مدارس را حمایت میکنند تشکر میکنم.
ولی با همه مشکلات و محدودیتها، باز هم ما هر سال باید چندین بار این کار را انجام دهیم تا نیازها بهتر برآورده شوند. برای مثال، امسال حدود یک میلیارد تومان برای این موضوع در نظر گرفتیم و البته در سه سال گذشته به این نتیجه رسیدهایم که هیچ مدرسهای در استان وجود ندارد که تنیس روی میز نداشته باشد و از این وسایل چندین سال میتوانیم استفاده کنیم. الآن ما بیشتر در بخش مصرف تلاش میکنیم تا لوازم مصرفی را تهیه کنیم، چون خوشبختانه امکانات تجهیزات تملکی در سالهای گذشته در مدارس فراهم شدهاند، چون فقط به مدارس تازهتأسیس و مدارسی که تجهیزاتشان مستعمل شده و نیازمند بهسازی و خریداری مجدد است، تجهیزات تملکی داده میشود. بنابراین اکثر مدارسمان وضعیت مناسبی در بخش تملکی دارند و در بخش مصرفی هم هر ساله به آنها کمک میشود.
وقتی به تاریخ آموزشوپرورش کشور نگاه میکنیم ملاحظه میکنیم که از همان ابتدای شکلگیری مدارس نوین، اساساً اداره مدارس بر عهده مردم بوده است و مردم مشارکت جدی و کامل در اداره مدارس داشتهاند. البته کمکم این امر بر عهده دولتها قرار میگیرد و الآن وظیفه دولت تلقی میشود. ولی با این حال هیچگاه مشارکت مردم در این امور قطع نشده است. سؤالم این است که در بحث موضوع تجهیزات ورزشی مدارس و کمکهای دیگری که صورت میگیرد، نقش خیران و مردم منطقه چگونه است و در حال حاضر خیران نیکاندیش در این طرح چقدر نقش دارند؟
خوشبختانه مجمع خیران مدرسهساز استان البرز یکی از مجامع بسیار خوب و فعال در کشور است که در چند سال گذشته جزء ردههای اول تا سوم در کشور بوده و سعی کرده است با توجه به مشکلاتی که در این چند سال بهخاطر افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت و کاهش تناسب بین تعداد کلاسهای موجود در بین دانشآموزان، اقدامات بسیار خوبی را انجام دهد. ما در روزهای گذشته هم شاهد این بودیم که اداره کل نوسازی و مجمع خیران تصمیم گرفتند در یک مدرسه خیرساز یک زمین چمن مصنوعی درست کنند. در سال گذشته در افتتاحیه یک مدرسه بسیار مجهز مصوب شد که استخر ورزشی و سالن ورزشی درست بشود و در دو سال گذشته تمام فضاهای خیرساز سالن ورزشی درونمدرسهای دارند. این نشاندهنده اهمیت تحرک و فعالیت بدنی برای دانشآموزان است و خیران هم با توجه به استقبالی که از دانشآموزان میبینند در این حوزهها حضور پیدا کرده و کارهای خوبی انجام میدهند.
ارتباطات ما بسیار خوب است و در سال گذشته شاهد یک سالن بسیار خوب درونمدرسهای بودیم که با حضور معاون محترم تربیتبدنی و سلامت وزارت آموزشوپرورش افتتاح شد. تمامی مدارس خیرساز ما توسط مجمع خیران با تجهیزات ورزشی تحویل داده میشوند.
ما ارتباط خیلی خوبی با سازمان فرهنگیورزشی شهرداری شهرستان کرج داریم و قول مساعدی هم دادهاند که این کار صورت بگیرد و در سال گذشته هم شاهد این مسئله بودیم که با همکاری سازمان فرهنگیورزشی شهرداری کرج ما به 120 مدرسه حدود 600 میلیون تومان وسیله ورزشی دادیم و امسال هم به ما قول مساعد دادهاند که این کار صورت بگیرد.
ما سعی میکنیم مدارسی را معرفی کنیم که تقریباً همیشه نیاز به بخش مصرفی دارند. البته شهرداریها هم وظیفه دارند به بخش مدرسهای که در محدوده فعالیتهای خودشان است کمک کنند. ما از ظرفیت شهرداری و شوراها برای همان شهر یا روستا استفاده میکنیم. در دو سال گذشته در یکی از روستاهای ما عزیزان محترم شورا و دهیاری با هم تصمیم گرفتند برای یک مدرسه در سنقرآباد بخش ساوجبلاغ زمین چمن مصنوعی درست کنند که این یک عملکرد خیلی خوب است که شوراها و خیران همه حضور پیدا میکنند تا بتوانند بخش تربیتبدنی را توسعه دهند.
با تمام تلاشهایی که صورت میگیرد سرانه فضاهای ورزشی استان البرز در بین 32 استان کشور رتبه سیودوم را دارد و این یعنی از آخر اول هستیم! که مطمئناً نیازمند توجه بسیار ویژه است و ما از سازمان برنامه و بودجه کشور، استانداری، وزارت ورزش، وزارت آموزشوپرورش و مجمع خیران تقاضا داریم از ما حمایت کنند. ما تلاشمان را انجام میدهیم ولی افزایش مهاجرتها تناسبها را به هم میریزد. شما تصور کنید که در سال 90- 91 استان البرز ایجاد شد. سرانه فضای ورزشی استان برای هر دانشآموز 5 سانتیمتر و 4 میلیمتر بود و الآن ما به 12 سانتیمتر فضای ورزشی نزدیک شدهایم که قسمت مفیدش 9 سانتیمتر است. افزایش جمعیت در سالهای اخیر باعث شد به جای اینکه رشد فزاینده داشته باشیم اکنون دارای 7 سانتیمتر و 7 میلیمتر فضای آموزشی باشیم. این نشان میدهد که ما نیازمند توجه بسیاربسیار ویژه هستیم.
در سال 90- 91 حدود 34 فضای مدیریتی در ورزش داشتیم که الآن نزدیک به 57 فضا شده است، یعنی از آن تاریخ تا الآن تعداد فضاهای ورزشی ما از 34 به 57 مورد افزایش پیدا کرده است. ولی با توجه به افزایش مهاجرت، رشد چندانی در سرانه فضای ورزشی نداشتیم، چرا؟ چون افزایش جمعیت که ناشی از دلایل مختلف است اجازه رشد نمیدهد. مردم البرز هم چون مهمانپذیر هستند، روزانه شاهد افزایش جمعیت هستیم.
از تمام عزیزانی که این گفتوگو را میخوانند خواهش میکنم که به آموزشوپرورش استان البرز خصوصاً حوزه تربیتبدنی و سلامت استان نگاه ویژهتری داشته باشند. در سالهایی که گذشت 31 هزار متر مربع کفپوش فضاهای ورزشی را اضافه کردیم، چون بخش مهم رسیدگی به اماکن ورزشی، نگهداری آنهاست. در سال 91 ما سه زمین چمن مصنوعی داشتیم که الآن به 11 زمین چمن مصنوعی رسیده است و در سال آینده سه تا چهار زمین چمن دیگر اضافه خواهد شد، ولی با این وجود باز هم کم است. هم ما باید تلاش کنیم و هم دیگران نگاه ویژهتر به ما داشته باشند. دیوارههای فضاهای ورزشی ما در سال 90 و 91 حتی یک متر ایمنسازی نشده بود، ولی الآن به جرئت میتوانم بگویم که 7500 متر مربع ایمنسازی دیوارها و فضاهای ورزشی صورت گرفته است. در همه سالنهای ورزشی ما ایمنسازی صورت گرفته است. ما از صفر شروع کردیم و به آخر کار رسیدهایم و تنها یک فضا باقی مانده که اعتبار ویژهای هم برای آن داده شده است که انشاءالله آن هم کفپوش و ایمنسازیاش صورت میگیرد و فضای باقیماندهای برای ایمنسازی مجدد نداریم.
ضمن تشکر از وقت و فرصتی که به این گفتوگو اختصاص دادید، اگر نکته دیگری هست، بفرمایید.
من هم از لطف و وقتگذاری شما و همه دستاندرکاران مجله رشد آموزش تربیتبدنی سپاسگزارم. چون صحبت از کانونهای مجله و مشارکت آنها شد، یک موضوعی که باید به آن اشاره کنم همان بحث همکاری با شهرداری کرج است. ما از محل ششصد میلیونی که بهصورت مشارکت از شهرداری گرفتیم، طرحی را اجرایی کردیم که براساس آن دانشآموزان میتوانند با خانوادههای خودشان در مدرسه حضور پیدا کنند و به ورزش بپردازند. براساس این طرح در تابستان درب مدرسهها باز بود و در ساعتهای ویژهای که برنامهریزی شده بود، دانشآموزان با والدین خود حضور پیدا میکردند و با همدیگر به ورزش میپرداختند. از این طریق توانستیم مشارکت شهروندان عزیز را در بحث ورزشهای خانوادگی هم داشته باشیم. در این برنامهها که «تربیتبدنی با خانواده» نام گرفته بود، پسران با پدران خود و دختران با مادران، ورزشهای متنوعی را که امکان اجرای آن بود، انجام میدادند و فضاهای سالم، شاد و پرشوری در مدارس و بین خانوادهها شکل میگرفت. این برنامه بهویژه در دوره ابتدایی که خانوادهها ارتباط بیشتر و نزدیکتری با فرزندان خود دارند، خیلی مؤثر و جالب بود.
همچنین در برنامههای متنوع ورزشی که در مدارس انجام میگیرد، در بخش نهضت داوطلبی بسیاری از معلمان ما همکاری دارند. برای مثال معلم ریاضی ما سرپرستی یک تیم والیبال بچهها را بر عهده میگیرد و با آنها در مسابقات حضور پیدا میکند. از این دست مشارکتها بین والدین دانشآموزان هم هست که در برگزاری مسابقات مشارکت میکنند و بارها پیش آمده است که در تأمین هزینههای مسابقات بینکلاسی و مدرسهای مشارکت و حضور پیدا کردهاند. در مجموع باید گفت با برنامهریزیهای انجامشده و اقدامات صورتگرفته توسط معاونت تربیتبدنی و سلامت وزارت آموزشوپرورش و اقدامات استانهای مختلف کشور، اقدامات بزرگ و مؤثری در دست اجراست که پرداختن به همه آنها در این فرصت مختصر نمیگنجد و امیدوارم فرصت دیگری دست دهد تا بتوانیم درباره همه اقدامات انجامشده با هم گفتوگو کنیم.