در این مقاله قصد داریم در مورد نحوه‌ی ترسیم نقشه‌ی ذهنی و نرم‌افزارهای قابل‌استفاده برای رسم آن توضیحات جامعی بدهیم تا بتوانیم به شکلی آسان‌تر و باکیفیت‌تر از این شیوه‌ی آموزشی جدید و جذاب در آموزش‌های خود برای دانش‌آموزان استفاده کنیم.
به‌طورکلی می‌توان نقشه‌ی ذهنی را به دو صورت رسم کرد. در روش اول، با کمک قلم و خودکار می‌توان خطوط نقشه‌ی ذهنی را ترسیم کرد که قطعاً زمان‌بر خواهد بود و به نظم و سلیقه‌ی بیشتر برای رسم آن نیاز است و درصورتی‌که اشتباهی پیش آید، به‌سختی می‌توان آن را رفع کرد. به دلیل همین موارد و با سمت‌وسو پیدا‌کردن بیشتر آموزش‌ها به سمت مجازی شدن، تمایل مدرسان محترم برای رسم نقشه‌ی ذهنی با کمک نرم‌افزارهای موجود قابل نصب روی موبایل و رایانه نیز افزایش پیداکرده است و سعی می‌شود از مزایای این نرم‌افزارها استفاده شود. قابلیت ویرایش سریع نقشه و قابلیت‌های گرافیکی ویژه‌ی این نرم‌افزارها باعث شده‌است استفاده از روش‌های سنتی ترسیم نقشه‌ی ذهنی با کمک مداد و خودکار روزبه‌روز کمتر شود. در ادامه قصد داریم یکی از بهترین نرم‌افزارهای نقشه‌ی ذهنی را معرفی کنیم و نحوه‌ی استفاده از آن را توضیح دهیم.
نرم‌افزار نقشه ذهنی (iMindMap9)
نرم‌افزار «نقشه‌ی ذهنی من» تنها نرم‌افزاری است که بدون از دست‌دادن هدف خود، از ارائه‌ی زیبا و مؤثر نقشه‌های ذهنی فراتر رفته است. در این نرم‌افزار بردها و برچسب‌ها مشخص و با ظاهری جذاب مشخص‌شده‌اند. با کمک آن به‌خوبی می‌توانید نقشه‌ی ذهن خود را رسم و به ویرایش یا تغییر موقعیت خطوط و شکل‌ها اقدام کنید. از ویژگی‌های مناسب این نرم‌افزار، قابلیت کاربرد آن در مک، ویندوز و اندروید است و تنها نرم‌افزاری است که تونی بوزان، ابداع‌کننده‌ی روش نقشه‌ی ذهنی، به‌طور رسمی آن را تأیید کرده و اصول نقشه‌نگاری ذهن او را بهتر دنبال می‌کند. با نرم‌افزار «نقشه‌ی ذهنی من» می‌توانید:
به‌سرعت نقشه‌های ذهنی خیره‌کننده ایجاد کنید.
به‌صورت خودکار ارائه‌های چشمگیر تولید کنید.
فرایندهای پیچیده را به‌راحتی برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی کنید.
یادداشت‌برداری و خلاصه‌کردن کتاب‌ها و گفت‌وگوها را به‌سادگی انجام دهید.
از مطالعه و بهبود نتایج یادگیری لذت ببرید.
بدون هیچ محدودیتی ایده‌های خود را تولید کنید.
روش کار با نرم‌افزار
ابتدا نرم‌افزار iMindMap9 را از سایت‌های معتبر دانلود و نصب کنید. برنامه را اجرا کنید. سه گزینه در مقابل خود می‌بینید (طبق شکل 1). هر گزینه بیانگر بخشی از توانمندی‌های این نرم‌افزار است. ما تنها در مورد نحوه‌ی استفاده از بخش نقشه‌ی ذهنی (MindMap)
خدمتتان توضیحات جامعی خواهیم داد.
برای رسم نقشه‌ی ذهنی روی MindMap کلیک کنید. می‌توانید از قسمت پایین Style را تغییر دهید. برای پس‌زمینه‌ی کار می‌توانید از الگوهای موجود در سیستم خود یا الگوهای پیش‌فرض نرم‌افزار استفاده کنید. حالا ایده‌ی اصلی در مرکز صفحه قرار می‌گیرد. در اینجا من یک تصویر از سیستم خودم انتخاب کرده‌ام.
اگر روی تصویر کلیک کنید، کادری باز خواهد شد که در آن می‌توانید کلمه‌ی اصلی را برای ایده‌ی اصلی تایپ کنید. با استفاده از این گزینه می‌توانید فونت متن، سایز آن، برجسته‌سازی، مورب‌سازی و تغییر رنگ کلمات را انجام داد.
افزودن پس‌زمینه (Background)
در این بخش و با کلیک راست و انتخاب گزینه‌ی Add Background Image به‌راحتی می‌توانید عکس موردنظرتان را برای تصویر پس‌زمینه انتخاب کنید.
افزودن شاخه‌ها
در دو طرف ایده‌ی اصلی دو علامت + قرار دارد. وقتی روی آن‌ها قرار می‌گیرید، سه حالت برای شما نمایش داده می‌شود:
حالت اول: ماوس را نگه‌دارید، به سمت دلخواه بکشید و رها کنید. در این کادر می‌توانید کلمه‌ی کلیدی موردنظر را برای هر شاخه بنویسید.
حالت دوم: اگر ماوس را روی حالت شاخه‌ای ببرید و سپس بکشید و رها کنید، فقط یک شاخه رسم می‌شود که حالت استاندارد نقشه‌ی ذهنی هم همین است.
حالت سوم: از این حالت برای ارتباط بین شاخه‌ها استفاده می‌شود.
بعد از اینکه شاخه را رسم کردید، برای نوشتن کلمه‌ی کلیدی روی آن کلیک کنید. در این حالت کادری باز می‌شود. همانند ایده‌ی اصلی می‌توانید کلمه‌ی کلیدی مورد نظر را تایپ کنید و سایز و فونت را تغییر دهید.
پنل ابزارها و سربرگ‌های نرم‌افزار: در این پنل ابزارهای متعددی از قبیل درج یادداشت، درج تصویر، آیکون و فلوچارت وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توان نقشه‌ی ذهنی را کامل‌تر کرد و جلوه‌های دیداری بهتری به آن داد. در این نرم‌افزار سربرگ‌هایی وجود دارند که فعالیت‌های بسیار متنوعی را انجام می‌دهند. غالب این فعالیت‌ها به رنگ‌بندی و ویرایش نقشه‌ی ذهنی مربوط می‌شود. در مقالات آینده درباره‌ی جزئیات هر سربرگ توضیحات کامل‌تری خدمتتان ارائه خواهد شد.