دلبستگی کرونایی

گاش، چاترجی و دابی نشان دادند، در زمان بروز بحران، به‌ویژه بیماری‌های همه‌گیر، کودکان به‌احتمال بیشتری دچار مشکلات روان‌شناختی می‌شوند (Ghosh,at el, 2020: 34-42). با شیوع بیماری کووید19 مراکز متعددی از جمله مهدهای کودک و مدرسه‌ها تعطیل شدند، روابط اجتماعی به‌شدت محدود شد و فعالیت‌های اوقات فراغت خارج از خانه لغو شد یا بسیار کاهش یافت. این امر، کلافگی و بی‌حوصلگی را در کودکان به دنبال داشته است. همچنین، بیماری کووید19 با تأثیر گذاشتن بر رفتار روزمره مردم به گسترش احساس اضطراب، افسردگی، ترس و نگرانی‌های مزمن در بین افراد جامعه، به‌ویژه گروه‌های حساس، مانند کودکان منجر شده است.

شیوع کووید19 می‌تواند با پیامدها و مشکلات روان‌شناختی در کودکان همراه باشد. بررسی پژوهش‌های منتشر شده در این زمینه نشان‌دهنده برخی از این پیامدهاست که در ادامه ذکر می‌شوند:

افزایش مشکلات رفتاری و هیجانی: بسته شدن پیش‌دبستانی‌ها، مهدهای کودک و قرنطینه شدن در خانه، به کاهش فعالیت‌های بدنی و تعاملات اجتماعی در کودکان می‌انجامد که همین موضوع مشکلات رفتاری و هیجانی را بیشتر می‌کند. بر اساس پژوهش ژیائو و همکاران مشکلاتی از قبیل بیش فعالی، کابوس‌های شبانه، خستگی و بی‌حوصلگی، کاهش اشتها، نگرانی، تحریک‌پذیری و بی‌توجهی از جمله مشکلات هیجانی و رفتاری هستند که در دوران شیوع کرونا دیده می‌شوند. (Zhang,at el, 2020:10-20).

مشکلات مربوط به خودتنظیمی: شیوع کووید19 با مشکلاتی از قبیل خودتنظیمی، به علت تغییر ساعت خواب، تماشای طولانی‌مدت تلویزیون و استفاده مداوم از گوشی‌های هوشمند برای انجام فعالیت‌های  درسی، روند عادی زندگی بزرگ‌سالان و کودکان را تغییر می‌دهد. این موارد ممکن است مشکلات و مسائل روان‌شناختی مهمی برای کودکان ایجاد کنندWang, 2020) ).

اضطراب و ترس: در اثر شیوع بیماری کووید19 و قرنطینه شدن کودکان در محیط خانه و اخبار مرتبط با این بیماری، از قبیل انتقال سریع بیماری و مرگ، کودکان دچار ترس و اضطراب می‌شوند. ترس از دست دادن والدین و اضطراب مبتلا شدن به بیماری در کودکان دیده می‌شود (Bao, at el 2020). همچنین، بر اساس نظر دالتون، ریپا و آستین بیماری کووید19 از شیوع بالایی برخوردار است. این شرایط زمینه افزایش استرس و اضطراب را در والدین ایجاد می‌کند و ممکن است با افزایش استرس و اضطراب در کودکان هم همراه باشد (Dalton, Rapa & Stein, 2020)

مشکلات مربوط به سازگاری و راهبردهای مقابله‌ای: بسیاری از کودکانی که به مهد کودک یا مدرسه پیش‌دبستانی می‌روند، با بسته‌شدن این مراکز مشکلات مربوط به سازگاری دارند. در محیط پیش‌دبستانی و مهدکودک، معمولاً کودک با دوستان خود تعاملات اجتماعی زیادی برقرار می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، با بسته شدن این مراکز و نیز کاهش فعالیت‌های اجتماعی در نتیجه بیماری کووید 19، تعاملات کودکان به‌ویژه با گروه همسالان کاهش می‌یابد. کاهش تعامل با همسالان با مشکلاتی در سازگاری اجتماعی مرتبط است (Park, at el, 2020).

تجربه بدرفتاری و آزار هیجانی: تصمیم تعطیلی مشاغل در زمان اوج شیوع بیماری کووید19 ممکن است برای برخی خانواده‌ها مشکلات اقتصادی به بار آورد که خود می‌تواند به افزایش تعارضات خانوادگی منجر شود. افزایش تعارضات خانوادگی در بسیاری مواقع بدرفتاری با کودکان را در پی خواهد داشتltafim & Linhares, 2016) ). به نظر می‌رسد، مشکلات اقتصادی و تعارضات خانوادگی بر الگوی فرزندپروری و چرخه تعامل والدین و کودکان اثرگذار است.

شدت مشکلات روان‌شناختی در کودکان: کودکانی که دچار برخی از اختلال‌های روان‌شناختی مانند کم‌توجهی/ بیش فعالی یا اختلال اوتیسم هستند، در زمان قرنطینه‌های کرونایی، با مشکلاتی اعم از دریافت‌نکردن درمان و مداخله مناسب، اختلال در کنترل رفتار و خودتنظیمی، بازگشت وعود نشانه‌های بهبودیافته روان‌شناختی مواجه هستند. این کودکان ممکن است نتوانند با شرایط ناشی از بیماری کووید19 به‌خوبی همراه شوند.(Narzisi, 2020).

افسردگی و استرس پس از آسیب: ماندن در خانه برای بسیاری از کودکان خوشایند نیست و این می‌تواند به تجربه تنهایی و در نهایت افسردگی منجر شود. کودکانی که در اثر این بیماری یکی از اعضای خانواده را از دست می‌دهند، به علت ناتوانی در سوگواری و غم فروخورده شده، نشانه‌های استرس پس از آسیب یا استرس حاد را نشان می‌دهند (Roccella, 2020). پیامدهای روان‌شناختی کووید 19 برای کودکان باید بر اساس سایر موارد مداخله‌گر، از قبیل مشکلات زمینه‌ای والدین، داشتن اختلال روان‌شناختی در کودک یا خواهر و برادر، نداشتن مهارت‌های حل مسئله و سازگاری نیز بررسی و توجه شود.

در این‌باره راهکارهایی ساده پیشنهاد می‌شوند:

- ابراز عشق و علاقه صادقانه به فرزندان، به‌گونه‌ای که بتوانند با ترس‌های خود کنار بیایند.

- توضیح آنچه اتفاق می‌افتد، به زبانی ساده و قابل فهم برای کودکان.

- حل استرس‌های والدین با راهکارهای سازگارانه و مراجعه به متخصصان سلامت روان (نظیر مشاوران خانواده، روان‌شناسان و روان‌پزشکان) در صورت لزوم.

- انجام فعالیت‌های مفرح و خلاقانه در طول روز برای کودکان.

- تقویت مهارت‌های فرزند‌پروری. از جمله مهمترین آن‌ها مقابله با استرس است.

مطالعات مشخص کرده است، هر اندازه استرس و اضطراب والدین بالاتر باشد، میزان استرس منتقل‌‌ شده به کودکان نیز بالاتر می‌رود و در نتیجه حس ناامنی در آن‌ها تقویت و سبب شکل‌گیری شکل ناامنی از دل‌بستگی، به‌خصوص نوع اضطرابی آن، می‌شود. همچنین، کودکانی که دل‌بستگی امن دارند، احتمال کنارآمدنشان با این استرس بهتر است.

این راهکارها می‌توانند در تخفیف مشکلات سودمند باشند. امید است با به‌کارگیری این راهکارها و نیز استفاده از اقدامات مورد نیاز و مراجعه به متخصصان بهداشت روان، بکوشیم طی این پاندمی دشوار شرایط روان‌شناختی موجود را هرچه بیشتر برای کودکان سرزمینمان آسان کنیم.

منابع

1. Zhu, N., Zhang, D., Wang, W., Li, X., Yang, B., Song, J., & Niu, P. (2020). A novel coronavirus from patients with pneumonia in China, 2019. New England Journal of Medicine. 15.

2. Worlometer (2020) https://www.worldometers.info/coronavirus/ Accessed: 7 Jun 2020.

3. World Health Organization (2020). COVID-19 situation.2020. Accessed: 7 Jun 2020.

4. Shen, K., Yang, Y., Wang, T., Zhao, D., Jiang, Y., Jin, R., & Shang, Y. (2020). Diagnosis, treatment, and prevention of 2019 novel coronavirus infection in children: experts’ consensus statement. World journal of pediatrics, 5, 1-9.

5. Ghosh, R., Dubey, M. J., Chatterjee, S., & Dubey, S. (2020). Impact of COVID-19 on children: Special focus on psychosocial aspect. education, 31, 34-42.

6. Zhang, J., Shuai, L., Yu, H., Wang, Z., Qiu, M., Lu, L., ... & Chen, R. (2020). Acute stress, behavioural symptoms and mood states among school-age children with attention-deficit/hyperactive disorder during the COVID-19 outbreak. Asian journal of psychiatry, 51, 10-20.

7. Wang, G., Zhang, Y., Zhao, J., Zhang, J., & Jiang, F. (2020). Mitigate the effects of home confinement on children during the COVID-19 outbreak. The Lancet.