فیلیپین کشوری در جنوب شرقی آسیا است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های توسعه در فیلیپین آماده‌سازی جوانان (15 تا 24 ساله) برای دنیای کار است. این کشور هنوز با تحصیلات کم، ترک تحصیل زیاد و بی‌کاری، به‌ویژه بین جوانان روبه‌روست.
در کشور فیلیپین، «نهاد توسعه مهارت و آموزش» (TESDA)1 برنامه‌های مؤسسه‌های آموزش فنیوحرفهای را تنظیم و تأیید می‌کند. به علاوه، با اجرای استانداردهای «برنامه درسی مبتنی بر شایستگی» (CBT)2، آیین‌نامه‌های آموزشی و ارزیابی و صدور گواهی‌نامه، اطمینان از کیفیت بالای «آموزش‌های فنیوحرفهای» (TVET)3 را در سراسر کشور فراهم می‌کند. با تغییر رویکرد اخیر کشور به آموزش اجباری ۱۲ پایه (K-12)، آموزش‌های فنیوحرفهای در دبیرستان‌های بزرگ‌سالان ادغام شد تا فارغ‌التحصیلان دبیرستانی با مهارت‌های قابل استفاده را تربیت کند. کسانی که بعد از دبیرستان ترجیح می‌دهند وارد آموزش عالی نشوند، معمولاً آموزش‌های فنیوحرفهای را برای دریافت «گواهی‌نامه ملی» (NC)4 از نهاد توسعه مهارت و آموزش انتخاب می‌کنند. گواهی‌نامه ملی به عنوان مدرک اشتغال در سطح کشور به خوبی شناخته شده است و غالباً هنگام استخدام کارگران ماهر در داخل و خارج از کشور مورد نیاز است، اما برای ورود مستقیم به آموزش عالی قابل استفاده نیست.
شاخص‌های آموزش فنیوحرفهای کشور فیلیپین تا سال 2015 که توسط مرکز آموزش فنیوحرفهای «یونسکو» (یونیوک) پس از انجام فرایند اعتباربخشی منتشر شده‌اند، عبارت‌اند از:
1. مأموریت، چشم‌انداز، راهبرد و قوانین آموزش فنیوحرفهای
• طرح توسعه مهارت و آموزش فنی از سال 2011 تا 2016 به اجرا درآمد و یک دوره فعالیت ذی‌نفعان مرتبط با آموزش و تربیت فنیوحرفهای بود.
• این طرح بر مبنای توسعه مخصوص فیلیپین تدوین شده است.
• تمرکز این طرح بر ایجاد نظام تضمین کیفیت در آموزش‌های فنیوحرفهای است.
• حاصل اجرای این طرح، تربیت نیروی کار ماهر برای قرن 21 است.
• اهداف این طرح شامل افزایش مشارکت در مهارت‌آموزی، بهبود تناسب و پاسخ‌گویی مهارت‌آموزی، و دستیابی به مدیریت مؤثر مهارت‌آموزی است.
• راهبردهای تحقق این اهداف عبارت‌اند از: دسترسی بیشتر به برنامه مهارت‌آموزی و توسعه هر چه بیشتر آن، به‌کارگیری دقت در هدف‌گذاری مشتریان و افراد جویای مهارت، پیگیری همکاری دائم و مثبت، تشویق صنعت و کارفرمایان برای مشارکت، ارتقای فرایند ارائه خدمت، بسیج منابع با کیفیت، و تحقق توسعه پایدار.
• «قانون آموزش» مصوب سال 1982 همه انواع و سطوح آموزشی را شامل می‌شود.
• «قانون توسعه مهارت و آموزش فنی» در سال 1994 تصویب شد. «نهاد توسعه مهارت و آموزش» (TESDA) براساس همین قانون تأسیس شد. این قانون همکاری‌های بین ذی‌نفعان آموزش فنیوحرفهای را تسهیل می‌کند.
• دستور اجرایی رئیس جمهور برای رسمی‌کردن «چارچوب صلاحیت‌های فیلیپین» (PQF)5 به منظور به رسمیت شناختن انواع صلاحیت‌ها و دیگر موارد، در سال 2012 صادر شد.
2. نظام آموزش فنیوحرفهای رسمی، غیررسمی و سازمان نایافته
• ساختار نظام آموزشی فیلیپین 6+6 (6+4+2) است: شش سال ابتدایی و شش سال متوسطه. یک سال نیز به‌صورت پیش از دبستان در نظر گرفته می‌شود.
• برنامه‌های آموزش فنیوحرفهای شامل آموزش متوسطه (دو سال) و آموزش عالی می‌شود.
چهار روش ارائه در آموزش فنیوحرفهای وجود دارد:
• مرکز- محور
• جامعه- محور
• بنگاه - محور
• نظام یادگیری جایگزین
3. متولی و مسئول آموزش فنیوحرفهای، تضمین منابع مالی
• «نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی» مدیریت و نظارت بر نظام آموزش و تربیت فنیوحرفهای در فیلیپین را بر عهده دارد.
• این نهاد به ذی‌نفعان فنیوحرفهای خدمات مشاوره‌ای می‌دهد و وظیفه تدوین استانداردهای کیفیت آموزش و بسیج نیروها در آموزش فنیوحرفهای را بر عهده دارد.
تعهدات نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی شامل موارد زیر می‌شود:
• تلفیق، هماهنگی و پایش برنامه‌های توسعه مهارت‌ها؛
• نوسازی تلاش‌ها برای ارتقا و توسعه نیروی کار با سطح مهارت میانی؛
• تأیید استانداردها و آزمون مهارت؛
• توسعه نظام اعتباردهی برای مؤسسه‌های تربیت نیروی کار با سطح مهارت میانی؛
• تأمین منابع مالی برنامه‌ها و پروژه‌های فنیوحرفهای؛
• کمک به برنامه‌های تربیت مربی.
• نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی بر 4540 مرکز مهارت‌آموزی و مدارس فنیوحرفهای در بخش‌های عمومی و خصوصی نظارت می‌کند.
• از تعداد کل مؤسسه‌های آموزش فنیوحرفهای کشور، 10 درصد به بخش عمومی و 90 درصد به بخش خصوصی تعلق دارند.
• تأمین منابع مالی توسط بخش عمومی و بخش خصوصی انجام می‌شود. در سال 2010، ۵/۴۶ درصد از منابع مالی توسط بخش عمومی و ۵/۵۳ درصد توسط بخش خصوصی تأمین شد.
• تأمین منابع مالی عمومی توسط نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی، دولت محلی، وزارت داخلی، وزارت کشور و وزارت رفاه و امور اجتماعی انجام می‌پذیرد.
• منابع خصوصی نیز به وسیله شهریه متربیان، شرکت‌هایی که در کارآموزی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و سازمان‌های مردم‌نهاد تأمین می‌شود.
4. معلمان و مربیان آموزش فنیوحرفهای
• نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی برنامه صلاحیت مربیان و ارزیابان فنیوحرفهای را در سال 2006 تصویب کرد.
- این برنامه، مهارت‌آموزی مداوم را برای مربیان فنیوحرفهای به منظور بهبود آموزش و تربیت فنیوحرفهای مبتنی بر فناوری بر عهده دارد.
سطوح مربیان و ارزیابان فنیوحرفهای عبارت‌اند از:
• سطح 1. مربیان و ارزیابان؛
• سطح 2. طراحان و توسعه‌دهندگان مهارت‌آموزی؛
• سطح 3. ناظران و سرمربیان مهارت‌آموزی؛
• سطح 4. مربی ارشد مهارت‌آموزی.
• برنامه تربیت مربی با همکاری نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی، بنیاد بین‌المللی تماسک6 و مؤسسه آموزش فنی انجام می‌پذیرد.
• این برنامه روی مهارت‌های تربیتی مطابق با چارچوب صلاحیت مربیان تأکید دارد.
5. صلاحیت‌ها، چارچوب صلاحیت‌ها و تضمین کیفیت
• در سال 2012، «چارچوب صلاحیت‌های فیلیپین» (PQF)، برای ترویج نوآوری و پاسخ‌گویی به کل نظام آموزش و مهارت تدوین شد. (شکل 1)
• چارچوب صلاحیت‌ها یک نظام کاربردی برای انتقال اعتبار و انتقال میان آموزش فنی، آموزش پایه، آموزش عالی و توسعه مهارت است.
• چارچـوب صلاحیت‌ها دارای هشت سطح است. در سطـح 1 تمرکز بر کار دستی، و در سطح هـشت فعالـیت در سـطح دکـترا در نظر گرفته شـده است.
• برای گرفتن گواهی صلاحیت‌ها، دانش‌آموزان از طریق مشاهده، پرسش شفاهی، آزمون کتبی، کارپوشه، گزارش فرد سوم و پروژه کاری آزمون می‌شوند.
• نظام گواهی‌نامه و صلاحیت‌های فنیوحرفهای در فیلیپین نظامی برای اطمینان از به رسمیت شناختن و شناساندن شایستگی‌های کسب‌شده برای سطوح میانی مهارت است.
• این نظام برای یکپارچگی چارچوب صلاحیت فنیوحرفهای به‌منظور سنجش شایستگی و به رسمیت شناختن یادگیری قبلی ایجاد شده است.
• نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی در سال 1998، برنامه یکپارچه نظام اعتباردهی و ثبت را در آموزش فنیوحرفهای مستقر کرد.
• ثبت برنامه‌های فنیوحرفهای براساس استانداردهای طراحی برنامه، صلاحیت معلم، امکانات، تجهیزات و ابزارها انجام می‌گیرد.
• مقررات مهارت‌آموزی با مشورت رهبران صنعت و اعلام توسط نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی تدوین می‌شود.
نظام آموزش و تربیت فنیوحرفهای مبتنی بر شایستگی شامل اصول زیر می‌شود:
• مهارت‌آموزی براساس برنامه درسی مبتنی بر استانداردهای شایستگی انجام می‌شود.
• یادگیری در قالب ساختار پودمانی است.
• مهارت‌آموزی انفرادی و خودگام است.
• مهارت‌آموزی مبتنی بر کار است و اجرا می‌شود.
• مواد آموزشی مستقیماً با استانداردهای شایستگی و پودمان‌های برنامه درسی ارتباط دارند.
• مهارت‌آموزی هم حین کار و هم خارج از کار صورت می‌گیرد.
• مهارت‌آموزی اجازه ورود و خروج چندگانه را می‌دهد.
• سنجش براساس شواهد عملکرد کار و سازگار با استانداردهای صنعت است.
• برنامه‌های مهارت‌آموزی تأییدشده دارای اعتبار ملی هستند.
نظام اعطای گواهی‌نامه و سنجش مبتنی بر شایستگی:
• نظام اعطای گواهی‌نامه و سنجش شایستگی ستون اصلی مسئولیت نهاد توسعه مهارت‌ها و آموزش فنی محسوب می‌شود که از ضرورت‌های تضمین کیفیت است.
• این نظام از شایستگی مهارت آموختگان مطابق با استانداردهای مورد نیاز بازار کار اطمینان حاصل می‌کند.
• دستیابی به همه شایستگی‌ها در یک صلاحیت و کسب گواهی‌نامه، تضمین‌کننده صلاحیت کارگر است.
6. اصلاحات، پروژه‌های اصلی و چالش‌ها در آموزش فنیوحرفهای
• سومین دوره طرح توسعه مهارت و آموزش فنی در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ به اجرا درآمد و مسیرهای جدیدی برای آموزش فنیوحرفهای به وجود آورد که بر راهبردهای نوآورانه برای هدایت‌بخش اعظمی از فعالان فنیوحرفهای تأکید دارد.
• این راهبردها بیانگر نیازمندی‌های اقتصاد آینده هستند که یکی از آن‌ها مشاغل سبز است.
• به منظور پشتیانی از طرح مهارت‌های سبز در آموزش‌های فنیوحرفهای، فعالیت زیر انجام گرفته‌اند:
• تدوین مقررات جدید و بازبینی به‌منظور توسعه پایدار و تأمین مشاغل سبز؛
• ظرفیت‌سازی در مربیان برای اجرای برنامه‌های مهارت‌های سبز؛
• تقویت همکاری محلی و بین‌المللی در طراحی، اجرا و پایش برنامه‌های مهارت‌های سبز.
• بیشترین چالش مربوط به موضوع کیفیت پایین تجهیزات و تناسب بازار کار است.
از دیگر چالش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کمبود مراکز مهارت‌آموزی برای جامعه محلی؛
• تفاوت در کیفیت مربیان فنیوحرفهای مناطق؛
• محدودیت بازار کار در جذب مهارت آموختگان مرتبط؛
• کیفیت پایین آموزش‌های فنیوحرفهای به‌ویژه در آموزش مدرسه‌ای و برنامه‌های ارائه‌شده در مدارس خصوصی؛
• منزلت پایین آموزش‌های فنیوحرفهای؛
• تراکم بالای ترک تحصیل‌کنندگان از آموزش فنیوحرفهای مدرسه‌ای به‌ویژه در مدارس خصوصی.
شکل 1. چارچوب صلاحیت‌های فیلیین
پی‌نوشت‌ها
1.Technical Education and Skills Development Authority
2. Competency-based training
3. Technical and vocational education and training
4. National Certificate
5. Philippine Qualifications Framework
6.Temasek Foundation International
منبع
اسماعیلی، مهدی (۱۳۹۳). مطالعه مقایسه‌ای آموزش فنیوحرفهای رسمی در دوره متوسطه در کشورهای جهان.