نقش مدرسه در پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی دانش آموزان

کلاس‌های درس تربیت‌بدنی فرصت منحصربه‌فردی برای افزایش سطح آمادگی جسمانی دانش‌آموزان فراهم می‌کنند و با برنامه‌ریزی دقیق و افزایش ساعات درس تربیت‌بدنی یا فعالیت‌های فوق‌برنامه ورزشی در ساعات مدرسه و حتی خارج از برنامه درسی در محل مدارس، امکان پیشگیری از اضافه‌وزن و اختلالات مرتبط با آن وجود دارد. با توجه به وجود جمعیت دانش‌آموزی حدود 13 میلیون نفر و ارتباط مستقیم اولیای دانش‌آموزان با مدارس، تغییر نگرش می‌تواند در تغییر رفتار نقش بسزایی ایفا کند و مدرسه بهترین جایگاه برای فرهنگ‌سازی در سبک زندگی سالم است. از پروژه‌های اجرایی‌شده در مدارس می‌توان از پایگاه تغذیه سالم، سفیران سلامت، مدرسه پویا، ورزش با خانواده، ورزش صبحگاهی، انجمن‌های ورزشی دانش‌آموزی، کانون‌های ورزشی دانش‌آموزی و المپیاد ورزشی درون‌مدرسه‌ای و ... نام برد که هریک مکمل دیگری خواهد بود. در صورتی که بتوان از تمام پتانسیل‌های موجود مانند مدیران، معاونان، معلمان، مراقبان سلامت، مشاوران و... در ترویج فرهنگ سبک زندگی فعال و سالم در کنترل وزن استفاده کرد، شاهد تغییری جدی در رفتارهای تغذیه‌ای، فعالیت بدنی و نهایتاً شاخص توده بدنی دانش‌آموزان خواهیم بود.

مشارکت منظم در فعالیت‌های  ورزشی و درس تربیت‌بدنی با توسعه سطح عزت‌نفس کودکان و نوجوانان رابطه دارد که به نوبه خود با موفقیت تحصیلی بیشتر دانش‌آموزان، تمایل کمتر به مصرف سیگار، کاهش مصرف دارو، رفتارهای ناهنجار اجتماعی و اخراج از مدرسه رابطه دارد. معلمان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های الگوهای شخصیتی و رفتاری فرزندان در تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب مسیر و آینده زندگی آنان به شمار می‌آیند و می‌توانند به‌عنوان هماهنگ‌کننده در برنامه‌های مداخلاتی مدارس در پیشگیری از اضافه‌وزن و چاقی، کمکی شایان و قابل‌توجه بکنند.

تحقیقات نشان می‌دهد دانش‌آموزانی که به‌طور منظم 5 روز در هفته فعالیت بدنی انجام می‌دهند، در فعالیت‌های درسی و مدرسه نسبت به دانش‌آموزان غیرفعال، عملکردی بسیار بالاتر دارند.

یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی که تربیت‌بدنی و ورزش در اجتماع ایفا می‌کند اهمیت آن در شکل‌گیری شخصیت، ایجاد استعدادهای نهفته و رشد عقلی، روحی، بدنی و اجتماعی کودکان و نوجوانان است که آن‌ها را به‌عنوان افرادی مفید و خدمتگزار برای جامعه پرورش می‌دهد، به طوری که به‌جرئت می‌توان گفت هیچ کلاس و هیچ درسی نمی‌تواند جای تربیت‌بدنی و ورزش را در این زمینه پر کند و به هیچ‌ وجه با آن قابل مقایسه نیست. اهمیت بازی‌ها و فعالیت‌های ورزشی در رشد همه‌جانبه کودکان و نوجوانان به‌ویژه بعد اجتماعی آنان به حدی است که حتی در سیره نبوی نیز بر آن تأکید زیاد شده است و لذا با این شیوه مهم تربیتی، ضمن نظارت بر فعالیت‌های آنان، می‌توان بر هدایت و تربیت ورزشی آنان تمرکز کرد.


توصیه‌های کلی برای گسترش برنامه‌های مدرسه در راستای پیشگیری و کنترل اضافه‌وزن و چاقی

● برگزاری کلاس‌های آموزش ترویج سبک زندگی فعال و سالم (تغذیه سالم، فعالیت‌های بدنی و سلامت روان) ویژه دانش‌آموزان و والدین؛

● تدارک برنامه‌های آموزشی و ارائه نکات مهم در مورد فعالیت بدنی و اصول تغذیه برای اجرای راهکارهای تغییرات رفتاری برای معلمان؛

● رعایت قوانین و مقررات مربوط به تغذیه سالم و برنامه‌ریزی برای عرضه غذای سالم و مواد غذایی مجاز در پایگاه‌های تغذیه مدارس مطابق با دستورالعمل‌های موجود؛

● فراهم‌سازی و توسعه رفت‌وآمد فعال به مدرسه؛

● فراهم آوردن استفاده از ظرفیت و امکانات مدرسه برای توسعه فعالیت ‌بدنی در ساعات درس‌تربیت‌بدنی؛

● فراهم آوردن شرایط استفاده از ظرفیت و امکانات مدرسه برای انجام فوق‌برنامه‌های ورزشی مانند المپیاد ورزشی درون‌مدرسه‌ای، نرمش صبحگاهی، اجرای تمرینات کششی در کلاس درس، مدرسه پویا، ورزش با خانواده و کانون‌های ورزشی درون‌مدرسه‌ای