ماهواره امید با هدف برقراری ارتباط متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و تله‌متری مشخصات زیرسامانه‌ها، در مدار زمین قرار گرفت. امید هر 24 ساعت 15 بار به دور زمین می‌چرخید و در هر دور، دو بار به وسیله ایستگاه‌های زمینی دورسنجی و بردسنجی، کنترل و هدایت می‌شد. پرتاب ماهواره امید باعث شد نام ایران بین کشورهای دارای فناوری ماهواره‌ای در جهان ثبت شود.
فناوری فضایی شامل مجموعه‌ای از دانش‌ها و فناوری‌هایی است که بشر برای بررسی فضای اطراف کره زمین و سایر اجرام آسمانی، سفر به فضا، اقامت در آن و گردآوری داده‌های رباتیک و غیررباتیک از آن‌ها استفاده می‌کند. «سازمان فضایی»، «پژوهشگاه هوافضا» و «پژوهشگاه فضایی» در این حوزه فعال هستند. در این شماره به معرفی پژوهشگاه هوافضا پرداخته‌ایم تا مسیر راه آینده‌سازانی باشد که به حوزه‌های فضایی علاقه‌مندند.
تاریخچه
پژوهشکده هوافضا در سال 1375 به‌منظور انجام تحقیقات هوافضایی، توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پایه‌گذاری شد و در سال 1383 به پژوهشگاه ارتقا یافت. در سال 1389 به سازمان فضایی وابسته شد و در زیرمجموعه «نهاد ریاست جمهوری» قرار گرفت. ولی در سال 1393، مجددا به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتقل و به‌صورت قطعی، پژوهشگاه هوافضا بازتأسیس شد.
اهداف
1. توسعه و گسترش پژوهش در زمینه هوافضا و هدایت پژوهش‌ها در راستای منافع ملی
2. زمینه‌سازی مناسب برای ارتقای فعالیت‌های پژوهشی مرتبط
3. توسعه علمی و پژوهشی برای بقا و پیشرفت در عصر اطلاعات، دانش و سفرهای فضایی
4. ایفای نقش مؤثر در گسترش دانش بشری و توسعه پژوهش در زمینه علوم و فناوری هوافضایی
5. ایجاد زمینه مناسب برای ارتقای فعالیت‌های پژوهشی و کارآفرینی در زمینه هوافضا
پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی
هدف پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی، انجام پژوهش‌های بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی در ارتباط با وسایل فضایی، اجزای مربوطه، مأموریت‌ها و کاربردهای آن‌هاست. طراحی، تحلیل، شبیه‌سازی، نمونه‌سازی، توسعه و آزمایش بخش‌های متفاوت سفینه‌های فضایی، اعم از ماهواره، فضاپیما، متعلقات زمینی و مکانیک مداری آن‌ها، از جمله فعالیت‌های این پژوهشکده خواهد بود. سه گروه پژوهشی، شامل گروه پژوهشی علوم فضایی، گروه پژوهشی طراحی وسایل فضایی و گروه پژوهشی سیستم‌های فضایی، در این پژوهشکده فعالیت دارند.
پژوهشکده علوم و فناوری‌های هوایی
هدف پژوهشکده علوم و فناوری هوایی، پژوهش‌های بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی در همه زمینه‌های مربوط به وسایل پرنده، زیرسیستم‌ها و کاربردهای آن‌هاست. مباحث علمی و فناوری مربوط به طراحی، تحلیل، توسعه، نمونه‌سازی، آزمایش و کاربرد وسایل پرنده، حوزه کار این پژوهشکده را تشکیل می‌دهند. این پژوهشکده فعالیت‌های خود را در قالب سه گروه پژوهشی سازمان‌دهی می‌کند که به‌طور مستقل یا با همکاری یکدیگر فعالیت می‌کنند:
- گروه پژوهشی علوم هوایی
- گروه پژوهشی طراحی وسایل پرنده
- گروه پژوهشی سیستم‌های هوایی
پژوهشکده مدیریت، حقوق و استانداردهای هوافضایی
هدف این پژوهشکده انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در همه زمینه‌های مربوط به مدیریت امور هوانوردی و فضایی، حقوق هوافضا و استانداردهای مربوط به هوافضاست. با توجه به بین‌المللی بودن فعالیت‌های هوایی و فضایی، مطالعه و پژوهش برای استانداردسازی فعالیت‌های هوافضایی کشور در قالب قوانین، مقررات و استانداردهای بین‌المللی در حوزه عملکرد این پژوهشکده قرار می‌گیرد. این پژوهشکده دارای سه گروه پژوهشی به این شرح است:
- گروه پژوهشی مدیریت هوانوردی و فضایی
- گروه پژوهشی استانداردهای هوایی و فضایی
- گروه پژوهشی حقوق هوافضا
پژوهشکده زیست‌فضا و محیط زیست
فناوری‌های هوافضا، محیط زیست از جمله اولویت‌های اول علم و فناوری کشور هستند و مرکز پژوهشی «زیست‌فضا و محیط زیست» در پژوهشگاه هوافضا، شامل دو گروه پژوهشی «کاربرد هوافضا در محیط زیست» و «فیزیولوژی هوافضا» است که در زمینه موضوع‌های سنجش‌ازدور محیط زیستی، و زیست جانوری و گیاهی مرتبط با علم و فناوری هوافضا فعالیت می‌کنند. بیشتر فعالیت‌ها در گروه پژوهشی «کاربرد هوافضا در محیط‌زیست»، تحقیق و پژوهش با به‌کارگیری فناوری‌های هوافضا، به‌‌خصوص فناوری سنجش‌ازدور در جهت کشف، نظارت، کنترل و مدیریت تغییرات منابع طبیعی و محیط زیست اختصاص دارند.
گروه کاربرد هوافضا در محیط زیست
هدف این گروه، تحقیق و پژوهش تخصصی در زمینه کاربرد فناوری‌های هوافضا در جهت کشف، پایش، سنجش و کنترل تغییرات منابع طبیعی و محیط زیست کره زمین و به‌طور کلی تحقیقات مرتبط با کاربرد فناوری هوافضا در مدیریت منابع سرزمین است.
گروه فیزیولوژی هوافضا
هدف این گروه، انجام تحقیقات پیرامون تأثیر قرارگرفتن در دو محیط هوا و فضا، روی سازوکارهای فیزیولوژیک موجودات زنده است. پژوهش‌های این گروه همه انواع جانداران و در نهایت انسان را دربرمی‌گیرند و تغییرات ایجادشده در سیستم‌ها و زیرسیستم‌های فیزیولوژیک حیات بر اثر قرارگرفتن در این دو محیط را که اساساً برای جانداران ناشناخته هستند، بررسی می‌کنند.
پذیرش دانشجو
پژوهشگاه هوافضا، با توجه به اهمیت فعالیت‌های پژوهشی در زمینه هوافضا، در سال 1386 شروع به پذیرش دانشجو در دوره کارشناسی ارشد کرد. همچنین دوره دکترای مشترک مهندسی هوافضا را با همکاری دانشگاه‌های صنعتی شریف و امیرکبیر از سال 1389 برگزار می‌کند که دانشجویان دوره دکترا به‌صورت آموزش‌محور در این دوره جذب می‌شوند. در کنار آن، از سال 1391 دانشجویان دکترای پژوهش‌محور نیز به‌صورت مستقل در این پژوهشکده جذب و مشغول تحصیل شده‌اند. چنانچه دوست دارید در رشته‌های فضایی تحصیل کنید، باید رشته ریاضی و فیزیک را در دبیرستان انتخاب کرده باشید.