آغاز کار شرکت‌های نوآفرین (استارت‌آپ‌ها) را با ظهور دره سیلیکون (سیلیکون‌ولی) مقارن می‌دانند. تجمع شرکت‌های فناوری در اطراف «دانشگاه استنفورد» از دهه 1970 تاکنون، تأثیر زیادی بر توسعه فناوری در جهان داشته است. اصطلاح سیلیکون ولی برای اولین بار در سال 1971 در مجله‌ای به نام «الکترونیک نیوز» به کار گرفته شد. در آن دوره شرکت‌هایی در این منطقه نیمه‌هادی‌ها را تولید می‌کردند که ماده اصلی آن‌ها سیلیکون بود. در دهه 1980، از اصطلاح سیلیکون‌ولی برای اشاره به کل منطقه پالو‌آلتو، کوپرتینو، سانی‌ویل، مانتین ویو و ... استفاده شد.
رونق‌گرفتن استارت‌آپ‌ها تقریباً از اواخر دهه 1990، هم‌زمان با رونق «dot.com» آغاز شد. باور به فناوری و احتمال اینکه اینترنت می‌تواند جهان را تغییر دهد، بسیار رواج پیدا کرد. شرکت‌هایی مانند «آمازون» و «نت اسکیپ» راه را هموار کردند و این حس را به وجود آورند که موفقیت در انتظار همه کسانی است که می‌دانند چگونه یک دامنه را ثبت کنند. اما اوضاع از کنترل خارج شد.
حباب dot.com ترکید و یکی از سخت‌ترین سقوط‌های اقتصاد جهانی را در دهه‌های اخیر به بار آورد. با اینکه حباب dot.com نشان داد که هر ایده‌ای، فقط به این دلیل که در اینترنت قرار دارد، ارزشمند نمی‌شود، اما همچنان اعتقاد به فناوری و اینترنت از بین نرفت.
پدیده استارت‌آپ دیگر فقط به سیلیکون‌ولی یا حتی آمریکا محدود نمی‌شود، بلکه با تأسیس و توسعه مراکز رشد در سراسر جهان، مانند استکهلم، برلین، لندن، هلسینکی، سنگاپور، پکن و توکیو، استارت‌آپ‌ها به پدیده‌ای کاملاً جهانی تبدیل شده‌اند. حتی بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه نیز دارای مراکز رشد، «انکوباتورها» و شتاب‌دهنده‌های فعالی هستند که بستری ایده‌آل را برای رشد انواع ایده‌های کارآفرینی جدید فراهم می‌کنند.
مفهوم استارت‌آپ مفهومی جدید است و تقریباً چند دهه از استفاده از این لفظ در تمامی نقاط جهان می‌گذرد. اما متأسفانه، به‌دلیل جذابیت یا رقابت‌های ناسالم، شاهد استفاده پرتکرار از این عنوان برای مشاغل موجودی هستیم که استارت‌آپ محسوب نمی‌شوند. از سوی دیگر، استفاده از این عنوان برای کسب‌وکارها هیچ اعتباری به باور نمی‌آورد و در واقع، این تلاش و کوشش اعضای تیم است که می‌تواند باعث موفقیت آن‌ها شود. رقابت‌های ناسالمی که همراه با صداقت نیستند، به شکست و بی‌اعتمادی مشتریان می‌انجامد.
«وبگاه»ها (وب‌سایت‌ها) و کتاب‌های بسیاری به تعریف مفهوم استارت‌آپ و اصول و مبانی مربوط به آن پرداخته‌اند و تنها با یک جست‌وجوی اینترنتی ساده می‌توان به تعریف‌های گوناگونی در زمینه استارت‌آپ‌ها دست یافت. به‌‌طور کلی، استارت‌آپ به پروژه‌هایی گفته می‌شود که در جریان آن، یک ایده خام، به کمک تلاش و کوشش یک گروه، به تولید یک محصول می‌انجامد و زمینه برای فروش آن محصول فراهم می‌شود. این‌گونه فعالیت‌ها برای پیشرفت جوامع بسیار حائز اهمیت هستند.
استارت‌آپ از یک ایده شروع می‌شود. این ایده ممکن است خلاقانه و جدید باشد یا برگرفته از یک کسب‌و‌کار خارجی یا داخلی. برای مثال، قرار نیست که یک کسب‌و‌کار جدید همیشه بر مبنای یک اختراع جان بگیرد. شاید یک فرد خلاق بتواند با تغییر کوچکی در یک فلاسک چای، توجه مشتریان را به آن جلب کند و آن را به‌عنوان محصول بفروشد. پس همیشه قرار نیست ایده یک استارت‌آپ پیچیده و سنگین باشد یا هزینه زیادی برای سرمایه‌گذاری لازم داشته باشد. در نظام‌های آموزشی نیز همین تغییرات کوچک می‌توانند به اتفاقات ویژه در گسترش و پیشرفت استارت‌آپ‌ها منجر شوند. لذا این خلاقیت و کار تیمی است که به پیشرفت استارت‌آپ می‌انجامد.
اگر در اینترنت عبارت «بهترین ایده‌های استارت‌آپی» را جست‌وجو کنید، احتمالاً به گزینه‌های متعددی می‌رسید که برخی از آن‌ها در نگاه اول مسخره یا نشدنی به نظر می‌رسند، اما می‌بینید که گروهی از جوانان پرتلاش توانسته‌اند همین ایده‌های مسخره را به کسب درآمد برسانند و اکنون در چندین نقطه دنیا به فعالیت مشغول‌اند. پس هیچ‌وقت برای ایده‌پردازی در حوزه کارآفرینی نترسید.
تا چندی پیش برای مطالعه، تنها کتابخانه مکان مناسبی برای جست‌وجوی کتاب بود و فقط کتاب‌های چاپی منبع اصلی آموزش به‌حساب می‌آمدند. تا همین چند سال پیش، اگر دانش‌آموز یا دانشجویی قصد داشت با مطالعه و تلاش بیشتر مهارت خود را در یک درس افزایش دهد، یا باید به کتاب‌فروشی‌ها می‌رفت و با سؤال و جواب از صاحبان آن فن، بهترین منبع را برای مطالعه می‌خرید، یا اینکه با پرس‌وجو از اطرافیانش، یک معلم خصوصی خوب برای آموزش انتخاب می‌کرد.
اما امروزه با همه‌گیر شدن دوره‌های آموزشی برخط و استارت‌آپ‌های فعال در این زمینه، دنیای آموزش تحول چشم‌گیری داشته است. به طوری که دیگر برای یاد گرفتن مهارت جدید نیازی به جست‌وجو در آموزشگاه‌ها، پرداخت هزینه‌های سنگین و رفت‌وآمد به آن‌سوی شهر برای خرید کتاب، و رفتن به کلاس آموزشی نیست. «صنعت آموزش» در جهان بازار بزرگی است و فرصت‌های بسیاری در آن وجود دارد. اکنون می‌توان بن‌سازه‌ها (پلتفرم‌ها) و برنامه‌های کاربردی(اپلیکیشن‌هایی) را در حوزه آموزش جهانی دید که توانسته‌اند انقلابی را در توسعه آموزش ایجاد کنند. البته فعالان استارت‌آپی در ایران هم بیکار ننشته‌اند و در 10 سال اخیر توسعه چشم‌گیری داشته‌اند.
استارت‌آپ‌های آموزشی امروزه دوره‌های آموزشی متنوعی ارائه می‌دهند و توانسته‌اند خلأهای آموزشی را تا حدی پر کنند. این استارت‌آپ‌ها نقش مهمی در آماده‌سازی مردم برای جذب شدن به دنیای کار دارند و مطمئناً اهمیت آن‌ها در آینده افزایش پیدا خواهد کرد. در کشور ما استارت‌آپ‌های جذابی در حوزه آموزش فعالیت‌ها خود را آغاز کرده‌اند و روزبهروز، با توجه به شیوع کرونا، در حال پیشرفت هستند.
یکی از استارت‌آپ‌های حوزه آموزش با شعار «فرصت برابر» فعالیت خود را آغاز کرد. این استارت‌آپ در قالب وبگاه و نرم‌افزار تمامی حوزه‌های آموزشی را پوشش می‌دهد و استادان و آموزشگاه‌ها می‌توانند در کانال اشتراک ویدیوی خود، محتوای آموزشی‌شان را منتشر کنند و یا برنامه کسب درآمد داشته باشند. تمامی استادان و آموزشگاه‌ها، پس از ثبت‌نام و ارسال درخواست گشایش کانال، بررسی می‌شوند و در صورت تأیید کارشناسان آن، یک کانال رایگان به آن‌ها اختصاص می‌یابد.
بعضی از استارت‌آپ‌های فعال ایران در حقیقت یک بانک سؤال واقعی در حوزه سؤال‌های درسی هستند. این استارت‌آپ‌ها دارای به‌روزترین و منظم‌‌ترین بانک سؤال با بیش از 200 هزار سؤال از منابع آزمون‌های آزمایشی معتبر و تألیفی هستند و سؤال‌های آن‌ها منطبق بر آخرین تحولات کتاب‌های درسی است. رتبه، تراز و نمودار قدرت هر فرد به‌صورت خودکار محاسبه می‌شود و نتایج در پروفایل کسانی که امتحان داده‌اند، خودبه‌خود ذخیره می‌شود.
در پایان امیدواریم که روزبهروز بر تعداد استارت‌آپ‌های آموزشی کشور افزوده شود تا نظام آموزشی کشور در مسیر مثبت‌تری حرکت کند و با گسترش استارت‌آپ‌های این حوزه، شرایط لازم برای پیشرفت کشور بهتر و بیشتر فراهم شود.
منابع
1. کاکاوند، مهدی؛ موسی‌زاده، محمد؛ زمانی، آرش؛ کرمی، پرویز؛ جاوید، نعیم (1398). بررسی تجربیات جهانی، شرکت استارت‌آپ در حوزه آموزش. انتشارات دانش‌بنیان فناور. تهران.
2. ریز، اریک (1399). نوپای ناب. ترجمه محمدجواد احمدپور. انتشارات پندار پارس، مرکز کارآفرینی ستکا. تهران.