رمزینه سریع پاسخ: ویژگی ها، ساختار و کاربرد

آشنایی با ویژگی‌های رمزینه سریع‌پاسخ

رمزینه سریع‌پاسخ نمادی ماتریسی است که قالب و اندازه‌های متفاوت دارد:

 

قالب

- رمزینه سریع‌پاسخ با طیف وسیعی از توانایی‌ها و حداکثر ظرفیت داده.

- رمزینه سریع‌پاسخ کوچک1 با برخی محدودیت‌ها در توانایی‌ها و ظرفیت کاهش‌یافته داده.

 

اندازه نماد

- رمزینه سریع‌پاسخ: «نقطه‌های مربع‌شکل سیاه‌رنگ» (ماژول) 21 با اندازه 21*21 تا اندازه 177*177 (نسخه‌های 1 تا 40) که اختلاف بین دو نسخه به اندازه 4 ماژول است. در حال حاضر 40 نسخه مختلف از رمزینه سریع‌پاسخ وجود دارد که رایج‌ترین آن‌ها نسخه‌های 1 تا 7 هستند.

- رمزینه سریع‌پاسخ کوچک: «نقطه‌های مربع‌شکل سیاه‌رنگ» (ماژول) با اندازه 11*11 تا اندازه 17*17 (نسخه‌های M1 تا M4) که اختلاف بین هر دو نسخه به اندازه 2 ماژول است.

 

ساختار و اجزای رمزینه سریع‌پاسخ

هر نماد رمزینه سریع‌پاسخ باید از «نقطه‌های مربع‌شکل سیاه‌رنگ» (ماژول) مربعی که در آرایه مربعی منظمی تنظیم شده‌اند، ساخته شود. این نماد باید شامل منطقه کدگذاری و الگوهای عملکرد، الگوی یابنده، جداکننده، الگوهای زمان‌بندی و الگوهای ترازبندی باشد. الگوهای عملکرد داده‌ها را رمزگذاری نمی‌کنند. نماد باید از چهار طرف با مرز فضای بی‌اثری محصور شده باشد. نمونه‌ای از رمزینه سریع‌پاسخ و اجزای آن با رنگ‌های متنوع در تصویر زیر مشخص شده است.

 

ناحیه رمزگذاری: محلی از نماد برای رمزگذاری داده و تصحیح خطا و اطلاعات نسخه و قالب.

الگوی کارکرد: مؤلفه سربار نماد که شامل الگوی ترازبندی، الگوی زمان‌بندی جداکننده و الگوی یابنده است و برای مکان نماد و اطلاعات مربوط به رمزگشایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شناسایی این خصوصیات به‌منظور کمک به رمزگشایی موردنیاز است.

موقعیت پودمان (ماژول): برای سهولت مراجعه (ارجاع)، موقعیت پودمان (ماژول) به‌صورت محورهایی از سطر و ستون در نماد و به‌صورت (i,j) تعریف می‌شود که i نشان‌دهنده سطر (با شمارش از بالا به پایین) و j نشان‌دهنده ستون (با شمارش از چپ به راست) است و از شماره 0 شروع می‌شوند. پودمان (ماژول) (0,0) در بالا و در سمت چپ نماد واقع شده است.

جداکننده: کاراکتر خاصی است که برای تعیین مرزهای بین داده‌ها به کار می‌رود.

الگوی زمان‌بندی: ‌پودمان‌های (ماژول‌های) سیاه و سفید متناوب هستند که اندازه ماتریس داده با استفاده از آن‌ها تعیین می‌شود.

اطلاعات نسخه: الگوی رمزگذاری‌شده در برخی از نمادهای رمزینه سریع‌پاسخ که اطلاعات مربوط به نسخه نماد را به همراه بیت‌های تصحیح خطا برای این داده‌ها دربر دارد.

اطلاعات قالب‌بندی: حاوی اطلاعاتی در مورد تحمل خطا و الگوی پوشش داده است و اسکن رمزینه را آسان‌تر می‌کند.

کلیدهای تصحیح داده و خطا: سازوکار تصحیح خطا در ساختار رمزینه سریع‌پاسخ ضروری است و در صورتی که تا 30 درصد از رمزینه آسیب ببیند، می‌تواند آن را در هنگام استفاده اصلاح کند.

اطلاعات و ارجاعات نسخه: برای نمادهای رمزینه سریع‌پاسخ از نماد «V-E» استفاده می‌شود که V مقدار 1 تا 40 دارد و E نشان‌دهنده سطح تصحیح خطاست و به‌صورت Q, M, L و H نشان داده می‌شود. برای نمادهای رمزینه سریع‌پاسخ کوچک از نماد «MV-E» استفاده می‌شود که در آن M نشان‌دهنده قالب رمزینه سریع‌پاسخ کوچک و V نشـان‌دهنـده نسخـه (1 تا 4) است و E برای تصـحیح خطا استفـاده می‌شـود و می‌تـواند یـکی از مقادیـر L ،M ،Q را داشته باشد.

 

مجموعه کاراکترهای دارای قابلیت رمزگذاری

رمزینه‌ها می‌توانند انواع متعددی از داده‌ها را در قالب کاراکترها در خود جای دهند. این داده‌ها به شرح زیرند:

- داده‌های عددی (ارقام 0 تا 9)

- داده‌های الفبایی ـ عددی (ارقام 0 تا 9، حروف بزرگ A تا Z، کاراکترهای ویژه مانند فضای خالی ; ،: ،/ ،- ،+ ،× ،% ،$)

 

ظرفیت رمزینه سریع‌پاسخ در ذخیره داده‌ها

ظرفیت ذخیره داده‌ها در رمزینه‌های سریع‌پاسخ کاربردی که برای آخرین نسخه این رمزینه یعنی نسخه 40 در نظر گرفته شده است، به شرح جدول زیر است. لازم به ذکر است، یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های رمزینه سریع‌پاسخ، ظرفیت بالای ذخیره داده‌های گوناگون است که در این نسخه برای اعداد 7089 و برای حروف پارسی حدود 1700 حرف است.

 

ظرفیت تصحیح خطا

رمزینه سریع‌پاسخ از نوعی فناوری تصحیح خطا به نام Reed-Solomon استفاده می‌کند که در سطوح گوناگون توانایی‌های متفاوتی برای تشخیص و رفع خطا دارد. یک مجموعه از کلمات رمز به‌منظور تصحیح خطا تولید و به داده‌های رمزینه سریع‌پاسخ اضافه می‌شوند تا توانایی تحمل خطا بدون از دست‌دادن داده را داشته باشد. چهار سطح از تصحیح خطا وجود دارد که کاربر می‌تواند یکی را به‌دلخواه انتخاب کند. به‌طورکلی رمزینه سریع‌پاسخ از ۷ تا 30 درصد قابلیت تصحیح دارد، به‌طوری که خوانش و رمزگشایی آن‌ها دچار مشکل نمی‌شود.

 

انواع محتواهای قابل استفاده بر بستر رمزینه سریع‌پاسخ

آدرس وب (URL)

یکی از پرکاربردترین موارد استفاده از رمزینه سریع‌پاسخ است که دربرگیرنده نشانی وب است. این نشانی شامل پروتکل “http://i” است که متمایزکننده این رشته متنی از سایر رشته‌های متنی است. توجه داشته باشید، این آدرس می‌تواند در قالب یک آدرس URL فیزیکی یا منطقی باشد تا پس از خواندن توسط برنامه رمزینه‌خوان، آدرس مقصد را نشان دهد و باز کند.

آدرس پست الکترونیکی (E-mail address)

دربرگیرنده یک آدرس (برای مثال با قالب "aaa@bbb.com") می‌باشد و به‌صورت "mailto:aaa@bbb.com" قالب‌بندی می‌شود. در این حالت پس از خواندن توسط برنامه رمزینه‌خوان، می‌توان یک پست الکترونیکی به نشانی مشخص‌شده ارسال کرد.

شماره تلفن (Telephone numbers)

دربرگیرنده شماره تلفن است. پس از خواندن رمزینه سریع‌پاسخ، دستگاه آماده برقراری تماس با شماره ثبت‌شده در آن خواهد شد.

پیامک (Massage)

این نوع رمزینه سریع‌پاسخ شماره گیرنده پیام یا توأماً محتوای متن پیام را دربر دارد. در این حالت، کاربر پس از خواندن رمزینه سریع‌پاسخ، با یک پیامک با متن مشخص و شماره مقصد روبه‌رو خواهد شد که آماده ارسال روی دستگاه هوشمند است.

اطلاعات تماس (Contact information)

در این نوع محتوا، رمزینه سریع‌پاسخ اطلاعات تماس و مخاطب را ذخیره می‌کند. پس از خواندن این رمزینه توسط برنامه، محتوای اطلاعات تماس ارائه می‌شود.

مکان‌یابی (Geographic information)

این نوع محتوای متصل به رمزینه سریع‌پاسخ حاوی دو مؤلفه Latitude یا عرض جغرافیایی و Longitude یا طول جغرافیایی است. کاربر پس از خواندن این نوع رمزینه، از طریق برنامه نقشه‌یاب به مکان مربوطه هدایت می‌شود.

متن (Text)

رمزینه حاوی این نوع محتوا می‌تواند هر نوع نوشته دلخواهی را دربرگیرد. در این نوع رمزینه، محتوا در قالب یک رشته متنی ذخیره می‌شود.

شبکه بیسیم (WIFI)

در این نوع رمزینه، اطلاعات لازم برای ورود و اتصال به شبکه‌های بی‌سیم ثبت‌شده و دستگاه، پس از خواندن رمزینه، به‌طور مستقیم به شبکه متصل می‌شود.

 

پی‌نوشت

1. Micro QR Code