چگونه بر هوش مالی کودکان بیفزاییم؟
همه انسان‌ها در شرایط گوناگون زندگی باید به تصمیمات مالی گوناگونی دست بزنند تا در وضعیت اقتصادی مناسبی قرار گیـرند. این موضوع، نیاز به تقویت هوش مالی افراد در سنین متفاوت را نشـان مـی‌دهـد. با کسـب دانش و مهارت‌هـای مالـی، در زمینه‌هـایی مـانند درآمد، هزینه و پس‌انداز تعادل ایجاد می‌شود.
یکی از دغدغه‌های والدین، به‌ویژه پدرهـا، این است که چگـونه فرزنـدان خود را در مسیر استقلال مالی قرار دهند. فرزندان در سنین پایین اطلاعات مالی ندارند. این وظیفه خانواده، به‌ویژه پدر و همچنین مدرسه است که سواد مالی را به آن‌ها آموزش دهد.
رابرت کیوسـاکـی، نویسنـده مشهـور مالـی، مـی‌گوید: «آزادی مـالی فراینـدی روانـی، عاطفی و آموزشی است.» لذا می‌توان گفت که خانواده‌ها، به‌ویژه پدر و مدرسه به لحاظ ذهنی و عاطفی باید دانش مالی را به کودکان آموزش بدهند.
بسیاری از خانواده‌ها فرزندان خود را با مسائل مالی درگیر نمی‌کنند، ولی واقعیت این است که غنی‌سازی هوش مالی فرزندان، آینده شغلی و مالی آن‌ها را کاملاً تغییر می‌دهد. کسانی که در دوره کودکی با مفهوم کار و شغل یا ارزش واقعی پول یا پس‌انداز و قواعد ساده خرید و فروش آشنا نشده باشند، در آینده دچار اشتباهات مالی زیادی می‌شوند. هوش مالی باعث می‌شود بین درآمدها و مخارج تعادل ایجاد شود. هرچه هوش مالی فعال‌تر باشد، افراد را برای عبور از بحران‌های مالی بیشتر کمک می‌کند.
برای آموزش مباحث پولی و مالی راه‌های زیادی وجود دارند. در ادامه به چند مورد مهم در زمینه تقویت هوش مالی اشاره خواهیم کرد:
- از همان ابتدا کودک را با پول و ارزشمندی پول آشنا کنید تا متوجه شود پول و ثروت ارزشمند است و خداوند انسان‌های ثروتمند را دوست دارد.
- آن‌ها را به پس‌اندازکردن و اندوختن و جمع‌آوری پول عادت دهید.
- یک حساب پس‌انداز به نام کودک باز کنید.
- کودکان خود را به داشتن برخی اهداف مالی تشویق کنید .
- به کودکان به‌صورت منظم پول توجیبی بدهید.
- کودکان را برای به‌دست‌آوردن پول تشویق کنید.
- از طریـق ایجـاد لـذت در بازی، هـوش مالی را به آن‌ها آموزش دهید.
در ادامه تأثیر بازی در تقویت هوش مالی به‌صورت مفصل توضیح داده خواهد شد.
بازی و هوش مالی
تقویت هوش مالی با بازی کمک می‌کند مفاهیم به‌صورت ناخودآگاه در ذهن کودک باقی بمانند و او در طول زندگی خود بتواند از آن‌ها استفاده کند. مـزیت بازی در این است که یکنواخت و خشک نیست. مانند کلاس درس یک قالب و یک شکل نیست و در آن، برای انتقال مفاهیم از تحکم و اجبار استفاده نمی‌شود، بلکه مفاهیم به‌صورت نامحسوس به کودکان منتقل می‌شوند.
از جمله بازی‌های فکری که همه مفاهیم قبل را شامل مـی‌شود، بازی فکری «ایروپولی» است که نسخه فارسی بـازی بیـن‌المللـی و پرفـروش «مـونوپولی» است. هدف از بازی ایروپولی، آموزش مدیریت پول و افزایش هوش مالی است. این بازی از حدود 40 سال پیش در ایران محبوبیت فوق‌العاده‌ای داشت. روش بازی ایروپولی به همان شکل بازی مـونوپولی است، با کمـی تغییراتـی که به نظر برای ایرانی‌ها دل‌نشین و جذاب بوده است. نسخه ایروپولی بسیار زیاد مـورد توجه خانواده‌های ایرانـی است. در واقع در این بازی یک عمـر زندگی را در چنـد ساعت تجربه می‌کنید. نمای خیابان‌های شهری تهران قدیم صفحه اصلی بازی را تشکیل می‌دهد.
- در ایـن بازی افـراد با اسکنـاس سروکار دارند و یاد می‌گیرند چگونه آن را خرج کنند تا ورشکست نشوند.
- بازیکنـان مـدام در حال خرید و فروش زمین، ساختمان، هتل و مدیریت دارایی‌های خود هستند. آن‌ها باید تلاش کنند پیوسته بر ثروت خود بیفزایند.
- املاکی از قبیل خیابان‌ها، شرکت‌های بیمه و فرودگاه‌ها برای خرید موجودند که بازیکن با پول محدود و اولیه‌اش می‌تواند تعدادی از آن‌ها را بخرد.
- پس از آن، با دریافت کرایه از دیگر بازیکنان، که از ملک وی عبور می‌کنند، درآمد کسب خواهد کرد و در خیابان‌های خود قادر به ساخت‌وساز خواهد شد. بازی در هر قدم که ساخت‌وسازها بیشتر می‌شوند، جذاب‌تر می‌شود و به‌تدریج قدرت خرید و ساخت‌های بازیکنان تغییر می‌کند.
- در بازی ایـروپولی چالش‌هایی مثل تصادف، بیمارستان و جریمه هم وجود دارند. همچنین امکان‌هایی مثل بلیت به کمک بازیکن می‌آید.
- بازیکنان همـواره بایـد مـراقب باشند، چون در نوک قله موفقیت‌های تجـاریِ بازی تنهـا بـرای یک نفر جا هست و بقیه امکان دستـیابـی به نـوک قـله را نخـواهنـد داشت.کمـی که از بازی گذشت، چنان رونقی در خرید و فروش‌ها، معاملات، و چنـان افزایشـی در جرم‌هـا و مالیات‌ها می‌بینید که گاهی فرامـوش مـی‌کنید این فقط یک بازی است. در پایان بازی بازیکنی که وضعیت مالی خوبی دارد، برنده بازی خواهد بود.
محتویات داخل بسته بازی ایروپولی عبارت‌اند از:
- صفحه بازی مشتمل بر 40 خانه
- 210 اسکناس در هفت مدل متفاوت (30 اسکناس 50 تومانی، 30 اسکناس 100 تومانی، 20 اسکناس 200 تومانی، 30 اسکناس 500 تومانی، 30 اسکناس 1000 تومانی، 30 اسکناس 5000 تومانی و 30 اسکناس 10000 تومانی)
- ۲۸ کارت با عنوان سند زمین
- ۱۹ کارت شانس (لاتاری)
- ۳۲ خانه پلاستیکی
- ۱۲ هتل پلاستیکی
- یک عدد تاس
- 5 مهره رنگی بازی
- دفترچه راهنمای بازی
صفحه بازی ایروپولی:
صفحـه بـازی ایـروپولی 40 خانه دارد که به 10 دسته تقسیم می‌شوند:
خانه شروع: بازیکنان ابتدا در این خانه قرار می‌گیرند و بازی از اینجا شروع می‌شود؛
خانه‌های خیابان‌ها: روی صفحه بازی 22 خانه قـرار دارد که هـر کـدام بـه نـام یکـی از خیابان‌های قدیم تهران نام‌گذاری شده است. این خانه‌ها در یک تقسیم‌بندی دیگر به هشت منطقه تقسیم شده‌اند و با هشت رنگ روی صفحه اصلی نشان داده شده‌اند. هر خیابان سند مالکیت مخصوص به خود را دارد؛
خانه‌های مالیات بر درآمد و نوسازی؛
خانه‌های شانس: تعداد این خانه‌ها روی صفحه پنج عدد است؛
خانه‌های فرودگاه هوایی: چهار خانه فرودگاهی داریم که با چهار رنگ متفاوت مشخص شده‌اند؛
خانـه‌هـای بیمه‌هـا: دو خانه به شرکت بیمه تعلق دارند.
خانه بیمارستان: یک خانه؛
خانه کتابخانه: یک خانه؛
خانه تصادف: یک خانه؛
خانه تالار بزرگ شهر: یک خانه؛
راهنمای بازی فکری و اقتصادی ایروپولی
در صفحه ۴۰ خانـه بـازی مکان‌هـا و خیابان‌هـای متعددی وجـود دارند که شامل تالار بزرگ شهر، خانه حادثه، کتابخانه ملی، بیمارستان، بیمه‌ها، فرودگاه هوایی، اداره مالیات بر درآمد و خیابان‌ها می‌شوند. صفحه بازی باید در وسط قرار گیرد و تمام بازیکنان نیـز بـایـد از خانه شروع کار خود را آغاز کنند.
1. کارت‌هـای شـانس را بایـد به‌خوبی بُـر بزنیـد و در جایگاه مشخص‌شده از صفحه بازی قرار دهید.
2. از بیـن ۷ مـدل و 210 اسکناس موجود در بازی باید به هر نفر 38600 تومان بدهید. مابقی پول‌هایی که در بازی می‌ماند باید نزد بانک سپرده شود.
3. هـریک از افـراد حاضـر در بـازی یک مـرتبه تاس می‌ریزد. فردی که کمترین عدد را بیاورد، شروع‌کننده بازی است.
4. هـر فـرد یک مهـره انتخـاب مـی‌کند و زمانـی که نوبتش می‌رسد، تاس می‌ریزد و بر اساس عدد آمده در بازی به سمت جلو حرکت می‌کند.
به‌طور کلی، هر خانه از بازی تکالیفی بر عهده افراد قرار می‌دهد. ممکن است در طول بازی به پول نیاز پیدا کنید. در چنین شرایطی باید توجه داشته باشید که می‌توانید با خرید و فروش اموالی که در اختیار دارید، وام لازم را به دست بیاورید. تحت هیچ شرایطی امکان قرض‌گرفتن از بانک یا سایر بازیکنان حاضر در بازی وجود ندارد. در انتها بازی در نظر بگیرید و در انتها کسی را که از نظر مالی در شرایط بهتری قرار دارد، برنده اعلام کنید.
نتیجه‌گیری
مهم‌تـریـن هـدف تعلیـم‌وتربیـت فراهم‌کردن موجبـات رشــد و شکوفـایی استعدادهای فردی است. بهتـرین صـورت تعلیم‌وتربیت آن است که جوابگوی ملاحظات اقتصادی هم باشد. تقویت هوش مالـی با بـازی، دانش‌آمـوز را برای دنیـای واقعی، به‌منظور کسب شایستگی و مهارت‌آموزی اقتصادی، آماده خواهد کرد.