اثر شترمرغ

آیا تا به حال با فردی که نمی‌خواهد روابطش با دیگران شکرآب شود و سعی می‌کند برای نگه‌داشتن روابطش با بقیه، از همه یا قسمت زیادی از مسائل و مواردی که بر او تحمیل می‌شوند، چشم‌پوشی کند، برخورد کرده‌اید؟ آیا شخصی را می‌شناسید که در برابر هر نوع توهین، فشار، تعارض و تهدید لب به سخن باز نمی‌کند و همواره برای حفظ وضعیت موجود و راضی نگه‌داشتن بقیه شرایط را به گونه‌ای می‌پذیرد که گویا هیچ اتفاقی نیفتاده است؟ آیا شما در بین اعضای خانواده‌تان یا در بین دوستان و هم‌کلاسی‌های مدرسه‌تان افرادی را می‌شناسید که در برابر خطرات و زیان‌های مالی سرمایه‌گذاری در بازار بورس‌های داخلی و خارجی یا بازار ارزهای الکترونیکی(دیجیتال) بی‌توجه باشند و حتی سعی کنند از شنیدن یا پذیرش این هشدارها و اطلاعات دوری کنند؟ روشن است که چنین افرادی هیچ‌گاه نمی‌توانند در تنظیم روابطشان با دیگران، دفاع از شخصیت و جایگاه انسانی‌شان و جلوگیری از شکست‌های مالی‌شان موفق باشند.

اما اینکه چرا این افراد در مواجهه با این چنین شرایطی بی‌خیال و بدون واکنش درست هستند، ریشه در اصطلاح خطای شترمرغ یا اثر شترمرغ  دارد. در روایت‌های عامیانه و افسانه‌ای آمده است: شترمرغ در مواجهه با خطر و جلوگیری از صدمات ناشی از آن سر خود را زیر شن و ماسه فرو می‌برد تا به این روش آب از آسیاب بیفتد و او به سلامت از خطر عبور کند! اما اگر شکارچیان قهاری مانند شیر، ببر و پلنگ قصد جان شترمرغ را کنند، راه نجات شترمرغ در این است که سرش را زیر شن و ماسه فرو ببرد؟ مشخص است که با انجام چنین کاری، شترمرغ وعده غذایی چرب و نرمی برای این حیوانات درنده است.

انسان‌ها نیز نباید در برخورد با موارد مخاطره‌آمیزی مانند سوءرفتارهای همکاران و مدیران محل کار خود یا هشدارها و تذکرات ناشی از سرمایه‌گذاری مالی در موضوعی منفعل باشند. چرا که این نوع از افراد در نهایت با صدمات و آسیب‌های فراوانی روبه‌رو می‌شوند، هر چند که ممکن است از پذیرش آن لطمات هم خودداری کنند! اثرات ناشی از نبود واکنش مناسب و متناسب با موضوعی در این دسته از افراد، تا زمانی که در جایگاه مدیر یا مسئول شرکت یا سازمانی قرار نگرفته‌اند، تنها شامل خود و خانواده‌شان می‌شود. اما اگر چنین اشخاصی در جایگاه مدیر سازمان یا رئیس شرکتی قرار گیرند و برای راضی نگه‌داشتن کارکنان خود به پول‌پاشی در بین آن‌ها، به بهانه قدردانی از زحماتشان، اقدام کنند و به کسری بودجه در سازمان یا شرکتشان توجه نکنند، چه سرانجامی برای آن شرکت می‌توان متصور شد؟ اگر این نوع از افراد به زیان‌های مالی شرکت و سازمان خود بی‌توجه باشند و بدون لحاظ‌کردن رویه علمی و منطقی به آینده خوش‌بین باشند، چه فرجامی جز ورشکستی و نابودی برای آن شرکت و سازمان می‌توان لحاظ کرد؟

بررسی‌ها نشان می‌دهند، افرادی که در گروه انسان‌های اخلاق‌مدار و متین قرار دارند، بیشتر دچار خطای شترمرغ می‌شوند، زیرا آن‌ها می‌خواهند همه را از خود راضی نگاه دارند و مایل نیستند هیچ وقت وجه و خوش‌نامی‌شان خدشه‌دار شود. گروه دیگری از افراد که مرتکب خطای شترمرغ می‌شوند، کارکنان منفعت‌گرا و نیروهای تزویرگرا در سازمان‌ها و شرکت‌ها هستند. این دسته از افراد، به این دلیل که دانش یا مهارت کافی ندارند و یا به دنبال اهدافی هستند که از مطرح‌کردن آن‌ها به‌صورت علنی و شفاف می‌ترسند، در تمامی گفتارها و رفتارهایشان به گونه‌ای عمل می‌کنند که از خود چهره‌ای مثبت نشان دهند تا همه مدیران و کارکنان مجموعه کاری‌شان را برای خود نگه دارند. طرز فکر این افراد چاپلوس و متملق باعث می‌شود مدیران و کارکنان از دریافت اطلاعات درست و دقیق در سازمان و شرکتشان به دور باشند. این شرایط پیامدهای بدی برای آن‌ها خواهد داشت. اما در عوض افراد جسور، متهور، باسواد و دارای دیدگاه سازمانی کمتر به پذیرش خطای شترمرغ تن می‌دهند. آن‌ها به خاطر افق فکری‌شان، هرگز منافع خود را بر منافع سازمان یا شرکت ترجیح نمی‌دهند.

اگر در آینده نزدیک با تأسیس یک شرکت تولیدی یا خدماتی، در مجموعه شما افراد نجیب و با شخصیت حضور داشته باشند، آن‌ها را با اثر شترمرغ و راه‌های رهایی از آن آشنا کنید تا هم خودشان و هم شرکت شما از اثرات نامطلوب خطای شترمرغ در امان بماند. در ضمن، جلوگیری از استخدام افراد منفعت‌اندیش و چاپلوس، شما و سازمانتان را از آسیب‌ها و لطمه‌های جدی ناشی از اثر شترمرغ دور خواهد کرد. بنابراین، حتی اگر بعد از جذب کارکنان متوجه شدید آن‌ها برای حفظ جایگاه خود مرتکب خطای شترمرغ می‌شوند، بهترین کار این است که آن‌ها را از سازمان یا شرکتتان خارج کنید.

اگر شما به‌عنوان مدیر شرکتتان دچار خطای شترمرغ شوید، همیشه از دسترسی به اطلاعات درست پرهیز می‌کنید و به علت نداشتن اطلاعات صحیح، در تصمیم‌گیری دچار اشتباه می‌شوید. بنابراین، تصمیم‌گیری غلط شما باعث از دست‌دادن جایگاه و نقشتان در بین کارکنان شرکت می‌شود و چیزی جز بی‌اعتباری نصیبتان نمی‌‌کند و مدیر بی‌اعتبار توانایی اداره‌کردن مجموعه خود را نخواهد داشت.

بنابراین، به شما به‌عنوان مدیران آینده کارگاه‌های صنعتی و شرکت‌های خدماتی پیشنهاد می‌کنیم در رویارویی با موضوعات گوناگون هیچ‌گاه اسیر ترس از مواجهه با واقعیت نشوید. حتی ممکن است برخورد شما با واقعیت بسیار ناراحت‌کننده باشد و باعث رنجش خاطر فراوان شما شود. اما تصمیم‌گیری با آگاهی کامل و از روی اندیشه باعث می‌شود از اثرات منفی خطای شترمرغ کاسته شود. بنابراین، به جای الگوی شترمرغ، در مواجهه با انتقادات، تهدیدات و خطرات احتمالی، زمینه کاری‌تان از الگویی مبتنی بر اندیشه‌ورزی و پذیرش واقعیت‌ها استفاده کنید.

در پایان، به شما به‌عنوان مدیران آینده حوزه‌های صنعتی و خدماتی این مرز و بوم پیشنهاد می‌کنیم، نخست در لحظه به لحظه دوران مدیریتتان نپذیرفتن خطای شترمرغ را سرلوحه کار خود قرار دهید. سپس به هنگام جذب نیرو افرادی را گزینش کنید که علاوه بر داشتن شرایط مناسب اخلاقی و فنی برای سمت و شغل مد نظرتان، از نظر روحیه نیز توانایی اجتناب از گرفتارشدن در خطای شترمرغ را داشته باشند.