گزارش تجربه
در ابتدای شهریور سال 1394 که در سازماندهی نیروهای پرورشی ابلاغ خود را برای مدرسه جدید دریافت کردم، اولین اقدامم این بود که وضعیت موجود محل خدمت جدیدم را بررسی کنم. ابتدا با معاون پرورشی سابق جلسه گذاشتم و از کم و کیف برنامهها و وضعیت فعالیتها و اقدامات پرورشی آموزشگاه اطلاعات لازم را دریافت کردم. سپس جلسات متعددی نیز با مدیر مدرسه برگزار کردم. بیشتر آنها خارج از زمان رسمی اداری بودند. ضمن آشنایی بیشتر با یکدیگر، از فرهنگسازمانی مدرسه و فعالیتهای آن هم شناخت عمیقتری کسب کردم. مهمترین شناختم این بود که مدیر مدرسه فعالیتهای پرورشی را بهعنوان اولویت کاری خود در مدرسه معرفی کرد. به نظر بنده، این زمینه، مهمترین عامل موفقیت مربی تربیتی قلمداد میشود. از طرف دیگر، مهمترین دغدغه مشترک بنده (معاون پرورشی مدرسه) و مدیر دبستان، نبود کیفیت در برنامههای اجرایی و اولویتهای پرورشی، بهویژه برنامههای قرآن و عترت این دبستان، بود. این مشکل ما را بر آن داشت که راهحل مناسبی برای آن پیدا کنیم. برای چارهجویی، ابتدا واقعیتهای موجود مدرسه را روی کاغذ آوردیم: کمبود اعتبارات مالی یکی از مهمترین موانع فعالیتهای تربیتی شناخته شده بود. اولیا در برنامههای قرآن و عترت جایی ندارند و معلمان هم با این برنامهها بیگانه بودند. برنامههای قرآن و عترت به شکل عادتی اجرا میشدند و انگیزه و نشاطی در آنها وجود نداشت. پس از همفکری و مطالعه بدین نتیجه رسیدیم که همه این مشکلات با شاهکلیدی به نام «مشارکت فعال» حلشدنی است.
آنچه برای پیادهسازی کیفی برنامه عملیاتی قرآن و عترت مدنظر بود، شفافیت، بانشاطسازی، درنظرگرفتن طبیعت یادگیرنده، تأکید بر مشارکت اولیا و تعمیق فعالیتهای قرآن و آموزههای اهلبیت بود.
در هفته آخر شهریورماه جلسه شورای مدرسه تشکیل و اولویتهای پرورشی مدرسه به بحث گذاشته شد و برنامه تعدیل شد. ناگفته نماند، برای پیشبرد برنامههای پرورشی، در درجه اول به همراهی کارکنان اداری مدرسه نیاز داشتم که خوشبختانه در همان جلسه اول این مهم حاصل شد. پس از آن جلسه شورای معلمان تشکیل شد. انتظارات معاونت پرورشی را برای آنان تشریح کردم. پس از شنیدن نظرات آنان، سمتوسوی حرکت جمعی و گروهی ما مشخص شد. خلاصه انتظارات ما از دانشآموزان در همان هفته اول مهرماه بهصورت مکتوب در اختیار تکتک دانشآموزان قرار گرفت و برنامههای قرآن و عترت و حدود محتوای موردنظر برای آنان شرح داده شد. این برنامهها در قالب جشنوارهای نهایی برای آنان تعریف شد.
در هفته پیوند (اواخر مهرماه) در مسجد جامع نزدیک مدرسه برای اولیای دانشآموزان جلسهای تشکیل شد و برنامه برای آنها شرح داده شد. مهمترین نکتهای که اعتماد اولیا را به این برنامه جلب کرد، برنامهریزی دقیق، آمادگی و شور و نشاط و اعتقاد راسخ مجریان بود. انتظارات و جزئیات توضیح داده شدند. تمامی معلمان دبستان و اولیایی که تخصص آموزش قرآن داشتند، بهصورت مرتب محتوای موردنظر را با دانشآموزان تمرین و تکرار میکردند. در مرحله مقدماتی همه دانشآموزان با فرصتی برابر، تحت آموزش محتوای موردنظر قرار گرفتند. بعد از مسابقات کلاسی، نفرات اول تا پنجم هر کلاس به مرحله نهایی راه پیدا کردند. در پایان فعالیت سهماهه طرح برای افزایش انگیزه معلمان و دانشآموزان، عصاره فعالیتهای ما در جشنوارهای بزرگ، جذاب و با مشارکت و حضور معلمان، دانشآموزان، اولیا، حوزه علمیه و مسئولان ذیربط، همراه با جوایز نفیس، تعریف و در هفته قرآن (هفته آخر آذرماه) برگزار شد. برای اولیای دانشآموزان برنامههای آموزش مهدویت تدارک دیده شد و حتی اعلان ویژهای برای جشنواره طراحی و چاپ شد.
برای جذب مشارکت ادارههای شهرستان جلساتی برگزار و آییننامه و پوستر جشنواره برای آنها فرستاده شد. آنچه مسئولان ادارههای شهرستان را برای شرکت در این جشنواره ترغیب و تشویق میکرد، این بود که آنها اعتبارات بسیار محدودی در اختیار داشتند که با این بضاعت و بهتنهایی قادر به برگزاری برنامه قرآنی باکیفیت نبودند و این عامل برای ما، بهعنوان مذاکرهکننده، فرصت مغتنمی بود، چرا که میتوانستیم آنها را از این سردرگمی خارج و به سمت مشارکت جمعی اجرای برنامه هدایت و قانع کنیم. برنامه را با بخشدار و نماینده مجلس نیز در میان گذاشتیم. آنان نیز به کمک در اجرای آن متعهد شدند. با جلسات حضوری و غیرحضوری کمکهای خیرین محلی را جذب کردیم.
اکنون حاصل تلاش ما با کوشش و مشارکت عوامل درون و بیرون مدرسه، در قالب برگزاری جشنوارهای باکیفیت، در هفته قرآن متبلور میشود. این برنامه با استقبال فراوان روبهروست و با یاری خداوند برای پنجسال متوالی در تقویم اجرایی مدرسه قرار گرفت و از سال 1394 تا 1400 بهصورت مستمر اجرا شد.
با توجه به شرایط سنی دانشآموزان و توجه به کیفیت اجرا، محتوای برنامه به این شرح بود:
مسابقات قرآن: حدود محتوای آن مطابق محتوای مسابقات دوره اول ابتدایی در سطح منطقه بود. این مسابقات در رشتههای متعدد قرآنی برگزار شدند. داوری مسابقات با کمک و مشارکت مؤسسات قرآنی انجام گرفت.
کلاسهای آموزش مهدویت برای اولیا: در طول جشنواره، این کلاسها با مشارکت حوزه علمیه برگزار میشدند. در پایان به شرکتکنندگان هدایایی نیز تقدیم شد.
ترویج آموزههای نهجالبلاغه: برای معرفی نهجالبلاغه، دانشآموزان مستعد با کمک مربیان حکمتهای مناسب و کوتاه را انتخاب کردند و در مدتی کمتر از پنجقیقه، با زبان شیرین کودکانه، آنها را شرح و ارائه دادند.
قصهگویی تربیتی و اخلاقی: با همکاری نهاد کتابخانه شهرستان، قصهگویی متخصص در میان برنامه مسابقات، قصه گفت و کتابهای مفید کودک را معرفی کرد.
مسابقات آثار هنری با رویکرد تربیتی: از بین تمام آثار هنری دانشآموزان، آثار برتر با مضمون تربیتی انتخاب و در حاشیه برگزاری جشنواره به نمایش گذاشته میشوند. در اختتامیه جشنواره، با اهدای لوح سپاس و جایزه، از صاحبان این آثار تقدیر میشود.
معرفی فرهنگ محلی: این برنامه با مدیریت و مشارکت اولیا در حاشیه برگزاری جشنواره قرآنی مهدی موعود (عج) و در طول هفته قرآن (اواخر آذر) و در حیاط مدرسه برگزار میشود.