کمی فکر کنیم
در سال گذشته نمونه‌ای از آتش‌سوزی در جنگل‌های دنیا را بررسی کردیم. آتش‌سوزی جنگل‌ها که به‌طور طبیعی و بیشتر به علت خشک‌سالی اتفاق می‌افتد، همه را بسیج می‌کند تا به هر نحو ممکن از گسترش آن جلوگیری کنند و به هر ترتیب جلوی ضرر را بگیرند. در سال جاری نیز با توجه به گستردگی خشک‌سالی در منطقه‌های گوناگون دنیا، از جمله اروپا، آسیا و بخش‌هایی از قاره آمریکا، مجدداً شاهد آتش‌سوزی‌های مکرر در جنگل‌های کشورها و نیز کشورمان ایران هستیم. همان‌طور که توضیح دادم، با شروع هر آتش‌سوزی تمام نیروهای آن کشور همکاری می‌کنند تا در اسرع زمان آتش را خاموش کنند. حتی از کشورهای دیگر نیز کمک می‌گیرند تا از پیشروی آتش به منطقه‌های دیگر جلوگیری کنند. عده‌ای خانه‌های مسکونی یا دارایی‌های خود را در این آتش‌سوزی‌ها از دست می‌دهند. در صورتی‌که در این خصوص کوتاهی صورت گیرد و آتش‌سوزی‌ها ادامه یابند، فعالان محیط زیستی از رسانه‌ها کمک می‌گیرند تا جریان‌سازی کنند و توجه مسئولان را به اهمیت موضوع جلب و آن‌ها را ترغیب کنند که به کارها سرعت دهند.
در این شرایط عجیب به نظر می‌رسد که اخباری در مورد جنگل‌زدایی و از بین بردن جنگل‌ها بشنویم. یعنی اگر بشر امروزی با دانش پیشرفته خود در خصوص اهمیت جنگل‌ها آگاهانه دست به تخریب و از بین‌بردن جنگل‌ها بزند، بسیار تعجب‌برانگیز است. به یک نمونه از این خبرها توجه کنید: «اطلاعات ماهواره‌ای که دفتر خدمات (آژانس) فضایی برزیل منتشر کرده است، نشان می‌دهد حدود چهار هزار کیلومترمربع از مساحت جنگل‌های آمازون در مدت شش ماه جنگل‌زدایی شده است.»
محاسبه کنیم
بیایید برای درک بهتر این عدد، یعنی چهار هزار کیلومترمربع، کمی با این واحد اندازه‌گیری سطح کار کنیم. یک کیلومتر مربع یعنی مساحت مربعی به ضلع 1 کیلومتر؛ یعنی:
1کیلومتر×1کیلومتر=1کیلومتر مربع
1000000مترمربع=1000متر×1000متر=
می‌دانیم هر هکتار یعنی 10000 مترمربع. پس:
(هکتار) 100=10000÷1000000مترمربع
پس یک کیلومترمربع یعنی 100 هکتار. اما برای درک بهتر یک هکتار مثالی بزنیم. همه ما مسابقه فوتبال را از تلویزیون دیده‌ایم. بعضی از شما ممکن است تجربه حضور در یک زمین چمن فوتبال استاندارد را هم داشته باشید. یک زمین استاندارد فوتبال اندازه‌های تعریف‌شده‌ای در قوانین دارد. طول زمین باید بین 90 تا 110 متر و عرض آن بین 45 تا 55 متر باشد. به طور متوسط می‌توان طول و عرض یک زمین فوتبال را 100 در 50 متر فرض کرد. بنابراین:
مساحت یک زمین فوتبال (مترمربع) 5000=50×100
یعنی یک هکتار به طور تقریبی معادل 2 زمین فوتبال است:
2=5000÷10000مترمربع
با توجه به اینکه یک کیلومترمربع 100 هکتار است، خواهیم داشت:
200 زمین فوتبال=100 هکتار=1 کیلومترمربع
به عبارت دیگر، در یک کیلومترمربع می‌توان 200 تا زمین چمن فوتبال استاندارد درست کرد. به این ترتیب داریم:
تعداد زمین‌های فوتبال 800000=200×4000=4000 کیلومترمربع
اکنون تصور بهتری از میزان جنگل‌زدایی جنگل‌های آمازون برزیل به دست آورده‌اید. یعنی به اندازه 800 هزار تا زمین فوتبال چمن از جنگل‌ها را از بین برده‌اند. برای درک بهتر این موضوع بگذارید مثال دیگری بزنم. مساحت شهر تهران با تمام وسعتش 750 کیلومترمربع است. یعنی:
3/5=750÷4000
به عبارت دیگر تقریباً 5/5 برابر وسعت شهر تهران از جنگل‌های آمازون در کشور برزیل در مدت شش ماه از بین رفته است.
بیشتر فکر کنیم
آیا مسئولان و تصمیم‌گیران کشور برزیل از اهمیت جنگل آگاهی ندارند؟ آیا نمی‌دانند که وجود جنگل‌های آمازون چقدر برای کل کره زمین اهمیت دارد؟ جالب است بدانید که بسیاری از کشورهای قدرتمند دنیا انواع فشارهای سیاسی و اجتماعی را بر این کشور وارد می‌کنند تا جلوی این فاجعه را بگیرند. آن‌ها حتی حاضرند به کشور برزیل کمک‌های مالی بلاعوض داشته باشند تا آن‌ها را از این کار منصرف کنند. چرا که از بین رفتن جنگل‌های آمازون روند تغییرات اقلیمی و گرم‌تر شدن کره زمین را سرعت می‌دهد. پس چرا در کشور در حال توسعه‌ای مثل برزیل این اتفاق می‌افتد؟
آن‌ها برای توسعه دام‌پروری، به‌خصوص گاوداری، به مراتع نیاز دارند تا از علوفه آن برای گاوها و سایر دام‌های خود غذا تهیه کنند. همچنین برای کشت حبوبات و دانه‌های روغنی و تأمین نیازهای مردم کشورشان در این زمینه، به زمین‌های کشاورزی حاصل‌خیز احتیاج دارند. به همین دلیل بدون ملاحظه برای تأمین احتیاج‌های خود جنگل‌های آمازون را از بین می‌برند و زمین‌ها را به مرتع‌های سرسبز برای کشاورزی تبدیل می‌کنند. آن‌ها معتقدند نفع این کار برای کشورشان بیشتر از ضرر آن است. آینده نشان می‌دهد که این تحلیل آن‌ها چقدر درست است.
در کنار از بین‌رفتن جنگل‌ها با توسعه دام‌داری، و به‌خصوص گاوداری، مشکل دیگری نیز در این راستا به وجود می‌آید. جالب است بدانید که یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در افزایش گازهای گلخانه‌ای که باعث از بین رفتن لایه اوزن و در نتیجه گرم‌تر شدن کره زمین می‌شود، باد معده گاوها و همچنین مدفوع و ادرار آن‌هاست که مقدار زیادی گاز متان دارد. در حال حاضر دانشمندان در حال مطالعه در خصوص کاهش گاوداری در سراسر دنیا و یا پیدا‌کردن راه‌هایی برای جمع‌آوری ادرار و مدفوع گاوها هستند؛ به‌طوری‌که آثار کمتری بر محیط زیست داشته باشند. اگر به این موضوع علاقمند شده‌اید خوب است در این مورد کمی تحقیق و جست‌وجو کنید. به طور حتم به نکته‌های جالبی می‌رسید.