نمادهای جنگی
وسایل و اسباب‌هایی که در زورخانه استفاده می‌شوند، شباهت زیادی به وسایلی دارند که در زمان‌های قدیم در جنگ‌ها استفاده می‌شدند. مثلاً «سنگ» نمادی از سپر جنگجویان است و «تخته شنا» یادآور شمشیر است. « میل» یادآور « گُرز» است و « کباده» هم نمادی است از «کمان».
در تمام مدتی که ورزشکاران باستانی حرکت‌های ورزشی را در زورخانه انجام می‌دهند، مُرشد با آواز و صدای ضرب، ورزشکاران را برای انجام حرکت‌های هماهنگ تشویق می‌کند. حتی همین ضرب و آواز هم یادآور نبردهای قدیم است. زیرا در گذشته‌ها، جنگ‌ها با نواخته‌شدن طبل آغاز می‌شدند. به این ترتیب، تک‌تک حرکت‌ها و وسایل این رشته، نشانه‌ای از نبرد است.
سنگ‌‌‌‌‌‌گرفتن
«سنگ» تخته‌ای مسطح است به ضخامت 10 سانتی‌متر و به وزن 40 تا 70 کیلوگرم. این تخته مستطیل‌شکل است، ولی یکی از ضلع‌های کوچک آن را به صورت نیم‌دایره ساخته‌اند. در میانه سنگ دستگیره‌ای قرار دارد تا ورزشکار با گرفتن آن بتواند سنگ را مهار و بلند کند.
باستانی‌کار به پشت می‌خوابد، دستگیره سنگ را می‌گیرد و کار خود را شروع می‌کند. در هر دست ورزشکار سنگی قرار می‌گیرد و او در حالی که به چپ و راست می‌غلتد، سنگ‌ها را با نظم خاصی حرکت می‌دهد. مرشد هم حرکت‌های او را می‌شمارد. کار با سنگ به قدرت فراوانی نیاز دارد؛ زیرا حرکت‌ها با این وسیله حتی به 117 شماره هم می‌رسند!
شنا رفتن
شاید خیلی از شما با حرکت شنای سوئدی آشنا باشید. در این حرکت کف دو دست و انگشتان دو پا روی زمین قرار می‌گیرند و آن‌گاه با خم‌کردن آرنج‌ها، انسان خود را به زمین نزدیک می‌کند. سپس با صاف‌کردن آرنج‌ها، بالاتنه و پاهای خود را از زمین دور می‌سازد.. قرن‌ها قبل از اینکه شنای سوئدی در همه جای جهان مرسوم شود، باستانی‌کاران ایران حرکت شنا یا «شنو» را به کمک «تخته‌شنو» انجام می‌دادند.
طول این تخته حدود نیم متر است و دو پایه دارد که به کمک آن‌ها تخته‌شنو روی زمین محکم قرار می‌گیرد. وقتی که میدان‌دار (فردی که در میان میدان است) «تخته‌شنو» را روی کف گود زورخانه قرار داد، دیگران نیز حرکت او را تکرار می‌کنند و آن‌گاه به شکل‌هـای متفـاوت شنـو می‌رونـد. شـنو در ورزش بـاستانی انـواع گوناگونی دارد و بـه نام‌هـایی چون «شنو سرنوازی»، «شنو کُرسی»، «شنو کشیده» ( شنو دست و پا مقابل) و «شنو پیچ» خوانـده می‌شود.
در شنو کرسی، ورزشکاران با نظم و ریتم خاصی سینه خود را به تخته نزدیک می‌کنند و آن‌گاه به وضع قبلی برمی‌گردند. اگر دو شنو را پشت سر هم و بدون مکث انجام دهیم، این نوع شنو «دوشلاقه» نام می‌گیرد. شنو سرنوازی به صورت آهسته و برای شروع حرکت‌ها و گرم‌کردن انجام می‌شود و با تکان‌دادن کتف‌ها و حرکت‌های سر همراه است.
در شنوی کشیده، پنجه پاها نزدیک هم قرار داده می‌شوند و بدن به صورت کاملاً کشیده و موازی زمین قرار می‌گیرد. در پایان حرکت‌ها هم نوبت به «شنو پیچ» می رسد. در این حرکت، ورزشکار سنگینی بدن را نخست روی دست راست و پس از آن روی دست چپ می‌اندازد تا این حرکت حالت چرخشی به خود بگیرد.
میل‌گرفتن و چرخ‌زدن
حرکت بعدی ورزش باستانی «میل‌گرفتن» است که در آن، هر ورزشکار دو میل بزرگ و سنگین برمی‌دارد و همراه با دیگران، این میل‌ها را به شکلی هماهنگ بلند می‌کند و حرکت‌ها را در کنار آن‌ها انجام می‌دهد. بلندکردن، چرخاندن و پرتاب‌کردن میل‌های سنگین به هوا، به داشتن قدرت و تمرکز فراوانی نیاز دارد که با تمرین فراوان، انسان صاحب آن می‌شود.
در چرخ‌زدن هم ورزشکار دست‌ها را از هر طرف باز می‌کند و از چپ و راست به دور خود می‌چرخد. در این حرکت پای راست باید ستون و محور بدن باشد.
پایان حرکت‌ها
آخرین حرکت «کباده‌زدن» است. کباده از جنس آهن است و یک رشته زنجیر و حلقه‌های آهنی فراوانی به آن وصل هستند. ورزشکار کباده را بالای سر می‌برد و آن را به سمت چپ و راست حرکت می‌دهد. در این حرکت هم مرشد کار شمارش را بر عهده دارد. در همان حال، دیگر ورزشکاران گرد ورزشکاری که این حرکت را می کند، حلقه می‌زنند و حرکت‌های وی را تماشا می‌کنند.
حرکت‌های ورزش باستانی با دعا و نیایش برای ورزشکاران و صلوات دسته‌جمعی آن‌ها به پایان می‌رسد.
* اگر این بار گذرتان به زورخانه افتاد یا از تلویزیون فیلمی از زورخانه دیدید، بیشتر به حرکت‌های ورزشکاران در این رشته اصیل ایرانی توجه کنید. حتماً خودتان هم علاقه‌مند می‌شوید که حرکت‌ها را انجام دهید. پس سریع‌تر راهی زورخانه شوید!