لابد شما اسم بنجامین فرانکلین را شنیده‌اید
و حتی درباره او و کارهایش چیزی خوانده یا فیلمی دیده‌اید.
فرانکلین در نوع خود اعجوبه‌ای
بود: نویسنده، سیاست‌مدار،
مخترع و خیلی چیزهای دیگر. او در سال 1706 میلادی در آمریکا به دنیا آمد و در 1790
درگذشت. یکی از مشهورترین اختراعات او «برق‌گیر»
است و از مهم‌ترین اکتشاف‌های
او «کشف جریان‌های سرد وگرم دریایی».
و اما در زمینه عددهای ریاضی هم فرانکلین ابداعاتی دارد که یکی از شگفت‌ترین
آن‌ها را برای شما می‌آوریم
و آن جدول سحرآمیز صفحه مقابل است. چگونه؟
فرانکلین عددهای 1 تا 64 را در یک جدول 8×8
طوری مرتب کرد که مجموع عددهای هر ستون، چه عمودی و چه افقی، برابر 260 می‌شود.
می‌توانید درستی آن را آزمایش
کنید:
این جدول ویژگی‌های
عجیب دیگری هم دارد که در شماره‌های
بعد برایتان خواهم گفت.
سلام در صبح، جواب سلام در شب!
آنچه اینجا برایتان می‌گوییم،
موضوعی است مشترک میان ریاضی و فیزیک و درباره «سرعت صوت».
نمی‌دانم
تاکنون در میدان بازی فوتبال دیده‌اید
که وقتی در آن سر میدان توپی به زمین می‌خورد،
شما صدای آن را وقتی می‌شنوید
که توپ یک یا چند متر به بالا برگشته است؟! چرا؟
چون سرعت صوت بسیار کمتر از سرعت نوری است که سبب می‌شود
در همان لحظه به زمین خوردن توپ، آن را ببینید. حالا فرض کنید میان تهران و تبریز،
به جای خط تلفن یک لوله بکشند؛ از آن لوله‌هایی
که مثلاً در کشتی‌ها قرار می‌دهند
تا صدا را انتقال دهند و دو نفر بتوانند از طریق آن با هم صحبت و پیام‌هایی
را رد و بدل کنند.
شما در تهران جلوی دهانه این لوله 621 کیلومتری ایستاده‌اید
و می‌خواهید با دوست خود که در
تبریز است، صحبت کنید. اول به او سلام می‌کنید
و منتظر جواب سلام می‌مانید.
پنج دقیقه می‌گذرد، ده دقیقه می‌گذرد،
پانزده دقیقه می‌گذرد، اما جوابی نمی‌شنوید.
نگران می‌شوید که چه شده است
که دوستتان جواب نمی‌دهد.
اما ناراحتی شما بی‌مورد
است زیرا هنوز سلام شما به تبریز نرسیده است. تازه به وسط راه رسیده است (سرعت صوت
340 متر بر ثانیه است). 31 دقیقه طول می‌کشد
تا او سلام شما را بشنود و اگر در همان لحظه جواب بدهد، 31 دقیقه بعد، شما جواب
سلام او را خواهید شنید. چه شد؟! بله، تنها یک سلام و جواب بین تهران و تبریز از
طریق لوله فرضی، یک ساعت و دو دقیقه طول می‌کشد!
از این نکته استفاده می‌کنیم
و می‌گوییم درباره موضوع سرعت
نور هم که 300 هزار کیلومتر برثانیه است، همین واقعیت صدق می‌کند.
اما نه در فاصله‌های کم، بلکه در
فاصله‌های نوری. برای مثال، اگر
فاصله ستاره‌ای تا زمین فقط 10
سال نوری باشد، حدود 5/3 سال طول می‌کشد
تا یک پیام با سرعت نور از ما به آن ستاره برسد و در همین مدت ما پاسخ آن را دریافت
کنیم؛ یعنی هفت سال! به همین دلیل دانشمندان می‌گویند
تسخیر فضاهای بسیار دور برای بشر هرگز امکان ندارد.
سؤال‌های
معمایی/ ریاضی/ ادبی
1. اگر اتوبوسی را با 43 نفر مسافر از مشهد به سوی تهران
برانید و در نیشابور 5 مسافر را پیاده کنید و 7 مسافر جدید سوار کنید، به دامغان
هم که می‌رسید، 8 مسافر پیاده
و 4 نفر سوار کنید، و سرانجام بعد از 14 ساعت به تهران برسید، چند نفر خواهید داشت
و نام راننده اتوبوس چیست؟!
2. پدر ماری پنج دختر دارد: نانا، نه‌نه،
نی‌نی و نونو. اسم پنجمی چیست؟!
3. دو برادر را به دادگاه احضار کردند. رئیس دادگاه از آن‌ها
پرسید: شما برادر هستید؟ گفتند: آری. پرسید: پدر شما یکی است؟ گفتند: آری. مادرتان
هم یکی است؟ آری.
شناسنامه‌تان
هم که نشان می‌دهد متولد 12 تیر
1365 خورشیدی هستید. آهان دوقلو هستید! گفتند: نه
آیا دروغ‌گفته‌اند؟
4. مردی روزی دو بار از کوچه‌ای
می‌گذرد که در آن 10 درخت وجود
دارد. اگر او یک ماه تمام از این کوچه بگذرد، جمعاً چند درخت در آنجا خواهد دید؟
5. در فاصله از صفر تا صد چند تا 9 وجود دارد؟