یادم هست، همیشه در شروع سال تحصیلی جدید، در اولین جلسه کلاس درس و قبل از شروع تدریس، به این سؤال‌ها پاسخ می‌دادم: چرا ریاضیات مهم است؟ انتظاراتی که از دانش‌آموزان در سال تحصیلی جدید دارم، چه انتظاراتی هستند؟ و روش‌های صحیح و مؤثر مطالعه درس ریاضیات چه روش‌هایی هستند؟
امروز هم در شروع سال تحصیلی جدید و در اولین شماره از مجله می‌خواهم در این‌باره با هم صحبت کنیم و به این سؤال‌ها پاسخ دهیم. اول اینکه چرا ریاضیات مهم است و اهمیت دانستن ریاضیات در چیست؟
ریاضیات علم گسترده و متنوعی است که کاربردهای زیادی در زندگی روزمره ما دارد. برخی کاربردهای آن عمومی‌اند؛ نظیر:
- حساب و کتاب‌های اقتصادی خانواده و بودجه روزانه، برای مدیریت درآمد خانواده و هزینه‌های خود و خانواده؛
- ساخت و سازها و کارهای عمرانی، برای محاسبه هزینه‌ها، سود، مصالح، نقشه ساختمان و محاسبات برآورد پروژه‌های ساختمانی؛
- محاسبه‌های سود و زیان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و ... علاوه بر این، ریاضیات در بسیاری از فناوری‌های نوین کاربرد دارد؛
برای مثال:
- در فناوری‌های موقعیت‌یابی، مانند جی‌پی‌اس، ریاضیات به ما کمک می‌کند با استفاده از امواج ماهواره‌ای و دستگاه مختصات دکارتی و کروی، موقعیت جغرافیایی خود را بدانیم.
- در موتورهای جست‌وجو ریاضیات به ما کمک می‌کند با استفاده از الگوریتم‌های پردازشگر و زبان طبیعی و رتبه‌بندی صفحه‌های وب، بهترین نتایج را به کاربران ارائه دهیم.
- در روباتیک ریاضیات به ما کمک می‌کند عملکرد روبات‌ها را طراحی و مدیریت کنیم.
در کنار این کاربردها، ریاضیات زبان علم و فناوری است. علم تجزیه و تحلیل داده‌ها و علم اثبات حقایق و حل مشکلات در زمینه‌های گوناگون است. ریاضیات علم نظم، رابطه، الگوسازی و مدل‌سازی با استفاده از شمارش، اندازه‌گیری، توصیف شکل‌ها و اشیا، استدلال منطقی و تفکر انتقادی است. ریاضیات به ما کمک می‌کند مسئله‌ها را تحلیل و تفسیر کنیم. ریاضیات به‌خوبی می‌تواند پدیده‌های طبیعی را تشریح کند. ریاضیات به ما کمک می‌کند، محیط زیست و طبیعت و دنیای اطرافمان را بهتر بشناسیم. به عبارت دیگر، توانایی ما را در حل مسئله‌های زیستی و محیطی و اجتماعی بالا می‌برد.
ریاضیات همچنین فرصت‌های زیادی را به‌وجود می‌آورد تا بتوانیم در آینده به شغل‌هایی که در زمینه‌های متفاوت به دانش ریاضی نیاز دارند، مانند حسابداری و امور مالی، مهندسی، و تجارت، و نیز شغل‌های دیگر مرتبط با علوم ریاضی، جذب شویم. و از همه مهم‌تر اینکه مطالعه ریاضیات باعث افزایش توانایی فکری، تحلیل، نقد و بررسی، و خلاقیت می‌شود و به تقویت حافظه، تمرکز، تصور فضایی و استنباط ما و ... کمک می‌کند.
دوم اینکه انتظار معلم ریاضی از دانش‌آموزانش چیست؟
بهتر است بدانیم، انتظارات معلم از دانش‌آموزانش به آن‌ها کمک می‌کند بهتر یاد بگیرند، مهارت‌هایشان را تقویت کنند، خلاقیت و خودباوری خود را افزایش دهند و با معلم و همکلاسیها ارتباط خوبی برقرار کنند.
و اما انتظارات من از دانش‌آموزانم این است:
- حضور مرتب و منظم و تمرکز در کلاس، و شرکت فعال در فعالیت‌های تکمیلی؛
- احترام به قوانین و نظم کلاس، مدرسه، معلم و همکلاسیها؛
- انجام به‌موقع تکلیف‌ها و تمرین‌های درسی؛
- پرسیدن سؤال، حل مشکلات و گفت‌وگو با معلم در مورد نقاط ضعف و قوت؛
- داشتن تصور مثبت از ارزش‌ها و توانایی‌های خود، به‌ویژه در رابطه با یادگیری ریاضی؛
- استفاده از روش‌های متفاوت حل مسئله و توجیه نتایج خود با استدلال‌های منطقی؛
- همکاری و کار گروهی در یادگیری ریاضی و بهره‌بردن از نظرات و پاسخ‌های یکدیگر؛ - و ...
و آخرین سؤال اینکه دانش‌آموزان از چه روش‌هایی استفاده کنند تا ریاضی را بهتر یاد بگیرند؟
روش‌های پیشنهادی من برای مطالعه ریاضیات به دانش‌آموزانم شامل این روش‌هاست:
- در ابتدای سال تحصیلی برای خود یک برنامه مطالعاتی منظم و متعادل تدوین کنید و حتماً از آن پیروی کنید.
- از کلاس و مباحث مطرح‌شده و درس تدریس‌شده معلم به هیچ عنوان عقب نمانید. به‌روز باشید و کار هر روز را همان روز انجام دهید.
- قبل از تدریس یک درس توسط معلم، نگاهی حتی کوتاه به آن درس در کتاب داشته باشید.
- در کلاس هنگام تدریس، به توضیح‌های معلم به‌دقت گوش دهید و روی نکاتی که معلم می‌گوید و می‌نویسد، توجه و تمرکز داشته باشید.
- درس جدید را تا رسیدن به فهم مرور کنید. تمرین‌های کتاب درسی را به صورت منظم حل کنید و سؤال‌های متنوع و مشابه دیگر را هم بیابید و حل کنید.
- اشتباه‌های خود را پیدا کنید و در جهت برطرف‌کردن آن‌ها اقدام کنید. - در مطالعه خود بر مفاهیم تمرکز کنید، نه فقط بر روش‌های حل مسئله.
- از نمونه‌های مثال‌های واقعی و محسوس و شهودی، برای درک بهتر مفهوم‌ها استفاده کنید.
- محیط و زمان مناسبی را برای مطالعه ریاضی انتخاب کنید.
- با هم‌کلاسی‌های خود درباره مسائل ریاضی بحث و هم‌فکری کنید و در گروه‌های مطالعاتی حاضر شوید.
- با هدف و انگیزه ریاضی را مطالعه کنید؛ ریاضی را دوست داشته باشید و به کاربردهای آن در زندگی و علوم توجه کنید
- از منابع متفاوت و متنوع، مثل کتاب‌ها، نوشته‌ها، نرم‌افزار‌ها، فیلم‌ها، مجله‌ها، سایت‌ها و پادکست‌ها، برای یادگیری ریاضیات استفاده کنید.
- تمرین و سؤال‌های زیادی با سطح‌های متفاوت سختی و پیچیدگی حل کنید.
- نقاط ضعف خود را بیابید، آن‌ها را به کمک معلم برطرف سازید و نقاط قوتتان را تقویت کنید.
- درباره ریاضیات با دیگران به تعامل بپردازید و در گروه‌های مطالعاتی، بحث‌ها، مسابقه‌ها و فعالیت‌های ریاضی شرکت کنید.
سلامت و سربلند باشید.