آموزش فردی

خرد هر کجا گنجی آرد پدید

ز نام خدا سازد آن را کلید

خدای خردبخش بخردنواز

همان ناخردمند را چاره‌ساز

نظامی

 
سالیان دور که خبری از نظام‌های کلان و جامع آموزش‌و‌پرورش نبود، در خانه یا مسجد یا مکتب‌خانه یا مدرسه‌ی علمیه یا...، تلاش‌هایی برای تربیت نسل آینده صورت می‌گرفت. همه‌ی ما خاطره‌ی تیزهوشی امیرکبیر را در یادگیری، وقتی‌که از پشت پنجره به کلاس درس شازده‌ی قاجار گوش می‌داد، شنیده یا خوانده‌ایم. واضح است این تلاش‌ها که مربوط به بخش خاصی بود، مشکلات زیادی داشت، از جمله پوشش ضعیف و احیاناً کیفیت‌های بسیار متنوع آموزشی؛ ولی با وجود این یک خوبی بزرگ داشت و آن هم این بود که سطح آموزش در تعامل با تک‌تک شاگردها تنظیم می‌شد و چه‌بسا نتیجه‌ی آن کودکی می‌شد که قرآن از بَر بخواند با چهارده روایت¹ و بزرگ‌سالی که فقط شعرهای مثنوی را حفظ کرده است. البته که همه‌ی معلم‌ها خود را موظف به تطبیق با شاگرد نمی‌دانستند؛ بلکه ناخودآگاه مطالب تا حدی متنوع و با توجه به سطح شاگردها تنظیم می‌شد.

در دوره‌ی‌ جدید که آموزش‌وپرورش نظام یافت، رفته‌رفته آن تنوع آموزشی رنگ باخت و محتوا و روش و محیط و... همه تحت‌تأثیر قواعد و استانداردهای تعریف‌شده قرار گرفتند. چنین شد که به‌مرور تفاوت‌های فردی دانش‎آموزان نادیده گرفته شد و تلقی ما از آن‌ها نه یک انسان با روحیه‌های خاص خود، بلکه یک دانش‎آموز مانند بقیه شد! ناگزیر هستیم که گاهی جمعی تصمیم بگیریم؛ ولی اوقاتی هم هستند که می‌توانیم با توجه به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان برای ایشان برنامه داشته باشیم. این شماره از رشد آموزش ابتدایی به این اوقات و موقعیت‌ها می‌پردازد.

مفهوم عدالت آموزشی را می‌توان از زوایای متعددی نگریست؛ اگر از منظر در اختیار‌بودن فرصت‌های آموزشی ببینیم، اوضاع بسیار خوبی در کشور داریم و اگر از منظر نتایج آزمون‌های نهایی و آزمون سراسری ببینیم، در شرایط مطلوبی نیستیم. بنابراین برای موضوع‌ محوری این شماره، «عدالت آموزشی با دیدگاه برقراری فرصت برابر آموزشی با نگاه به استعدادهای متفاوت دانش‎آموزان» را مدنظر قرار داده‌ایم و نتیجه که با مشارکت جمعی از همکاران گرامی از سراسر کشور آماده شده است، تقدیم دیدگان شما همراهان عزیز می‌شود. امید است که شما هم با نشریه‌ی رشد آموزش ابتدایی مرتبط باشید و نظرات و مقالات خود را با ما در میان بگذارید. راه‌های ارتباطی نشریه پذیرای مطالب شما هستند.
 

 

پی‌نوشت

1.  اشاره به شعر حافظ: «عشقت رِسَد به فریاد ار خود به سانِ حافظ / قرآن ز بَر بخوانی در چاردَه روایت»