درس اول
آداب کاربری رسانه‌های
دیجیتال
در این چند سالی که مشغول
تدریس سواد رسانه‌ای در مدرسه هستم،
اولین چیزی که در مواجهه‌ی
کودکان با رسانه‌ی دیجیتال به آن
توجه می‌کنم، نوع نشستن،
فاصله‌ی مناسب آن‌ها
از دستگاه، نوع قرارگیری گردن و دست‌هایشان
در استفاده از ابزار دیجیتال و مطالبی از این دست است و بعد از آن به محتوای
مورداستفاده‌ی آنان می‌پردازم؛
زیرا علاوه بر سلامت روانی، سلامت جسمانی دانش‌آموز
نیز برایم بسیار پرارزش است.
بیایید به‌اختصار
برخی روش‌های مراقبت از اعضای
بدن در هنگام استفاده از رسانه‌ها
را مرور کنیم و سپس چند فعالیت پیشنهادی برای آموزش این مطالب را به دانش‌آموزان
با هم از نظر بگذرانیم.
اولین برخورد ما با رسانه‌ها
برخوردی فیزیکی است؛ برخوردهایی مثل نگاه‌کردن
به تلویزیون و نشستن در مقابل آن، در دست گرفتن تلفن همراه، نشستن مقابل رایانه و
حروف‌نگاری‌کردن
(تایپ)، گوش‌دادن به موسیقی از
طریق دوگوشی (هدفون) و... ، به همین دلیل باید با نحوه‌ی
استفاده‌ی درست از این
دستگاه‌ها آشنا شویم تا میزان آسیب
جسمانی را برای خودمان و فرزندانمان به حداقل برسانیم.
استفاده‌ی
بیش از حد از رایانه‌ها،
تماشای طولانی‌مدت فیلم و
پویانمایی (انیمیشن) و سرگرم‌شدن
بلندمدت با بازی‌های دیجیتال،
عزیزانمان را در معرض مشکلاتی چون درد کمر، گردن و همچنین دست و پا قرار می‌دهد
و این اعضا را با فشار بیش از حد روبه‌رو
می‌کند. در ادامه، برای هر عضو
نکاتی را مطرح خواهیم کرد تا با رعایت آن‌ها
آسیب‌ها به حداقل میزان خود
برسند.
گردن
اکثر افراد در استفاده از
تلفن‌های هوشمند گردن خود را خم
می‌کنند. درحالی که برای
محافظت از گردن به شما پیشنهاد می‌کنیم
به‌جای خم‌کردن
گردن، دست خود را بالا بیاورید. همچنین می‌توانید
از ابزارهای کمکی مثل پایه‌های
نگه‌دارنده‌ی
گوشی روی میز استفاده کنید.
دست و پا
در هنگام حروف‌نگاری
با تلفن همراه از دو دست خود استفاده کنید تا فشار بیش از حد بر انگشت شست یک دست
وارد نشود. در استفاده از رایانه به نحوه‌ی
قرارگیری دست‌ها توجه شود. فاصله‌ی
رایانه از بدن باید به‌حدی
باشد که نیازی به درازکردن دست‌ها
نباشد. همچنین باید تلاش کرد ساعد با بازو در زاویه‌ی
بین 90 تا 120 درجه قرار گیرد.
در هنگام نشستن روی صندلی
نیز باید ارتفاع صندلی به‌گونه‌ای
تنظیم شود که پاها روی زمین قرار بگیرند و ران و ساق پا زاویه‌ی
90 درجه داشته باشند.
کمر
بسیاری از ما به‌دلیل
موقعیت‌های شغلی اکثر روز را به‌صورت
نشسته سپری می‌کنیم و در منزل هم
بیشتر اوقات را در حالت نشسته هستیم. پس ضروری است درست‌نشستن
را از کودکی بیاموزیم.
بهترین حالت نشستن پشت میز
به‌نحوی است که کمی بدن را به
عقب متمایل کنیم، به‌طوری‌که
پشتی صندلی با نشیمنگاه زاویه‌ی
120 درجه بسازد. در این زاویه، کمترین فشار بر ستون مهره‌ها
وارد می‌شود و انحناهای آن
در وضع طبیعی خود قرار می‌گیرند.
اگر لازم است، از بالشتک‌های
کوچک استفاده کنید تا پایین و بالای کمرتان هم تکیه‌گاه
داشته باشد. تا جایی که می‌توانید
پشت خود را به تکیه‌گاه
صندلی نزدیک کنید. در ضمن، در هر 45 دقیقه تا یک ساعت از جای خود بلند شوید، چند
قدم راه بروید و نرمش کنید.
چند فعالیت پیشنهادی برای
آموزش آداب کاربری
در تمامی فعالیت‌های
ذکرشده، مربی باید به‌گونه‌ای
عمل کند که در حد توان، نکته‌های
آموزشی از دل فعالیت‌های
بچه‌ها بیرون کشیده شوند. وی
همچنین باید در مواقع لازم بعضی از نکته‌ها
را بیشتر توضیح دهد.
- فعالیت ۱:
می‌توان جلسه را با یک تعامل
شروع کرد. ابتدا معلم در جایگاه خویش به‌صورت
اشتباه از رایانه‌ی کیفی (لپ‌تاپ)
خود استفاده می‌کند؛ مثلاً روی
صندلی لم می‌دهد و پایش را روی
هم می‌اندازد،
گردنش را خم می‌کند و دستانش را
برای حروف‌نگاری به‌سمت
رایانه‌ی کیفی
می‌کشد.
سپس از یکی از دانش‌آموزان
می‌خواهد که بیاید و اشتباهات
او را اصلاح کند تا سلامتی‌اش
حفظ شود. در این حین بقیه‌ی
دانش‌آموزان او را راهنمایی
خواهند کرد.
- فعالیت ۲:
از یک ردیف از دانش‌آموزان
می‌خواهیم که فرض کنند جامدادی‌شان
رایانک (تبلت)، تلفن همراه و رایانه‌ی
کیفی است و از آن به‌نحوی
استفاده کنند که از گردن‌درد،
کمردرد و دست و پا‌درد مصون بمانند.
ردیف دیگری از بچه‌ها
که فعالیتی ندارند در قالب گروه امداد و نجات حاضر می‌شوند
و دوستان خود در ردیف اول را در نحوه‌ی
درست استفاده از وسایل دیجیتال یاری می‌دهند.
- فعالیت ۳:
یک قطعه‌ی ویدئویی آموزشی
(مشابه آنچه در رمزینه‌ی
پاسخ سریع آمده است) را در کلاس پخش می‌کنیم.
هر گروه از دانش‌آموزان مسئولیت دارد
که یک شخصیت را بررسی کند و اشتباهات کاربری او را تذکر بدهد. اگر نکته‌ها
درست بود، بچه‌ها مورد تشویق قرار
می‌گیرند و معلم نیز نکته‌های
تکمیلی را مطرح می‌کند.
- فعالیت 4:
«استمرار» اصل بسیار مهمی برای یادگیری است؛ لذا اگر بتوانیم در کلاس درس و در حین
تدریس، دانش‌آموزان را به سلامت
جسمی‌شان نیز توجه دهیم، یادگیری
عمیق‌تر خواهد بود. برای این
نکته می‌توان از فعالیت‌های
ورزشی متناسب استفاده کرد؛ مثلاً هر جلسه، در اواسط کلاس، از آن‌ها
بخواهیم تا بایستند و دست‌های
خود را به بالا و سپس به سمت راست و چپ بکشند، گردن خود را به پایین و بالا حرکت
دهند و چند قدم بردارند و سپس به ادامه‌ی
درس خود بپردازیم. این کار هم کلاس را از یکنواختی خارج خواهد کرد و هم به سلامت
عزیزانمان کمک می‌کند.
فعالیت در منزل:
اگر بخواهیم به‌مدت طولانی از
رایانک یا تلفن همراه استفاده کنیم، باید برای مراقبت از گردن، دستمان را بالا
بیاوریم تا گردنمان را خم نکنیم. در این صورت قطعاً دستمان خسته خواهد شد. برای حل
این مسئله بچه‌ها مأمور می‌شوند
برای یک تلفن همراه یا رایانک با خلاقیت خودشان و استفاده از وسایل موجود در منزل
یک «پایه‌ی نگهدارنده» درست
کنند.