تجربه‌های دانش‌آموزان مدرسه‌ای در فنلاند
دسته‌بندی زیر نمایانگر تجربه دانش‌آموزان در استفاده از فناوری واقعیت مجازی در پروژه مطالعات محیطی است:
1. قابلیت‌ها و ظرفیت‌های واقعی واقعیت مجازی
استفاده از دستگاه‌های واقعیت مجازی جذاب فرصت‌های متنوعی برای فعالیت و عمل فراهم میکند؛ ازجمله: مشاهده مکان‌های گوناگون، بررسی محتواهای شبیه‌ساز، سفر و رفتن از یک موقعیت جغرافیایی به موقعیت دیگر و پرواز در کل دنیا. یک دانش‌آموز چنین گفته است: «من از اینکه این همه مکان را از زاویه‌های گوناگون می‌بینم لذت می‌برم. چیزهای قشنگی از زاویه خیابان‌ها دیده می‌شود. این برنامه برای کشف و بررسی دنیا بهترین نمونه است.»
2. قابلیت استفاده
نظرها در استفاده از دستگاه‌های واقعیت مجازی جذاب به چهار زیر دسته تقسیم می‌شوند: سهولت استفاده، سادگی، شفافیت و دشواری. دانش‌آموزان احساس کردند دستگاه‌های واقعیت مجازی ساده هستند و به سهولت به کار می‌روند. از طرف دیگر، شفافیت این دستگاه‌ها مورد انتقاد قرار گرفت. برخی دیگر نیز احساس کردند که دستگاه تا حدی برایشان دشواری داشته است.
3. هیجان
در ابتدا دانش‌آموزان به‌طور معناداری واکنش‌های مثبتی نشان می‌دادند. البته در برخی موارد واکنش‌های منفی نیز مشاهده می‌شد. دانش‌آموزان احساس بهت و حیرت داشتند که چگونه تجربه‌های آنان در فضای مجازی این‌قدر واقعی به نظر می‌رسد؟
4. جذابیت، انگیزه و سبک‌های یادگیری
بهره‌مندی از فناوری واقعیت مجازی، بر انگیزه، سبک یادگیری و محتوای یادگیری دانش‌آموزان تأثیر داشته است. دانش‌آموزان بیان کردند، بهره‌مندی از فناوری واقعیت مجازی در یادگیری آنان جذاب و جدید بوده است، سادگی را برایشان به همراه داشته و آن‌ها را توانمند کرده است. برخی از دانش‌آموزان اظهار داشتند، واقعیت مجازی جذاب یادگیری را آسان‌تر کرده است، زیرا کمک کرده موضوعات یادگیری به نمایش در آیند و زیباتر شوند. برخی دانش‌آموزان اظهار کردند، استفاده از واقعیت مجازی بر آن‌ها تأثیر مثبت و درگیرکننده‌ای داشته است. یکی از دانش‌آموزان در این‌باره چنین گفته است: «واقعیت مجازی واقعاً یادگیری را با چاشنی طنز همراه کرده است. من همیشه دوست دارم عینک‌های واقعیت مجازی را به چشمانم بزنم. خیلی دوست دارم با این عینک در شهر بچرخم. نماها خیلی قشنگ خواهند بود. اگر یادگیری من شاد و مفرح باشد، چیزهای زیادی یاد خواهم گرفت.»
واقعیت مجازی جذاب بر چگونگی یادگیری دانش‌آموزان نیز تأثیر گذاشته است. برنامه واقعیت مجازی جذاب ابزارهایی مفید و جدید از تصویرسازی ارائه می‌دهد. دانش‌آموزان دوست دارند مکان‌های جدید در اطراف دنیا را ببینند و درباره آن‌ها یاد بگیرند. ازاین‌رو، دیدن و گردش به‌صورت مجازی به‌عنوان سبک یادگیری برای آنان جذاب است. قابلیت سه‌بعدی مکان‌ها به دانش‌آموزان احساسِ بودن در آنجا را می‌دهد.
5. درک دانش‌آموزان از واقعیت مجازی و دنیای مجازی
دانش‌آموزان واقعیت مجازی را با واژه‌هایی کلیدی همچون ابزار، جذابیت ذهنی، پروژه و تکالیف یادگیری و دستگاه واقعیت مجازی و توصیف واقعیت ساختگی تعریف کردند.
دنیای مجازی در منظر دانش‌آموزان ابتدایی فضایی تخیلی با سفر در زمان است. سفر در زمان در این تعریف اشاره به این دارد که به گذشته، آینده یا دوره‌های زمانی گوناگون سفر می‌کنند. همچنین، دانش‌آموزان بیان کردند که دنیای مجازی تقلیدی از مکان‌های دنیای واقعی در زمان حاضر است.
جمع‌بندی
در مجموع، استفاده از واقعیت مجازی به‌عنوان یک رسانه، برانگیزنده و درگیرکننده دیده می‌شود، اما به‌کارگیری آن در دوره ابتدایی با تأخیر زمانی همراه خواهد بود. استفاده از فناوری واقعیت مجازی کمک میکند دانش‌آموزان درباره مفهـوم و استفـاده از آن چیـزهـای متعــددی یــاد بگیــرند. همچنین، دانش‌آموزان با استفاده از فناوری واقعیت مجازی قـدرت تخیـل خـود را دربـاره موضـوعـات یـادگیـری تقویت می‌کنند.
پیشنهاد‌های عملی برای مدیران و معلمان
- فراهم‌کردن زیرساخت‌های فناورانه به‌عنوان یک آزمایشگاه در مدرسه؛
- در اختیار قراردادن راهنمای عمل استفاده از وسایل و ابزارهای فناورانه واقعیت مجازی در مدرسه؛
- طراحی و تدارک دوره‌های آموزشی چگونگی استفاده آموزگاران از فناوری واقعیت‌های مجازی؛
- توجه همه‌جانبه به محدودیت‌های واقعیت‌های مجازی در هنگام به‌کارگیری آن‌ها در فرایند تدریس و یادگیری؛
- آشناکردن اولیه دانش‌آموزان دوره ابتدایی با فناوری و بهره‌گیری از آن، با ایجاد فرصت‌های متنوع یادگیری؛
- طراحی آموزشی درس‌ها و موضوعات درسی بر مبنای بهره‌مندی از فناوری واقعیت مجازی در فرایند تدریس و یادگیری.
منبع
Joakim Laine, Tiina Korhonen & Kai Hakkarainen (2023). Primary school
students’ experiences of immersive virtual reality use in the classroom, Cogent Education, 10:1, 2196896, DOI: 10.1080/2331186X.2023.2196896