سنجش‌های زیان بار

اشاره

سنجش‌های پرمخاطره¹ به یکی از عناصر رایج دستگاه‌های آموزشی در سـراسـر جهان تبدیل شده‌اند که به‌طور قابل‌توجهی بر تجربه‌ها و عملـکرد دانش‌آمـوزان تـأثیـر مـی‌گـذارد. درحالی‌که هدف این سنجش‌ها ارتقای پاسخ‌گویی و اطمینان از استانداردهای آموزشی است، نگرانـی‌هـایـی در مورد اثرات نامطلوب بالقوه آن‌ها بر رفاه دانش‌آمـوزان، شیوه‌هـای تـدریس و کیفیت کلـی آمـوزش مطرح شده است. در نتیجه، یافتن راه‌هایی برای مدیریت و کاهش اثرات منفی ارزیابی‌های پرمخاطره برای مربیان و سیاست‌گذاران به یک اولویت تبدیل شده است. این نوشته تأثیر ارزیابی‌های پرمخاطره بر دانش‌آمـوزان را بررسی می‌کند و راهبردهای مبتنـی بر فنـاوری را برای بررسی و رسیدگی مؤثر به این نگرانی‌ها ارائه می‌دهد.

سلامت روان در برابر نمره!

ارزیابی‌های پرمخاطره قدرت شکل‌دهی فرایند آموزش دانش‌آموزان را دارند و بر انگیزه، تجربه‌های یادگیری و دستاوردهای تحصیلی آن‌ها تأثیر می‌گذارند. از جنبه مثبت، این ارزیابی‌ها می‌توانند حس مسئولیت‌پذیری ایجاد کنند و محیطی رقابتـی بسازنـد که دانش‌آمـوزان را تشـویق مـی‌کند بهتـرین عملکرد خود را داشته باشند. آن‌ها می‌توانند معیارهایی را برای دانش‌آموزان، والدین و مربیان ارائه دهند و بازخورد ارزشمندی را در مورد پیشرفت دانش‌آموزان ارائه دهند و زمینه‌های بهبود را شنـاسـایـی کنند. همچنیـن، در حصـول اطمینـان از رعـایت استانداردهای آموزشی و حفظ کیفیت کلی نظام آموزشی نقش مهمی ایفا می‌کنند.

بااین‌حال، تأثیر ارزیابی‌های پرمخاطره بر دانش‌آموزان بدون اشکال نیست. یکی از نگرانی‌های مهم، تأثیر منفی بالقوه بر رفاه و سلامـت روان دانش‌آمـوزان اسـت. فشـار برای عملکرد خوب در امتحـانـات مـی‌تواند به افشار روانی، اضطراب و حتی فرسودگی دانش‌آموزان منجر شود. این موضوع می‌تواند محیط یادگیری ناسالمـی ایجـاد کند، رشد کلی دانش‌آموزان را به خطر بیندازد و مانع از توانایـی آن‌هـا برای مشـارکت در تجربه‌های یادگیری معنادار و جامع شود.

همچنین، سنجش‌های پرمخاطره ممکن است به دلیل تمرکز بیش از حد بر آماده‌سازی برای آزمون، عمق و وسعت برنامه درسی را محدود کند. این رویکرد محدود به آموزش ممکن است توسعه مهارت‌ها و شایستگی‌های اساسی مانند تفکر انتقادی، خلاقیت، حل مسئله و همکاری را نادیده بگیرد که برای موفقیت آینده دانش‌آموزان در دنیایی که به‌سرعت در حال تحول است، بسیار مهم هستند.

فناوری می‌تواند در دستیابی به هدف مدیریت (کنترل) اثرات ارزیابی‌های پرمخاطره بر دانش‌آموزان کمک مهمی باشد. در اینجا تعدادی از این راه‌ها بررسی می‌شوند:

روش‌های متنوع سنجش: فناوری، اجرای روش‌های متنوع سنجش و فـراتـر از آزمـون‌هـای سنتـی را امکان‌پذیر می‌‌کند. سکـوها و ابزارهـای بـرخط مـی‌توانند از مدیریت ارزیابی‌های تکوینی پشتیبانی کنند؛ جایی که دانش‌آموزان بازخورد فوری دریـافت مـی‌کنند و فرصت‌هـایی بـرای خـودبازتابـی دارند. از کارپوشه الکترونیکی می‌توان برای نمایش کار، رشد و پیشرفت دانش‌آموزان در طول زمان استفاده کرد و دید جامع‌تری از استعدادها و توانایی‌های آن‌ها ارائه داد.

سکوهای یادگیری شخصی: فناوری، سکوهای یادگیری شخصـی و نـرم‌افـزارهـایی تطبیقـی را ارائـه مـی‌کنـد که می‌توانند نیازها و سبک‌های یادگیری دانش‌آموزان را برآورده کنند. این سکو‌ها می‌توانند منابع یادگیری هدفمند، ارزیابی‌های انطباقی و توصیه‌هایی برای آموزش شخصی‌سازی‌شده ارائه دهند و به دانش‌آمـوزان اجـازه مـی‌دهنـد با سـرعتِ خودشـان یاد بگیـرند و پشتیبانی مناسب دریافت کنند.

تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: فناوری می‌تواند به جمع‌آوری، تجزیه‌وتحلیل و تفسیر داده‌ها از ارزیابی‌های گوناگون کمک کند و بینش‌های ارزشمندی در مورد عملکرد، نقاط قوت و زمینه‌های بهبود دانش‌آموزان ارائه دهد. ابزارهای تجزیه‌وتحلیل داده‌ می‌توانند الگوها، روندها و شکاف‌های یادگیری را شناسایی کنند و معلمان را قادر ‌سازند تا تصمیم‌هایی مبتنی بر داده بگیرند و دستورالعمل‌ها را برای برآوردن بهتر نیازهای دانش‌آموزان سفارشی کنند. برای مثال، معلم ممکن است متوجه شود که گروهی از دانش‌آموزان به‌طور مداوم با یک مفهوم خاص کلنجار مـی‌روند. او مـی‌تواند برنامه‌هـای درسـی خود را بر اساس این موضوع اصلاح کند.

همکاری و ارتباطات: فناوری راه همکاری و ارتباط بیـن دانش‌آمـوزان، معلمـان و والـدین را تسهیل می‌کند. نظرآزمایی‌های گفت‌وگـوی بـرخـط، ابـزارهای دورسخنی (ویدئـوکنفـرانس) و برنامـه‌‌هـای همـکاری، دانش‌آمــوزان را قادر می‌سازنـد با هم روی پروژه‌ها کار کننـد، در یادگیـری همتـا شرکت کنند و از معلمان خود بازخورد فوری دریافت کنند. علاوه بر این، فناوری امکان برقراری ارتباط یکپارچه بین معلمان و والدین را فـراهم مـی‌کند و مشارکتـی را برای حمایت از پیشرفت و رفاه دانش‌آموزان تقویت می‌کند.

ارزیابی‌های در دسترس و فراگیر: فناوری می‌تواند دسترسی و فراگیربودن ارزیابی‌ها را افزایش دهد. ابزارهای دیجیتال امکاناتی را برای دانش‌آموزان دچار معلولیت فراهم می‌کنند، مانند قابلیت‌های تبدیل متن به گفتار یا گفتار به متن. به این ترتیب آن‌ها هم می‌توانند به‌طور عادلانه در ارزیابی‌ها شرکت کنند. علاوه بر این، فناوری می‌تواند از دانش‌آموزان چندزبانه، با ارائه ابزارهای ترجمه یا ارزیابی به زبان مادری آن‌ها پشتیبانی کند و از ارزیابی منصفانه و دقیق اطمینان حاصل کند.

بازخورد و بازتاب مستمر: فناوری حلقه‌های بازخورد مداوم بین معلمان و دانش‌آموزان را تسهیل می‌کند. بسترهای دیجیتال امکان ارتباطات منظم و تبادل بازخورد را فراهم می‌کنند و دانش‌آموزان را قادر می‌سازند در مورد پیشرفت خود فکر کنند، هدف تعیین کنند و رشد خود را در طول زمان پیگیری کنند. این شرایط ذهنیت را رشد می‌دهد و دانش‌آموزان را تشویق می‌کند بر یادگیری خود مالکیت کنند.

پایان سخن

توجه به این نکته مهم است که درحالی‌که فناوری مزایای متعددی را ارائه می‌دهد، پیاده‌سازی آن باید با تفکر و با توجه به دسترسی عادلانه و نگرانی‌های حفظ حریم خصوصی انجام شود. معلمان باید با آموزش و پشتیبانی کافی برای ادغام مؤثر فناوری در شیوه‌های ارزیابی خود و درعین‌حال تمرکز بر رفاه دانش‌آموزان و توسعه همه‌جانبه، آماده شوند. من به‌عنوان متخصص حوزه مشاوره و راهنمایی تحصیلی و آموزگار مدرسه عشایری، همکاری نزدیک با مدیریت مدرسه، معلمان و سایر ذینفعان را برای رسیدگی به اثرات ارزیابی‌های پرمخاطره و کشف راه‌هایی برای کنترل مؤثر آن‌ها تجربه کرده‌ام که عبارت‌اند از: کمک به معلمان برای کسب دانش در زمینه سنجش، حل مسائل به‌صورت مشارکتی، نیازسنجی، پشتیبانی مداوم در زمینه ارائه اطلاعات به معلمان، همکاری در اجرا و نظارت بر آزمون.

پی‌نوشت

1. High-stake assessment

منبع

1. https://www.edglossary.org/high-stakes-testing/