میراث سردبیران

سخن اول.

از این شماره مجله، تغییراتی در تیم هدایت و تحریریه مجله داریم. تغییر سردبیر، مدیر داخلی و تغییراتی در هیئت تحریریه داشته‌ایم. مجله رشد آموزش جغرافیا از بهار 1364 با سخن جناب آقای دکتر غلامعلی حداد عادل (با عنوان پیشگفتار) به‌عنوان معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی شروع به انتشار کرد. از شماره 2 تا شماره 43، استاد فرزانه مرحوم دکتر حسین شکویی، چهره ماندگار جغرافیا، سردبیری مجله را بر عهده داشتند. از شماره 44 تا شماره 72، استاد ارجمند، جناب دکتر بهلول علیجانی، دیگر چهره ماندگار جغرافیا، سردبیر مجله بودند. از شماره 73 تا شماره 140، استاد ارجمند، جناب دکتر سیاوش شایان سردبیری مجله را بر عهده داشته‌اند. همچنین از شماره 16 تا شماره39، استاد ارجمند، مرحوم دکتر وحید شیخ الاسلامی مدیر داخلی مجله بودند. از شماره 40 تا شماره 72، استاد ارجمند، جناب دکتر سیاوش شایان مدیر داخلی مجله و از شماره 73 تا شماره 140، استاد ارجمند، جناب دکتر مهدی چوبینه مدیر داخلی مجله بوده‌اند. این تغییرات با جابه‌جایی‌هایی در هیئت تحریریه مجله هم همراه بوده است.

 

سخن دوم.

با توجه به مفاد حکم جدید برای سردبیری فصلنامه تخصصی رشد آموزش جغرافیا، توجه به نیازمندی‌ها و نظام مسائل حقیقی معلمان جغرافیا در نسبت با اسناد تحولی، به‌ویژه سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش و برنامه درسی ملی، کیفیت‌بخشی ساختاری و محتوایی مجله با تأکید بر تحقق مطلوب سند استاندارد مجلات رشد، ارتباط مستمر با کارشناسان و برنامه‌ریزان درسی برای ارتقای کیفی مجله، بهره‌مندی حداکثری از فرصت جدید مکمل‌های چند‌رسانه‌ای در بستر رمزینه‌های هر شماره، پیش‌بینی طرح‌های تعاملی آموزشی و تربیتی در بستر شبکه‌های اجتماعی برای ارتباط فراگیر با جامعه معلمان جغرافیا، به‌عنوان پیوست رسانه‌ای مجله، برقراری ارتباط منطقی، هدفمند و اصولی محتوای مجله با دیگر مجلات رشد، شناسایی و معرفی معلمان زبده و صاحب سبک در عرصه معلمی و بهبود کیفیت آموزش جغرافیا و تعمیق علمی و مهارتی معلمان جغرافیا، از جمله انتظارات از محتوای مجله است. تحقق این انتظارات در گرو تعامل هرچه بیشتر معلمان، دبیران و کارشناسان جغرافیا با مجله است.

 

سخن سوم.

در هر شماره بخشی از سخن سردبیر برای آشناکردن خوانندگان با محتوای آن شماره در قالب مقاله‌ها و گزارش‌هاست. این سنت از اولین شماره مجله پابرجا بوده است. مقالات این شماره در خصوص لزوم توجه به مسائل محیط‌زیستی در آموزش جغرافیا، تأثیر استفاده از واقعیت مجازی برای یادگیری مفاهیم جغرافیایی در مقطع متوسطه اول، راهبردهای تدریس مؤثر جغرافیا در پایه دهم، آب در آیات و داستان‌های قرآنی و ارتباط آن با ساحت‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین در آموزش جغرافیا و سفر به «ذخیره‌گاه زیست‌کره توران» شهرستان شاهرود است. در کنار این مقالات، قسمت‌های ثابت مجله شامل معرفی منابع جغرافیایی، آشنایی با پیش‌کسوتان و گزارش، اخبار جغرافیایی و کشورشناسی را داریم.

 

سخن آخر.

ان‌شاءالله در هر شماره بخشی از سخن سردبیر، طرح موضوعاتی جدید در زمینه آموزش جغرافیا خواهد بود که در مجلات مربوط به حوزه آموزش جغرافیا مطرح‌اند. در این شماره به موضوع و مفهوم جغرافیای قدرتمند و آینده آموزش جغرافیا اشاره می‌کنیم. مفهوم «دانش قدرتمند» 15 سال پیش از سوی جامعه‌شناس در حوزه آموزش، مایکل یانگ، ارائه شد. او این ایده را برای اشاره به آنچه «دانش می‌تواند انجام دهد یا آنچه قدرت فکری به کسانی می‌دهد که به آن دسترسی دارند» ارائه شد. به‌ویژه، او استدلال می‌کند که هدف اصلی مدارس باید آموزش دانش قدرتمندی باشد که دانش‌آموزان را قادر می‌سازد فراتر از محدودیت‌های تجربه خود بفهمند و فکر کنند. با تکیه بر کار یانگ، معلمان جغرافیا شروع به بررسی مفهوم «دانش قدرتمند جغرافیا» کرده‌اند. قدرت به معنای توانایی انجام کاری است که اثر یا نتیجه دارد، بنابراین دانش جغرافیایی قدرتمند باید دانشی باشد که نتایج قدرتمندی را برای افراد، به‌ویژه دانش‌آموزان مدرسه، به بار آورد. جغرافیای قدرتمند رویکردی نوآورانه برای آموزش و یادگیری جغرافیاست. دانش‌آموزان در کلاس درس ما با هم تفاوت دارند و کلاس‌ها هرگز یکسان نیستند، گرچه ممکن است معلمان و مربیان به تدریس مطالب و برنامه درسی یکسان ادامه دهند. «جغرافیای قدرتمند» مرتبط ساختن آموزش جغرافیا با دانش‌آموزانمان از طریق برقراری ارتباط با علاقه‌ها و آرزوهایشان است. «جغرافیای قدرتمند» به جای آموزش حقایق برای به‌خاطرسپردن، عمیق‌تر در استانداردها (برنامه درسی) فرو می‌رود و به دانش‌آموز نشان می‌دهد که اگر دانش جغرافیایی خود را در زندگی شخصی و شغل مورد نظر خود به کار گیرد، به چه چیزی می‌تواند دست یابد.