قبل از سال 1994 و توافقنامه اسلو، فلسطینی‌ها از کتاب‌های درسی اردن و مصر به‌عنوان منبع درسی استفاده می‌کردند. بااین‌حال، این نظام آموزشی ورشکسته بود و رژیم صهیونیستی حتی همین کتاب‌های وارداتی را هم سانسور می‌کرد. علاوه بر این، سانسورچیان اشغالگر با پاک‌کردن عمدی نام فلسطین از همه این کتاب‌های درسی، برنامه ملی‌گرایی نژادپرستانه رژیم صهیونیستی را ترویج می‌کردند. در این سال، بر اساس توافق بین یونسکو و وزارت آموزش‌وپرورشِ تشکیلات خودگردان فلسطین، مقرر شد استقلال محدودی در مورد طراحی برنامه درسی به فلسطین داده شود. اما مدرسه‌های فلسطینی تنها رها شدند تا با نظام آموزشی ویران‌شده‌ای که پس از سال‌ها تحریم، حملات و سرکوب فکری رژیم صهیونیستی، آسیب‌دیده بود، کنار بیایند. بر اساس این توافقنامه، تشکیلات خودگردان فلسطین موظف شد نظام آموزشی را در داخل تغییر دهد و با کمبود دسترسی به آموزش مدرسه‌ای مقابله کند. بااین‌حال، سانسورچیان رژیم صهیونیستی، به‌طور مستمر همه محتوا و ساختار برنامه‌های درسی و کتاب‌های درسی طراحی‌شده توسط تشکیلات خودگردان فلسطین را به بهانه داشتن «سوگیری ضداسرائیلی» ویران می‌کردند. در واقع، مقابله همه‌جانبه با هرگونه شاهد تاریخیِ مؤید پاک‌سازی قومی فلسطین توسط اشغالگران رژیم صهیونیستی، در دستور کار این شهرک‌نشینان نژادپرست قرار دارد.
اخیراً وزارت آموزش رژیم صهیونیستی دستور حذف هرگونه محتوای کتاب‌های درسی اورشلیم را که این وزارتخانه ادعا می‌کند به خشونت دامن می‌زند، صادر کرده است. نکته عجیب این است که در این دستور، منظور از اشاعه خشونت، تصویر و متن درباره پرچم فلسطین و مسجدالاقصی است. رژیم صهیونیستی تهدید کرده است، اگر مدرسه‌ها این استانداردهای برنامه درسی را رعایت نکنند، مجوز فعالیت آن‌ها را لغو خواهد کرد. والدین فلسطینی ساکن در مناطق اشغالی، که به آن‌ها اعراب اسرائیلی گفته می‌شود، به‌طور عمیق نگران «اسرائیلی‌شدن کتاب‌های درسی» هستند و در سکوت و حیرت و شرم شاهدند که اشغالگران چگونه به‌طور هدفمند در حال پاک‌کردن جزئیات تاریخ، هویت و موجودیت فلسطین از کتاب‌های درسی‌اند. سانسور در کتاب‌های درسی نشان‌دهنده «کنترل بر روایت غالب» است، و در ایدئولوژی و سیاست‌های نژادپرستانه رژیم اشغالگر صهیونیسم ریشه دارد.
اما در لابه‌لای هیاهوهای هدفمند جهانی برای پنهان‌کردن شرم جمعی بشریت در قبال سکوت و بی‌عملی و حتی همراهی آشکار با نسل‌کشی عریان اشغالگران رژیم صهیونیستی در غزه، همچنان می‌توان ذره نوری را در اعماق تاریکی جست و همچنان شاید بتوان وجدان غبارنگرفته‌ای را پیدا کرد.
گزارش یک پژوهش از یک وجدان
نوریت پلد الحانان، نویسنده کتاب «فلسطین در کتاب‌های مدرسه‌ای اسرائیل: ایدئولوژی و تبلیغات در آموزش‌وپرورش» است. وی در این کتاب بر مبنای یک پژوهش مردم‌شناسی، درباره بازنمایی فلسطینیان در کتاب‌های درسی رژیم صهیونیستی، یافته‌های هولناکی را روایت کرده است که در ادامه به چند مورد اشاره می‌شود:
• پیوند رسمی کتاب‌های درسی رژیم صهیونیستی با فلسطینی‌کشی
رژیم صهیونیستی از کتاب‌های درسی خود به‌عنوان ابزار تبلیغاتی استفاده می‌کند تا دانش‌آموزانش را برای ثبت‌نام در ارتش و اعمال خشونت بیشتر، تا حد قتل‌عام و نسل‌کشی علیه فلسطینیان، آماده کند. این کتاب‌های درسی اجباری نیستند و غالباً تنها منبع اطلاعاتی دانش‌آموزان در مدرسه‌های رژیم صهیونیستی هستند. ازاین‌رو، این کتاب‌های درسی در اطلاع‌رسانی و ساخت درک تحریف‌شده نسلِ در حال تحصیل اسرائیلی‌ها از فلسطینی‌ها نقش اساسی دارند.
• انسانیت‌زدایی در کتاب‌های درسی
کتاب‌های درسی اسرائیلی، فلسطینیان را به‌عنوان تهدیدی دائمی و واقعی برای این دولت شهرک‌نشین طبقه‌بندی می‌کنند. برنامه‌ریزان درسی کاملاً متخصص و حرفه‌ای رژیم صهیونیستی که بعضاً در به‌اصطلاح بهترین دانشگاه‌های آمریکا تحصیل کرده‌اند، با پاک‌کردن کامل فلسطینی‌ها از متن‌های درسی، یا معرفی آن‌ها به‌عنوان موجوداتی بدوی و ذاتاً خشونت‌گرا، به‌طور هدفمند از کودکان فلسطینی انسانیت‌زدایی می‌کنند. تردیدی نباید کرد که آبشخور نسل‌کشی، از انسانیت‌زدایی سرچشمه می‌گیرد.
• رنگ در کتاب درسی صهیونیست‌ها
تحلیل محتوای کتاب‌های درسی رژیم صهیونیستی در همه سطح‌های تحصیلی نشان می‌دهد، رنگ‌هایی مانند سبز زیتونی ترس و بیگانگی را در صهیونیست‌ها برمی‌انگیزد. بنابراین، در هیچ بخش از کتاب‌های درسی این اشغالگران نباید از سبز زیتونی استفاده شود. همچنین، شهرک‌های رژیم صهیونیستی در کتاب‌های درسی به‌عنوان محیط‌هایی پر جنب‌وجوش و سرشار از نوگرایی (مدرنیته) به تصویر کشیده شده‌اند. به همین دلیل، به‌طور هدفمند از رنگ‌های خنثا یا بی‌رنگ برای انتقال ایده بدوی‌انگاری فلسطینی‌ها، و از رنگ‌های مصنوعی برای انتقال معنای پیشرفت‌های رژیم صهیونیستی استفاده می‌شود.
• جغرافیا در کتاب‌های درسی صهیونیست‌ها
جغرافیا جزو لاینفک پروژه امپراتوری بزرگ رژیم صهیونیستی است. بلااستثنا همه نقشه‌های کتاب‌های درسی منعکس‌کننده منافع اشغالگر است. همه سرزمین فلسطین به‌عنوان «سرزمین اسرائیل» نامگذاری شده است. حتی از مناطقی که فعلاً در اختیار دولت خودگردان فلسطین است، به‌عنوان سرزمین‌های مادری روایت می‌شود. در کتاب‌های درسی رژیم صهیونیستی، سرزمین‌های اشغالی غیرقانونی فلسطینی به‌عنوان «مرزهای اسرائیل» به تصویر کشیده شده‌اند. به‌طورکلی، در این کتاب‌های درسی حقایق جمعیتی و سایر اطلاعات مهم مربوط به فلسطینی‌ها اصلاً وجود ندارند.
• بازنمایی مرگ در کتاب‌های درسی صهیونیست‌ها
پلد الحانان همچنین به بررسی بازنمایی مرگ در کتاب‌های درسی رژیم صهیونیستی می‌پردازد. برنامه‌ریزان درسی رژیم صهیونیستی در کتاب‌های درسی، برای چشم‌پوشی از قتل‌عام فلسطینیان، همه فرایند نسل‌کشی را منطقی، پذیرفتی و حتی زیبا می‌سازند و این کار را برای «اعاده حیثیت و دادن روحیه به ارتش» ضروری می‌دانند. منطقی‌سازی پاک‌سازی قومی 1948 برای پیروزی رژیم صهیونیستی مسئله‌ای اساسی است و در کانون این رویکرد قرار دارد. بر اساس تحلیل محتوای اشاره‌شده، کتاب‌های درسی رژیم صهیونیستی حاوی هیچ اطلاعاتی در مورد مصادره زمین و نابرابری‌های مداوم نیستند. در عوض، مملو از توصیف شهرک‌های اعراب اسرائیلی هستند که مطابق روایت برنامه‌ریزان درسی، بدون مجوز ساخته شده‌اند. در لابه‌لای این روایت، اعراب اسرائیلی به‌عنوان افرادی معرفی می‌شوند که ذاتاً موجوداتی حقیر هستند و این حقارت از ذات آن‌ها منفک‌شدنی نیست.
این داستان هولناک فعلاً ادامه دارد...
آنچه در این متن فشرده آمده است، روایت واژگون‌سازی و محو همه هستی یک ملت اشغال‌شده، در کتاب‌های درسی اشغالگران است. برای خواننده چندان دشوار نیست که بداند تفکر صهیونیسم فراتر از کلاس درس و کتاب درسی است. هفتادوچهار سال تبلیغات رژیم صهیونیستی، ذهنیت دانش‌آموزان و دانشجویان این رژیم جدانژادی (آپارتاید) و نیروهای اشغالگر آن را مهندسی کرده است. خواننده این متن تردید نکند که مبانی نظری تفکر رسمیت‌بخش نسل‌کشی فلسطینیان به‌طور عام، و اخیراً اهالی بی‌پناه غزه به‌طور خاص، را اندیشمندان و فیلسوفان نامدار بهترین دانشگاه‌های آمریکا و اروپا نظریه‌پردازی کرده‌اند و می‌کنند. همه این‌ها در کنار دیدگان ما در حال وقوع هستند و ما به‌عنوان تماشاچی، نباید تردید داشته باشیم که در آنچه در حال وقوع است، شریکیم. اما به‌هرحال، تاریخ زنده است و به‌صرف اینکه گروهی اشغالگر روایت خود را روی کاغذ بیاورند، پایان نمی‌یابد.
منابع
1. DP, Rudoph CW, Zacher H.(2023). Are generations a useful concept? Acta Psychologica; 241:104059.
2. Mannheim, K. (2005). The problem of generations. Childhood: Critical concepts in sociology, 3, 273-285.
3. Tattay Szilatd. (2024). Whose rights? Which representation? Conceptual problems concerning the representation of the ‘rights’ of future generations. Hungarian Journal of Legal Studies 65 (2024) 2, 147–163.