مقدمه
آموزش‌وپرورش هر کشور نقش مهمی در رفتار فردی و اجتماعی افراد دارد. فعالیت‌های آموزشی را در جامعه می‌توان سرمایه‌گذاری یک نسل برای نسل دیگر دانست. به عبارت دیگر، هدف از فعالیت‌های آموزشی رشد آگاهی و بروز توانایی‌های نهفته‌ی انسان است. با توجه به گستردگی و پوشش وسیع نظام آموزشی، لازم است در طراحی و اجرای فعالیت‌های آن از مطلوب‌ترین شیوه‌ها استفاده کرد تا کیفیت آموزشی ارتقا یابد.
امروزه درحوزه‌ی آموزش‌وپرورش، بحث روشتدریس یکی از مسئله‌های مهم معلمان محسوب می‌شود. به‌کارگیری روشتدریس متناسب با هر ماده‌ی درسی اهمیت زیادی دارد و به پیشرفت دانش‌آموزان در زمینه‌های گوناگون کمک شایانی می‌کند. با توجه به وضعیت فعلی جهان و پیشرفت چشمگیر فناوری‌های گوناگون، به‌خصوص فناوری ارتباطات و اطلاعات، ممکن است چنین تصور شود که تعلیم‌وتربیت فقط باید به‌طور خاص بر به‌کارگیری و تربیت کاربران برای استفاده‌ی مناسب از این فناوری‌ها تمرکز کند؛ اما واقعیت این است که صرف دراختیارداشتن و استفاده از این فناوری‌ها راهگشای انسان امروز و آینده نخواهد بود. امروزه بیشترین توجه معطوف به این موضوع است که چگونه فراگیرندگان دانش خود را تفسیر می‌کنند و به کار می‌گیرند تا مسائل پیچیده را حل کنند.
این‌گونه مهارت‌ها با آزمون‌های عینی و سنتی، مثل آزمون چند‌گزینه‌ای، سنجیده نمی‌شوند. هنگامی که فعالیت‌های عملی و آزمون‌های عملکردی جای خود را در برنامه‌ی سنجش فراگیرنده باز کنند، به دانش‌آموز و والدین او این پیام را می‌دهند که آموخته‌ها زمانی ارزش دارند که از محدوده‌ی ذهن خارج و در عمل به کار گرفته شوند.
برای طراحی آزمون‌های عملکردی در درس هدیه‌های آسمان ابتدا باید هدف‌های درس مشخص و شناسنامه‌ای برای آن تهیه شود. سپس با توجه به حدود انتظار معلم از فراگیرنده، دانش‌آموز ایده و راه‌حل و شیوه‌ی کار خود را در برگه‌ی ارزشیابی، ارائه کند. نظام ارزشیابی نیز باید با توجه به معیارهای موردنظر باشد؛ مثلاً ارزشیابی باید بر پایه‌ی این سؤال‌ها بنا شود: «آیا پاسخ در حدود انتظارات و اهداف موردنظر در سؤال است؟» «آیا نتیجه‌گیری صحیحی به عمل آمده است؟» «آیا در پاسخ، نظم فکری و کاری وجود دارد؟» «آیا دانش‌آموز به تمام جنبه‌های مسئله توجه کرده است؟»
روش کار
در ارزشیابی درس هدیه‌های آسمان پایه‌ی پنجم، نخست بازبینه‌ای (چک‌لیستی) را برای هر دانش‌آموز تهیه کردم. در هر جلسه علاوه بر آنکه، تمام دانش‌آموزان را راهنمایی و هدایت می‌کردم، یک گروه از دانش‌آموزان را زیر نظر می‌گرفتم و از آن‌ها ارزشیابی به عمل می‌آوردم. بدین‌منظور، جدول مخصوصی تهیه کرده بودم و بر اساس مشاهده‌ی رفتار و فعالیت دانش‌آموزان به هرکدام از آن‌ها امتیازی می‌دادم و رتبه‌ای مشخص می‌کردم. برای رتبه‌‌بندی آن‌ها نیز از سه عدد یک، دو و سه استفاده می‌کردم. گاهی نیز از سه رنگ متفاوت، سه شکل هندسی گوناگون یا از عبارت‌های «بالاتر از متوسط»، «رضایت‌بخش»، «باید بهتر شود» یا «عالی»، «خوب» و «متوسط» استفاده می‌کردم.
این ارزشیابی در حد امکان به‌صورت شفاهی انجام می‌شد. در طراحی سؤال‌ها نیز بسیار دقت می‌کردم؛ زیرا کتاب هدیه‌ها بر اساس ارزشیابی مستمر طراحی شده است. در پایان نیم‌سال، با بررسی عملکرد دانش‌آموزان ارزشیابی آن‌ها را به‌طور کامل ثبت می‌کردم.
سنجش عملکرد دانش‌آموز در درس هدیه‌های آسمان، از طریق درگیرکردن او در تکلیف‌های عملی، چیزی فراتر از تعریف‌های سنتی، مثل حفظ‌کردن و ارائه‌دادن در کلاس است. این نوع سنجش به فعالیت یا کار خلاقانه‌‌ای اطلاق می‌شود که دانش‌آموز از طریق آن می‌تواند آنچه را آموخته است، به نمایش بگذارد یا بیان کند. تکلیف‌های عملی می‌توانند در زمانی کوتاه یا در یک بازه‌ی زمانی طولانی انجام شوند.