زبان بدن چیست؟
مسلماً اولین سؤالی که در مورد زبان بدن به ذهن شما می‌رسد این است که زبان بدن چیست؟ به هر ارتباطی که در آن از کلام استفاده نشود، ارتباط غیرکلامی می‌گویند. به همین دلیل هم زبان بدن نوعی ارتباط غیرکلامی محسوب می‌شود.
فرض کنید یک نفر صحبت می‌کند، ولی شما به‌خوبی متوجه نمی‌شوید که دقیقاً منظور او چیست! اما وقتی از زبان بدن خود به‌خوبی بهره بگیرد، قطعاً می‌تواند حق مطلب را بسیار بهتر برایتان ادا کند تا مقصود و منظور او را درست‌تر و بهتر متوجه شوید.
فایده‌های زبان بدن
اگر شما شروع کنید به صحبت‌کردن و از زبان بدن خود استفاده نکنید، بدون شک کلامتان در ضعیف‌ترین وضعیت ممکن قرار می‌گیرد. فرض کنید شما هنگام صحبت‌کردن خود از حالت چهره، حرکت دست‌ها، تغییرات بدن و ... خود استفاده نکنید! قطعاً در این صورت صحبت خود را در سردترین و بی‌روح‌ترین حالت ممکن خواهید دید. پس بدون زبان بدن، فن بیانتان قطعاً قدرتمند نخواهد بود. شاید برایتان جالب باشد بدانید که زبان بدن شما نمی‌تواند دروغ بگوید!
برای مثال وقتی شما می‌ترسید، ناخودآگاه دستتان بالا می‌آید. یا زمانی که هیجان‌زده یا کنجکاو می‌شوید، خط‌های صورتتان تغییر می‌کنند. لحظه‌ای که بی‌حال باشید، خمیده و بی‌انرژی می‌شوید و ... پس وقتی مسیر عصبی زبان بدن به‌خوبی در ذهنتان ساخته شود، می‌توانید در جای درست، رفتار درست را بروز دهید و بسیار تأثیرگذارتر باشید.
آموزش زبان بدن
به طور کلی دو راه بیشتر برای تقویت زبان بدن وجود ندارد. این دو راه‌هایی هستند که بسیاری از افراد امتحان کره‌اند و به نتایج خوبی رسیده‌اند:
• ایجاد عادت: اولین راه این است که برخی از رفتارهایی را که دوست دارید، به عادت تبدیل کنید. مثلاً وقتی که می‌خواهید جدی به نظر برسید، باید بدنتان را عادت بدهید دست به سینه باشد. یا وقتی که می‌خواهید با کسی همدردی کنید، بکوشید چهره‌ای مهربان داشته باشید و حتی اگر هم شده او را بغل کنید.
• تمرین: هیچ سخنران و یا بازیگری بدون تمرین به موفقیت نرسیده است. برای تمرین زبان بدن هم کارهای بسیاری زیادی وجود دارند. مثلاً می‌توانید جلوی آینه بایستید و هم‌زمان با صحبت‌کردن حالت‌های بدن خودتان را تجزیه‌‌وتحلیل کنید.
انواع زبان بدن
زبان بدن هم انواع متفاوتی دارد که هر کدام نتیجه و مفهوم منحصر به خودشان را دارند، اما در این قسمت دو نوع مهم زبان بدن، یعنی زبان بدن گشوده و زبان بدن بسته را توضیح خواهیم داد.
۱. زبان بدن گشوده
بهترین وضعیت بدن در حین برقراری ارتباط، صحبت‌کردن و یا سخنرانی، حالت گشوده است که اصطلاحاً به آن زبان بدن گشوده می‌گوییم. منظور از زبان بدن گشوده وضعیتی است که در آن دست‌ها کاملاً از هم فاصله دارند و غالباً به صورت موازی قرار می‌گیرند. در این حالت باید سعی شود شخص یا اشخاص روبه‌روی ما به‌راحتی بتوانند کف دست‌هایمان را ببینند. وقتی دست‌ها از یکدیگر فاصله دارند، حس خوشایندی به اشخاص دست می‌دهد. پیام این زبان بدن، اشتیاق زیاد شما برای برقراری ارتباط، ادامه صحبت و صمیمیت است.
دست‌دادن قاطعانه و نشستن با آرامش باعث می‌شود پرانرژی و مسلط بر خود به نظر برسید. وضعیت آرام باشید و سعی کنید پشتتان صاف باشد. این حالت نشان می‌دهد شما فردی آرام، راحت و مطمئن هستند. هنگام صحبت‌کردن گاهی مکث کنید تا نظر شنونده را جلب کنید و اعتمادبه‌نفس خود را نشان دهید. جدا‌کردن پاها از یکدیگر، فضای بیشتری را می‌گیرد و اعتماد به نفس بیشتری را نشان می‌دهد. زمانی که کسی صحبت می‌کنید کمی به سمت مخاطب متمایل شوید تا توجه خود را نشان دهید.
همچنین نشان‌دادن کف دست‌ها خبر از صداقت شما در بیان و رفتار می‌دهد. دست‌هایتان را در هم گره نکنید. به جای آن می‌توانید دستتان را در جیبتان قرار دهید یا در اطرافتان رها کنید. این حالت به دیگران نشان می‌دهد که نسبت به آنان پذیرا هستید.
۲. زبان بدن بسته
وقتی در ارتباطات و در حین گفت‌و‌گو دست‌های ما یکدیگر را بگیرند، ما زبان بدن بسته را ایجاد کرده‌ایم. همان‌طور که گفته شد ما از طریق زبان بدن، پیام‌های بی‌شماری به مخاطب خود می‌دهیم.
وقتی زبان بدن ما در حالت بسته قرار دارد، بین خودمان و افراد مقابلمان دیواری ایجاد کرده‌ایم و این یعنی تمایلی به برقراری و یا ادامه ارتباط نداریم. پس نتیجه می‌گیریم که زبان بدن بسته برای ارتباطات اصلاً مناسب نیست. شما باید مانع‌های فیزیکی را که توانایی ارتباط شما را محدود می‌کنند، حذف کنید. سخنگاه (تریبون)، رایانه‌ها، صندلی‌ها و حتی یک پوشه می‌تواند بین سخنران و مخاطب فاصله ایجاد کند. دست به سینه بودن و بازوها را در هم قفل‌کردن یا نشستن پشت صفحه نمایش(مانیتور) رایانه هر دو رفتارهایی بسته و مانع ارتباط هستند.
زبان بدن رفتار غیرکلامی
در این بخش می‌خواهیم یکی از تحقیقات جالب در زمینه روان‌شناسی کلامی و غیرکلامی را توضیح دهیم. در پژوهش روان‌شناسی کلامی و غیرکلامی، میزان اثرگذاری فرد را در ارتباط با دیگران، به سه بخش تقسیم می‌کنیم:
• کلام
• لحن صدا
• زبان بدن
همان‌طور که می‌دانید، بیشتر افراد، سخنوران و استادان تمرکز خود را روی کلام می‌گذارند. اما موضوع جالب این است که کلام کمترین تأثیر را در ارتباطات دارد و سهم آن فقط هفت درصد است. در حالی که لحن صدا ۳۳ درصد و زبان بدن 55 درصد تأثیرگذاری دارد.