چه خبر؟ چه کار می‌کنید؟ کار و کاسبی و درس و مهارت و زندگی و خانواده و اطرافیان و آشنایان و دوستانتان عالی‌اند؟
خودتان چطورید؟
لسان‌الغیب شیرازی (جناب حافظ) با لهجه قشنگ شیرازی‌شان می‌گویند «عامو ای فلک رو ببین»، می‌گویند: «که عشق آسان نمود اول، ولی افتاد مشکل‌ها.»
بله آقای حافظ. بله، منم موافقم. آدم اول که عاشق می‌شود (حالا خیلی سختش هم نکنیم به چیزی علاقه‌مند می‌شود)، حتماً که نباید از آن عشق و عاشقی‌های شیرین و فرهادی باشد! خیلی راحت است، خیلی. ولی وای از بعدش که باید با کلی مشکلات سر و کله بزند. آن «چیزی» که چند خط بالاتر گفتم، می‌تواند شغل، رشته، دوست خوب، هم‌کلاسی و بسیار بسیار انتخابی باشد که در زندگی‌مان با آن‌ها سر و کله می‌زنیم.
نیازی نیست نـوسـتـرادامـوس (پیشگوی اعظم) باشید تا بدانید برای جواب‌دادن به سؤال‌هایی که در جلسه قبل پرسیدم هم به همین مشکل برخورده‌اید. دفعه اول با دیدنشان در ذهنتان این جمله چرخ خورد که: «خانم مشاور چه فکری کرده سؤال‌های به این آسانی از ما پرسیده!» ولی وقتی شروع به نوشتن پاسخ کردید، خودکار از نیم‌خط اول جلوتر نرفت که نرفت!
تا خانم مشاور را دارید، نه غم به دلتان راه بدهید و نه نگران مسئله‌ای باشید. خانم فریزل (در پویانمایی سفرهای علمی) کمکتان می‌کند پاسخ همه‌شان را پیدا کنید.
خب، خب، خب. برای این مرحله به یک مجموعه حرف‌های در گوشی نیاز داریم! پس لطفاً سکوت را رعایت کنید (هیس...) تا بتوانید صدای من را بهتر بشنوید.
تا حالا شده خیلی بد عصبانی و خشمگین بشوید؟ من که قرار نیست شما را قضاوت کنم! پس بدون کم و کاستی پاسخ این سؤال‌ها را بدهید تا بتوانیم با هم این ماجرای مخوف را حل کنیم.
در عصبانیت چه کار کردید؟
پاسخ این دو سؤال را بنویسید تا بعداً جواب‌هایتان را با هم بررسی کنیم.
حالا نوبتی هم باشد، نوبت پاسخ‌دادن به سؤال‌های جلسه قبل است.
خشم چیست؟
این جواب عالی‌جناب گوگل است: «خشم یا عصبانیت وضعیتی روانی است که در گستره آزردگی اندک تا غضب شدید می‌گنجد.»
این تعریف نظری و کاملاً صحیح است. اما اگر بخواهیم از قلمبه و سلمبه‌بودن تعریف بکاهیم و عادی و قابل‌فهمش کنیم، چه می‌شود؟ می‌شود: خشم هیجانی درونی است که در مقابل عارضه بیرونی و ناخوشایند رخ می‌دهد.
مثلاً وقتی نا به‌جا ما را نقد می‌کنند، خشممان برانگیخته می‌شود.
سؤال دوم: اصلاً باید خشم داشته باشیم یا نه؟
بالای صد درصد درست گفتید. باید خشم داشته باشیم.
- خانم مشاور، من می‌دانم باید خشم داشته باشیم، اما نمی‌دانم چرا!
خشم مثل ترس و عزت‌نفس و مثل خیلی از صفت‌های دیگر، روی سامانه عامل ما نصب است (حتماً دلیلی داشته که خدا به‌صورت پیش‌فرض نصبش کرده است) و اگر نباشد روند زندگی‌مان به مشکل برمی‌خورد.
- دقیقاً سؤال من این است که چرا به مشکل برمی‌خوریم، خانم مشاور؟
ـ بیست درصد از خلق وجودی ما را خشم تشکیل می‌دهد. اگر این بیست درصد نبود یا کمتر از این مقدار بود، در برابر اذیت‌ها، ظلم‌ها و برای دفاع از خودمان یا عزیزانمان، با مشکل روبه‌رو می‌شدیم. شاید باورش سخت باشد، اما اگر خشم در وجودمان نبود، به‌واسطه نداشتنِ راه مقابله و تحریکِ احساسات، حتی لذت زندگی هم بسیار کمتر می‌شد.
وقتی گربه‌ای را اذیت کنند (مثلاً با چوب بزنند)، برای دفاع از خودش عصبی می‌شود و شروع به چنگال‌انداختن به اطراف می‌کند. پس خشم به‌طور انتسابی و برای روز مبادا روی سامانه عاملمان نصب شده است.
- پس نتیجه می‌گیریم که خشم خیلی خوب است و اصلاً لازم نیست آن را مهار کنیم، درست است خانم مشاور!
ـ عجب، تو چرا یا از این‌طرف بام می‌افتی یا از آن یکی طرفش!
ـ اگر خشم را مهار نکنید، به پرخاشگری، نبود تعادل روانی، ضربه‌زدن و آسیب‌رساندن به دیگران تبدیل می‌شود. در برخی موارد هم ممکن است خیلی حادتر و خطرناک‌تر بشود.
زمانی که شما به‌واسطه خشم شدید از حالت عادی خارج می‌شوید، هیجانات منفی ذهنتان بالا می‌رود و ممکن است به پرخاشگری، توهین و جسارت به منبع خشم رو بیاورید. در برخی موارد، شاید عکس‌العمل شما به ضربه‌زدن و آسیب فیزیکی منجر شود. معنی تمام این رفتارها آن است که ما دچار واکنش به‌شدت منفی شده‌ایم!
- اوه، اوه، اوه. این قسمت را یادم رفته بود!
ـ به نظرم فعلاً خاطراتت را بیان نکن!
یادتان هست پرسیدید «چرا شما روان‌شناس‌ها دوره‌های مهارت مهار خشم برگزار می‌کنید؟» پاسخ این سؤال دقیقاً در همین نکته‌ای است که گفتم. یعنی مهار واکنش خشم! یعنی داشتن واکنش مناسب در برابر آسیب. یعنی وقتی خشمگین و عصبی می‌شویم، چطور آن را مهار کنیم که به خون و خونریزی منجر نشود! چطور با مسئله کنار بیایم، حلش کنیم و چه کاری باید انجام دهیم تا بیش‌ازحد درگیرش نشویم که خدای‌نکرده به مرحله پرخاشگری و واکنش منفی برسیم و...
آنچه در قسمت بعد مشاهده خواهید کرد، «راه‌حل مهار خشم و درمان عکس‌العمل‌های شدید است.» یاد خواهیم گرفت چطور خشممان را بدون صدمه‌زدن و درگیر اختلال‌شدن بروز دهیم.
جواب سؤال‌های در گوشی را هم تا جلسه بعد نگه دارید تا ببینیم راه‌حل‌هایی که گفتید تا چه حد می‌تواند جلوی خون و خونریزی را بگیرد!
مهارت مهار خشم برای شما هنرجوهای عزیزم خیلی مفید است، چون شما با فناوری، مهارت و فرایند کار عملی درگیر هستید و خیلی جاها مستقیم با مخاطب مرتبط می‌شوید. این مهارت به شما کمک می‌کند در هنگام خشم از بروز عکس‌العمل بیش‌ازحد جلوگیری کنید.
ان‌شاء‌الله همگی بتوانیم این وجه خلقی را که خداوند روی سامانه عاملمان نصب کرده است، خوب و عالی مدیریت کنیم! برایتان از خدا آرزوهای قشنگ و صبوری و آرامش واقعی خواستارم.
در پناه معبود زیبایی‌ها که بهترین‌ها را به ما هدیه کرده است.