تحول آموزشی در سایه هوش مصنوعی

با نفوذ روزافزون فناوری‌های آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی، نگرانی فزاینده‌ای در مورد جانشینی احتمالی آن با معلمان وجود دارد. در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند برخی از وظایف اداری را خودکار کند و پشتیبانی تکمیلی ارائه دهد، اما نمی‌تواند نقش ارزشمند معلمان را در پرورش تفکر انتقادی، هوش هیجانی و خلاقیت در دانش‌آموزان ایفا کند. بنابراین، رسیدن به تعادل در استفاده از هوش مصنوعی و حفظ عامل انسانی در آموزش، و تشویق معلمان به استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، ضروری است.

در حالی که هوش مصنوعی این ظرفیت را دارد که در آموزش برابر عالی باشد و دسترسی به یادگیری شخصی‌سازی‌شده و ابزارهای قدرتمند را فراهم کند، در صورت نبود توجه دقیق، ممکن است نابرابری‌های موجود را تشدید کند. ترکیب هوش مصنوعی با آموزش نیازمند توجه عمیق به جنبه‌های اخلاقی، حفظ حریم خصوصی و امنیت جمع‌آوری و انتشار داده‌های کلان برای شخصی‌سازی تجربه‌های یادگیری است. مسائل مرتبط با مالکیت، محرمانگی و حفاظت از داده‌ها نیازمند سیاست‌های محکم و قابل‌اجرا برای محافظت از اطلاعات در برابر دسترسی غیرمجاز است.

اولویت‌دادن به استفاده اخلاقی از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای تضمین عدالت، انصاف و شفافیت در فرایندهای تصمیم‌گیری‌ای که بر مسیرهای تحصیلی و حرفه‌ای دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارند، ضروری است، اما چگونه می‌توان الگوریتم‌هایی بدون سوگیری ذاتی ساخت؟

برای چارچوب‌بندی و هدایت توسعه، استقرار و نظارت بر الگوریتم‌های هوش مصنوعی در آموزش، باید دستورالعمل‌های دقیقی تدوین شوند. این دستورالعمل‌ها باید بر حریم خصوصی، رضایت و جلوگیری از تبعیض تمرکز کنند. سپس ممیزی و ارزیابی سامانه‌های هوش مصنوعی انجام شود. سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو)، به‌عنوان حامی پیشروی آموزشِ باکیفیت و یادگیری مادام‌العمر، فرصت‌ها و چالش‌های ارائه‌شده توسط هوش مصنوعی را به رسمیت می‌شناسد. یونسکو بر اهمیت هوش مصنوعی به‌عنوان مکمل نقش مربیان، به جای جانشینی آن‌ها، تأکید می‌کند. موضع یونسکو بر این باور استوار است که هوش مصنوعی باید توانمندی‌های انسان را تقویت کند و در عین حال تجربه‌های آموزشی شخصی‌تر و مؤثرتری را پرورش دهد و هم‌زمان ویژگی‌های ضروری تعامل انسانی را در آموزش حفظ کند.

ظهور هوش مصنوعی مولد1 در آموزش تأثیر عمیقی داشته و عصر جدیدی از تجربه‌های یادگیری تحول‌آفرین را آغاز کرده است. این فناوری از الگوریتم‌ها برای تولید محتواهایی مانند تصویر، متن و موسیقی بر اساس داده‌های موجود استفاده می‌کند. یکی از کاربردهای آن برای معلمان، ایجاد مواد آموزشی شخصی‌سازی‌شده و متناسب با نیازهای فردی دانش‌آموزان است که به افزایش مشارکت و بهبود نتایج یادگیری منجر می‌شود. ترکیب هوش مصنوعی مولد این ظرفیت را ایجاد می‌کند که نیازهای آموزش‌وپرورش کودکان استثنایی برآورده شوند و اطمینان حاصل شود که دانش‌آموزانِ با نیازهای ویژه به‌طور مساوی به منابع آموزشی دسترسی یابند.

با پیشرفت هوش مصنوعی، کاربردهای آن در آموزش در حال تکامل و گسترش هستند و راه‌حل‌های پیچیده‌تر و نوآورانه‌تری ارائه می‌شوند. نرم‌افزارهای آموزش مجازی و گپ بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند با ارائه کمک، پاسخ به سؤال‌های دانش‌آموزان و امکان یادگیری خارج از ساعت مدرسه، یادگیری را فراتر از کلاس درس گسترش دهند.

پیشرفت‌های حاصل‌شده در تحلیل یادگیری مبتنی بر هوش مصنوعی، بینش‌های پیچیده‌تری را در مورد عملکرد دانش‌آموزان ارائه خواهند کرد. الگوریتم‌های یادگیری ماشین با شناسایی الگوهای پیچیده و همبستگی‌های داده‌های دانش‌آموزان، به مربیان امکان می‌دهند چالش‌های یادگیری را پیش‌بینی و پشتیبانی پیشگیرانه ارائه کنند. فناوری‌های هوش مصنوعی با تشخیص و پاسخ به حالت‌های عاطفی دانش‌آموزان، تعاملی همدلانه و حمایتی ارائه خواهند داد.

سامانه‌‌های هوش مصنوعی دارای هوش عاطفی، علائم فشار روانی، سرخوردگی یا نبود مشارکت را تشخیص می‌دهند و محیط یادگیری پرورش‌دهنده‌ای ایجاد می‌کنند. باید انتظار داشته باشیم که بر آموزش طراحی اخلاقی هوش مصنوعی تمرکز جدیدی صورت بگیرد. مؤسسه‌های آموزشی دوره‌هایی آموزشی را در زمینه اخلاق هوش مصنوعی توسعه خواهند داد تا اجرای مسئولانه هوش مصنوعی را ترویج کنند و نسل‌های آینده را به مهارت‌های لازم برای پیمایش معضلات اخلاقی همراه آن مجهز کنند. بخش آموزشی باید با آغوشی باز از هوش مصنوعی استقبال کند و با درنظرگرفتن چالش‌ها و ملاحظات اخلاقی، برای حفظ ارزش‌های آموزش باکیفیت برای همه، ظرفیت‌های آن را به‌منظور ایجاد محیط یادگیری شخصی‌سازی‌شده، فراگیر و مؤثر توسعه دهد.

 

جمع‌بندی

با اتخاذ اقدامات جمعی برای شکل‌دادن به محیط آموزشی آماده برای آینده، مربیان می‌توانند از قدرت تحول‌آفرین هوش مصنوعی در آموزش استقبال کنند. برای ترویج ترکیب مسئولانه هوش مصنوعی در آموزش، مربیان، سیاست‌گذاران، والدین و ذی‌نفعان می‌توانند به این ترتیب متحد شوند:

• اولویت‌دادن به توسعه حرفه‌ای مداوم مربیان، به‌منظور بهره‌مندی از ظرفیت هوش مصنوعی.

• حمایت از دسترسی عادلانه به منابع مبتنی بر هوش مصنوعی، به‌گونه‌ای که همه دانش‌آموزان از این تحول فناورانه بهره‌مند شوند.

• سرمایه‌گذاری رهبران صنعت آموزش در توسعه ابزارهای نوآورانه هوش مصنوعی، همسو با اهداف آموزشی.

مربیان و ذی‌نفعان می‌توانند با همکاری ظرفیت کامل هوش مصنوعی را شکوفا و تجربه‌های یادگیری شخصی‌سازی‌شده فراگیر و تأثیرگذاری ایجاد کنند. تعهد مشترک، چشم‌اندازی آموزشی را شکل می‌دهد که در آن هوش مصنوعی یادگیرندگان را توانمند می‌کند، خلاقیت را پرورش می‌دهد و دانش‌آموزان را برای چالش‌های دنیای در حال تحول آماده می‌کند.

 

 

پی‌نوشت

1. Generative AI