مقدمه
میزهای چندلمسی میزهایی تعاملی با صفحه‌ای لمسی هستند که چندین کاربر می‌توانند به‌طور هم‌زمان از آن‌ها استفاده کنند. این میزها با ارائه تجربه‌ای بصری و جذاب، دانش‌آموزان را به‌طور فعال در فرایند یادگیری درگیر می‌کنند. میزهای چندلمسی در ابعاد و شکل‌های گوناگون، از جمله میزهای ایستاده، میزهای دیواری و میزهای قابل‌حمل موجودند. اجزای اصلی میزهای چندلمسی شامل صفحه لمسی، حسگرها، رایانه، فراتاب (پروژکتور) و بلندگوست. نحوه عملکرد آن‌ها چنین است که حسگرها حرکت انگشتان کاربران را روی صفحه لمسی تشخیص می‌دهند و اطلاعات آن به رایانه ارسال می‌شود. رایانه این اطلاعات را پردازش می‌کند و محتوای مناسب را روی صفحه‌نمایش می‌دهد. محققان دانشگاه دورهام میزهای چندلمسی هوشمند را طراحی و طی پروژه‌ای سه‌ساله تحت عنوان سینرژی‌نت، با مشارکت بیش از 400 دانش‌آموز، اثربخشی آن‌ها را بر افزایش مهارت‌های دانش‌آموزان بررسی کردند. این ابزار آموزشی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر مهارت‌های تسلط و انعطاف‌پذیری دانش‌آموزان در درس ریاضی بیفزاید.
بررسی تجربههای کشورهای پیشرو در استفاده از میزهای چندلمسی در کلاس‌های درس می‌تواند به سایر کشورها در اتخاذ تصمیم مناسب درباره استفاده از این ابزارها و برنامه‌ریزی برای ادغام آن‌ها در نظام آموزشی خود کمک کند. همچنین، شناخت مزیت‌ها و چالش‌های استفاده از این ابزارها می‌تواند در استفاده مؤثر از آن‌ها در فرایند یادگیری به معلمان و مدیران آموزشی یاری برساند.
مزیت‌های کلی استفاده از میزهای لمسی در آموزش
• تجربه یادگیری پویا: دانش‌آموزان می‌توانند به‌طور فعال با محتوای دیجیتال درگیر شوند، با اشیای مجازی کار کنند و در فعالیت‌هایی مشارکتی شرکت کنند که فرایند یادگیری را پویاتر می‌کند.
• یادگیری چندوجهی: میزهای لمسی با ترکیب عناصر بصری، شنیداری و لمسی، از یادگیری چندوجهی پشتیبانی می‌کنند. این امر با سبک‌های یادگیری متنوع سازگار است و درک و حفظ اطلاعات را برای دانش‌آموزان آسان‌تر می‌کند.
• تعامل و همکاری: میزهای لمسی یادگیری مشارکتی را تسهیل می‌کنند. چندین دانش‌آموز می‌توانند به‌طور هم‌زمان با میز تعامل داشته باشند. این ویژگی، کار گروهی، مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله را تقویت می‌کند. این جنبه مشارکتی دانش‌آموزان را برای موقعیت‌های دنیای واقعی که در آن کار گروهی غالباً ضروری است، آماده می‌کند.
• قابلیت تطبیق با موضوعات گوناگون: میزهای لمسی را می‌توان برای موضوعات و دوره‌های گوناگون تحصیلی تطبیق داد. فرقی نمی‌کند این میزها برای کشف مفاهیم علمی و حل مسائل ریاضی استفاده شوند یا مطالعه رویدادهای تاریخی. انعطاف‌پذیری میزهای لمسی آن‌ها را به ابزارهایی چندمنظوره برای رشته‌های تحصیلی تبدیل می‌کند.
• شبیه‌سازی دنیای واقعی: میزهای لمسی امکان ایجاد شبیه‌سازی‌های واقع‌گرایانه و تجربههای مجازی را فراهم می‌کنند. این امر به‌ویژه برای موضوعاتی که شامل کاوش، آزمایش یا کار میدانی است، ارزشمند است و به دانش آموزان اجازه می‌دهد از مکان‌هایی بازدید کنند یا آزمایش‌هایی انجام دهند که ممکن است در کلاس درس سنتی امکان‌پذیر نباشد.
• آمادگی برای فناوری‌های آینده: استفاده از میزهای لمسی در آموزش، دانش آموزان را برای آینده‌ای مبتنی بر فناوری آماده می‌کند تا مهارت‌های ضروری سواد دیجیتال را توسعه دهند.
• یادگیری شخصی‌سازی‌شده: محتوای آموزشی روی میزهای لمسی را می‌توان با نیازهای یادگیری فردی تنظیم کرد. معلمان می‌توانند برنامه‌ها و فعالیت‌ها را با سرعت و مهارت هر دانش‌آموز تطبیق دهند و تجربههای یادگیری شخصی‌سازی‌شده ارائه دهند.
• دریافت بازخورد و ارزیابی: میزهای لمسی می‌توانند بازخورد لحظه‌ای در مورد پیشرفت تحصیلی کودکان ارائه دهند. معلمان می‌توانند از تجزیه‌وتحلیل فعالیت‌های میز لمسی برای ارزیابی نتایج یادگیری فردی و جمعی استفاده کنند و این به تصمیم‌های آموزشی آگاهانه‌تر منجر می‌شود.
سه نمونه از تجربههای موفق استفاده از میزهای چندلمسی هوشمند در مدرسه‌های کشورهای گوناگون
• تجربه اول: مدرسه‌ای در فنلاند
در یکی از مدرسه‌های ابتدایی فنلاند، از میزهای چندلمسی هوشمند برای آموزش علوم به دانش‌آموزان استفاده می‌شود. در یکی از کلاس‌ها، دانش‌آموزان با استفاده از این میزها ساختار سلول جانوری را مطالعه می‌کنند. آن‌ها می‌توانند مدل‌های سه‌بعدی سلول را مشاهده کنند، اجزای آن را با بزرگ‌نمایی ببینند و عملکرد هر بخش را به‌طور تعاملی بررسی کنند. این روش تدریس، به دانش‌آموزان کمک می‌کند مفاهیم علمی پیچیده را به‌طور ملموس‌تر درک کنند و به یادگیری علوم علاقه بیشتری داشته باشند.
• تجربه دوم: مدرسه‌ای در ایالات‌متحده آمریکا
در یک دبیرستان در ایالات‌متحده آمریکا، از میزهای چندلمسی هوشمند برای آموزش زبان انگلیسی به دانش‌آموزان استفاده می‌شود. در یکی از کلاس‌ها، دانش‌آموزان با استفاده از این میزها، به تمرین مکالمه با شخصیت‌های مجازی می‌پردازند. آن‌ها می‌توانند با این شخصیت‌ها به زبان انگلیسی صحبت کنند، سؤال بپرسند و پاسخ دریافت کنند. این روش تدریس، به دانش‌آموزان کمک می‌کند اعتمادبه‌نفس خود را در صحبت‌کردن به زبان انگلیسی و مهارت‌های مکالمه خود را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهند.
•تجربه سوم: مدرسه‌ای در کانادا
در مدرسه هوشمند داوسون در مونترال کانادا، از میزهای چندلمسی هوشمند برای آموزش ریاضیات به دانش‌آموزان استفاده می‌شود. در یکی از کلاس‌ها، دانش‌آموزان با استفاده از این میزها، مفاهیم پایه ریاضیات مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را مطالعه می‌کنند. آن‌ها می‌توانند با استفاده از این ابزارها، به‌طور تعاملی با عددها و شکل‌ها کار کنند، مسائل ریاضی را حل کنند و بازی‌های آموزشی ریاضی انجام دهند. این روش تدریس به دانش‌آموزان کمک می‌کند مفاهیم ریاضی را به‌طور ملموس‌تر درک کنند و به یادگیری ریاضیات علاقه بیشتری داشته باشند.
بررسی امکان پیاده‌سازی این تجربه‌ها در مدرسه‌های ایران
با بررسی تجربههای موفق استفاده از میزهای چندلمسی هوشمند در مدرسه‌های کشورهای گوناگون جهان، می‌توان به این نتیجه رسید که این ابزارها برای ارتقای کیفیت آموزش و افزایش تعامل دانش‌آموزان در مدرسه‌های ایران ظرفیت بسیاری دارند. با این حال، برای پیاده‌سازی این تجربه‌ها در مدرسه‌های ایران باید به این موارد توجه کرد:
• تخصیص بودجه مناسب: دولت‌ها و سازمان‌های آموزشی باید برای خرید، نصب و نگهداری میزهای چندلمسی در مدرسه‌ها بودجه کافی اختصاص دهند.
• آموزش معلمان: برنامه‌های آموزشی جامعی برای معلمان در نظر گرفته شود تا نحوه استفاده مؤثر از میزهای چندلمسی در کلاس‌های درس را یاد بگیرند.
• تأمین زیرساخت‌های لازم: مدرسه‌ها به اینترنت پرسرعت و زیرساخت‌های لازم برای استفاده از میزهای چندلمسی مجهز شوند.
• نگهداری و تعمیرات: برنامه‌ای برای نگهداری و تعمیرات منظم میزهای چند لمسی در نظر گرفته شود.
• طراحی فعالیت‌های آموزشی جذاب و تعاملی متناسب با رده سنی و سطح یادگیری دانش‌آموزان: در فعالیت‌ها تنوع ایجاد شود و اهداف مشخص و قابل‌اندازه‌گیری تعیین شوند؛ البته به‌گونه‌ای که باعث ایجاد حواس‌پرتی نشود و بر تمرکز دانش‌آموزان تأثیر منفی نگذارد. همچنین، در حین انجام فعالیت‌ها راهنمایی و پشتیبانی لازم به دانش‌آموزان ارائه شود. ایجاد فرصت بحث و گفت‌وگو برای به‌اشتراک‌گذاشتن ایده‌ها و تجربه‌ها، از جمله نکته‌های کلیدی در طراحی فعالیت‌های آموزشی مناسب برای میزهای چندلمسی است.
• توزیع عادلانه منابع: برای توزیع عادلانه میزهای چندلمسی در مدرسه‌ها برنامه‌ای در نظر گرفته شود تا همه دانش‌آموزان به‌طور مساوی به این ابزارها دسترسی داشته باشند.
با درنظرگرفتن این موارد، می‌توان گام‌های مؤثری در بومی‌سازی و بهره‌مندی از این فناوری نوین در مدرسه‌های ایران برداشت و به ارتقای سطح کیفی آموزش‌وپرورش کشورمان کمک کرد.
پی‌نوشت
1. SynergyNet