میدان خلاقیت و نوآوری

بهسازی امر آموزش و همچنین پرورش نسل جدید، همگام با نیازهای روز و آینده، رویکرد جدید بیشتر کشورهای جهان است. آموزش و بهسازی منابع انسانی نوعی سرمایه‌گذاری مفید و عاملی کلیدی در توسعه محسوب می‌‌شود که اگر به‌درستی و شایستگی برنامه‌ریزی و اجرا شود، می‌تواند بازده اقتصادی چشمگیری به بار آورد. در هر نظام آموزشی سنجیده و عقلایی که هدف‌های روشن و برنامه‌ی مشخصی دارد، ایفای وظیفه‌ها و فعالیت‌های آموزشی و رهبری آن باید به افراد شایسته و صاحب صلاحیت سپرده شود. در این بین، معلمان مجریانی هستند که نقشی کلیدی در رسیدن به اهداف آموزش‌وپرورش دارند. ازاین‌رو، باید از شایستگی و صلاحیت کافی برخوردار باشند. نقش آن‌ها از آن جهت موردتوجه است که می‌‌تواند سبب شکوفاشدن استعدادهای دانش‌آموزان و تقویت مهارت‌ها و قابلیت‌های آنان شود. آماده‌سازی معلمان می‌تواند به پرورش انسان‌هایی بالنده و خلاق منجر شود. معلمان می‌توانند با استفاده از تدریس مؤثر و روش‌هایی هدف‌دار و جذاب، مفاهیم را به‌خوبی به دانش‌آموزان منتقل کنند. برای رسیدن به چنین هدفی نیاز است علاوه بر آموزش، الگوهایی نیز ساخته شوند تا معلمان با سرمشق‌گرفتن از آن‌ الگوها بتوانند کارهای خود را نقد و بررسی کنند و به رفع نواقص تدریس خود بپردازند.

«جشنواره‌ی الگوهای نوین یاددهی ـ یادگیری» طرح و برنامه‌ای است که در قالب مسابقه، برای بهبود وضع آموزش مدرسه‌ها طبق شرایط و ضوابط خاص برگزار می‌‌شود.

این برنامه بر اساس دستورالعمل وزارت آموزش‌وپرورش و در امتداد «دومین رویداد بین‌المللی الف‌تا1»، برای دومین سال متوالی، و به‌عنوان چهارمین گام اجرایی «طرح شهید همت» در حال اجراست. جامعه‌ی هدف این جشنواره همه‌ی آموزگاران، مدیرآموزگاران، مدیران، معاونان، دانشجومعلمان، گروه‌ها و راهبران آموزشی و تربیتی شاغل در مدرسه‌های شهری، روستایی (چندپایه)، عشایری اعم از دولتی و غیردولتی هستند. این برنامه در دَه عنوان درسی دوره‌ی ابتدایی (فارسی دوره‌ی اول، ریاضی دوره‌ی اول، تربیت بدنی دوره‌ی اول، هدیه‌های آسمان دوره‌ی اول، علوم تجربی دوره‌ی دوم، ریاضی دوره‌ی دوم، هنر دوره‌ی دوم، شایستگی فناوری همه‌ی دوره‌ها و علوم تجربی و مطالعات چندپایه) و در سه مرحله‌ی منطقه‌ای، استانی و کشوری برگزار می‌شود و محصول آن مجموعه‌‌ای از تدریس‌های برتر استان‌هاست.

محورهای جشنواره‌ شامل طراحی آموزشی و تدریس و گفتمان آموزشی است. در محور اول، شرکت‌کنندگان باید طراحی آموزشی‌ای را با اولویت رویکردها و آموزش‌های ارائه‌شده، در طرح شهید همت، مبتنی بر شیوه‌های علمی و اجرایی تدریس تدوین کنند. در محور دوم، با برگزاری گفتمان آموزشی (حضوری) زمینه‌ی حضور فعال و اثربخش علاقه‌مندان و صاحب‌نظران فراهم می‌‌شود.

در این جشنواره، با توجه به اهمیت شبکه‌سازی، شکل‌گیری حلقه‌های علمی، استمرار آموزش‌ها و ارائه‌ی تجربه‌های زیسته و نظرات تخصصی بر گفتمان آموزشی تأکید زیادی شده است.

همکاران شرکت‌کننده نخست باید در وبگاه الف‌تا1 ثبت‌نام و آثارشان را که شامل طراحی آموزشی و فیلم تدریس می‌شود، بارگذاری کنند. حجم فایل‌ها باید حداکثر 200 مگابایت و مدت زمان فیلم تدریس سی دقیقه باشد. بعد از آن، داوران منطقه‌ای آثار را ارزیابی می‌کنند و آثار برتر هر شهرستان (منطقه و ناحیه) بر اساس نمون‌برگ‌های ارزیابی و سهمیه‌‌ی ابلاغی استان‌ها به استان معرفی می‌شوند. در نهایت ده اثر برتر از هر عنوان درسی به مرحله‌ی کشوری راه پیدا می‌‌کنند.

فرایند داوری آثار در دو مرحله‌ی غیرحضوری و حضوری و در سطح منطقه، استان و کشور انجام می‌‌گیرد. ابتدا داوران با تکمیل نمون‌برگ (1 و 2) طراحی آموزشی و فیلم تدریس را به‌صورت غیرحضوری ارزیابی و داوری می‌کنند. امتیاز طراحی آموزشی 40درصد و امتیاز فیلم اجرای تدریس 60درصد است. در مرحله‌ی اجرای عملی و حضوری، با برگزاری جلسات گفتمان آموزشی، داوران و شرکت‌کنندگان با تکمیل نمون‌برگ (2) به اجرای تدریس امتیاز می‌‌دهند. در این قسمت امتیاز کسب‌شده از طراحی آموزشی، در مرحله‌ی غیرحضوری، با همان سهم 40درصد در نظر گرفته می‌‌شود و امتیاز داوران با سهم 30درصد و امتیازی که شرکت‌کنندگان به گفتمان آموزشی می‌‌دهند نیز با سهم 30درصد محاسبه خواهد شد.

در این جشنواره به جای تأکید بر پایه، بر دوره‌های تحصیلی تأکید می‌شود و محدودیتی در انتخاب پایه از هر دوره‌ی تحصیلی وجود ندارد؛ مثلاً همکاری که در پایه‌ی اول تدریس می‌‌کند، می‌‌تواند برای شرکت در جشنواره، طراحی آموزشی و تدریس یکی از درس‌های پایه‌ی دوم و سوم را نیز انتخاب و اجرا کند. همچنین در طراحی‌های آموزشی، بر تعیین دقیق اهداف منطبق با برنامه‌ی درسی ملی، روش اجرای تدریس نوین و دقت در ارزشیابی مطابق با اصول ارزشیابی کیفی‌توصیفی تأکید شده است.

به‌عنوان خروجی جشنواره و در قالب تدریس‌های برتر، روش‌های نوین، بدیع و خلاقانه‌ی معلمان، برای ترویج و آشنایی سایر همکاران، منتشر می‌شود. این جشنواره، با ارائه‌ی نمونه‌هایی از تدریس‌های عملی، در نظر دارد الگو‌هایی برتر از فرایند یاددهی‌یادگیری را معرفی کند. معلمان از طریق این الگوسازی و استفاده از نمونه‌های برتر معرفی‌شده، فعالانه و عملی در جریان بهسازی و کیفیت‌بخشی آموزش وارد می‌شوند. مستندسازی تجربه‌های معلمان در به‌کارگیری شیوه‌های تدریس می‌‌تواند موانع و مشکلات سر راه را نمایان سازد و به بهبود امر آموزش کمک کند. این امر نیازمند بسترسازی و جلب مشارکت معلمان است. جشنواره‌های تدریس می‌توانند یکی از روش‌های مفید برای ایجاد انگیزه و ارتقای معلمان باشند.