آب در کوزه و ما تشنه لبان می‌گردیم
۱۴۰۴/۰۷/۰۱
سال تحصیلی جدید را در حالی آغاز می‌کنیم که در خردادماه ۱۴٠۴ کشور عزیزمان، ایران اسلامی، مورد تجاوز رژیم کودک‌کش صهیونیستی، با پشتیبانی استکبار جهانی، قرار گرفت. در این جریان، علاوه بر فرماندهان، دانشمندان هسته‌ای و مردم عادی، تعدادی از معلمان گران‌قدر و دانش‌آموزان معصوم و دوست‌داشتنی نیز به شهادت رسیدند. جای آن‌ها در میان ما خالی است؛ معلمان و دانش‌آموزانی که پس از یک سال تلاش و کوشش و با امید فراوان منتظر بازگشایی مدرسه‌ها بودند تا باز هم در کنار ما باشند. با گرامیداشت یاد و خاطره این عزیزان سفرکرده، سالی سرشار از موفقیت و سربلندی را برای همه معلمان و دانش‌آموزان آرزو می‌کنیم.
قطره‌ای از اقیانوس بیکران نهج‌البلاغه
نهج‌البلاغه که فوق کلام خلق و در پرتو کلام خالق است، مهم‌ترین مباحث اخلاقی، تربیتی، تاریخی، اعتقادی، سیاسی و علمی را به ساده‌ترین و زیباترین شکل بیان کرده است. بر ماست که با افزایش ظرف وجودی خویش، از این اقیانوس بیکران حداکثر بهره را ببریم و دانش‌آموزان را نیز به مطالعه آن علاقه‌مند کنیم. این اثر ارزشمند با نگاهی بسیار عمیق و دقیق به علوم گوناگون پرداخته است. مثلاً در علم کیهان‌شناسی حدود چهارده قرن قبل، با توجه به فضای آن عصر، می‌بینیم که امام (علیه‌السلام) به‌طور دقیق چگونگی خلق آسمان‌ها و زمین را توصیف کرده و در خطبه اول نهج‌البلاغه راز این معمای بزرگ را گشوده است. «پس از آن، خداوند طبقات جو را از هم گشود و اطراف آن را باز کرد و فضاهای خالی را ایجاد نمود. و در آن آبی که امواج متلاطم آن روی هم می‌غلطید، جاری ساخت و آن را بر پشت بادی شدید و طوفانی کوبنده حمل کرد. پس از آن باد را به بازگرداندن آن فرمان داد و بر نگهداری‌اش آن را مسلط ساخت.» در ادامه می‌فرماید: «آسمان پایین را به‌وسیله کوکب‌ها و نور ستارگان درخشان زینت بخشید و در آن چراغی روشنی‌بخش و ماهی‌های نورافشان به جریان انداخت که در مداری متحرک و صفحه‌ای جنبنده بگردند.»
در خطبه 185 در مقوله زیست‌شناسی و علوم جانورشناسی یادآور می‌شود: «به همین مورچه با آن جثه کوچک و اندام ظریفش بنگرید که چگونه لطافت خلقتش با چشم و اندیشه درک نمی‌شود! نگاه کنید چگونه روی زمین راه می‌رود و برای به‌دست‌آوردن روزی‌اش تلاش میکند! دانه‌ها را به لانه منتقل و در جایگاه مخصوص نگهداری میکند! در فصل گرما برای زمستان، و به هنگام امکان برای زمانی که جمع‌کردن برایش ممکن نیست، ذخیره میکند. اگر در مجاری خوراک و قسمت‌های بالا و پایین دستگاه گوارشش و عضله‌ها و اعضایی که برای حفظ این دستگاه آفریده است و چشم‌ها و گوش‌هایش اندیشه نمایی، در تعجب فرو می‌روی و به شگفتی خلقتش اعتراف خواهی کرد و از توصیف آن به زحمت‌خواهی افتاد.»
و در توصیف ملخ می‌فرماید: «خداوند برای او دو چشم سرخ، دو حدقه همچون ماه تابان، و گوش پنهان آفریده و دهانی به‌تناسب خلقتش به او داده است. حواسی نیرومند و دو دندان که با آن‌ها (شاخه‌های گیاهان و برگ‌های درختان را) چیده و جدا میکند و دو وسیله همچون داس که با آن‌ها خوراکش را جمع می‌آورد. کشاورزان برای زراعت خود از آن‌ها می‌ترسند و قادر بر دفعشان نیستند؛ حتی اگر همه دست به دست هم بدهند، آن‌ها همچنان نیرومندانه پیش می‌آیند تا وارد کشتزار شوند و آنچه را میل داشته باشند بخورند. در حالی که تمام پیکرشان به اندازه یک انگشت باریک نیست!»
همچنین به معرفی اجمالی دستگاه بینایی خفاش می‌پردازد که برای پرواز و شکار از چشم خود استفاده نمی‌کند. در سال‌های اخیر دانشمندان پی برده‌اند که خفاش از سامانه‌ای بهره می‌گیرد که مانند یک دستگاه رادار امواج ماورای صوت ارسال میکند. وقتی آن موج به مانعی برخورد میکند، منعکس می‌شود و خفاش با گوش خود مانع را تشخیص می‌دهد.
در فرازی از خطبه 165 می‌فرماید: «منزه است آن کس که حتی برای مورچگان ریز و پشه‌های خرد دست‌وپا آفرید و بزرگ‌ترین موجودات، یعنی ماهیان بزرگ، نهنگان و فیل‌ها را به وجود آورد، و مقرر داشت هر شبهی که بجنبد و روح در آن نفوذ کند، مرگ پایان آن و فنا سرانجامش باشد.
امام علی (علیه‌السلام) در لابه‌لای سخنان خود به مسائلی می‌پردازد که بیانگر مفاهیم روان‌شناسی و موضوعاتی مهم در راستای تربیت هستند و فهم و تحلیل آن برای همه کسانی که در تعلیم و تربیت نقش دارند ضرورت دارد. از جمله در حکمت 193 می‌فرماید: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَه وَ إِقْبَالاً وَ إِدْبَاراً، فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَ إِقْبَالِهَا فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِی»: برای دل‌های (آدمیان) علاقه و اقبال و (گاه) تنفر و ادبار است. هنگامی که می‌خواهید کاری انجام دهید، از دریچه علاقه و اشتیاق وارد شوید، زیرا اگر قلب را مجبور به کاری کنند، نابینا می‌شود.
همانا این دل‌ها همانند بدن‌ها افسرده می‌شوند. پس برای شادابی دل‌ها، سخنان زیبای حکمت‌آمیز را بجویید.
در نامه 31 نیز تحلیلی تاریخی آورده است: «نگاه به گذشته و آگاهی از شیوه زندگی پیشینیان آموزگار خوبی برای نسل حاضر است تا با عبرت‌پذیری از وقایع خوب و بد، درست و نادرست آبا و اجداد و تجربه‌های تلخ و شیرین آنان، تصمیم‌های درست و متقن اتخاذ کنند.»
اساس نظر امام (علیه‌السلام) در رجوع به گذشته، عبرت‌پذیری از آثار پیشینیان است که در جای‌جای نهج‌البلاغه به آن پرداخته شده است.
بندگان خدا، روزگار بر آیندگان چنان می‌گذرد که بر گذشتگان گذشت. آنچه گذشت بازنمی‌گردد و آنچه هست جاویدان نخواهد ماند.
مطالعه و تحقیق درباره نهج‌البلاغه، به‌صورت فردی و گروهی و حتی در جلسه‌های شورای دبیران، انجمن اولیا و مربیان و در کلاس و خارج از کلاس و بهره‌گیری از آن در زندگی راهگشا و تأثیرگذار است. بنابراین، معلمان با الهام از آن با رویکرد تلفیقی و دینی در راستای علاقه‌ها و خواسته‌های دانش‌آموزان گام بردارند و پاسخ‌گوی نیازهای آن‌ها باشند و زمینه علاقه‌مندی دانش‌آموزان به مطالعه و تحقیق پیرامون نهج‌البلاغه را فراهم کنند. مصداق بارز علاقه‌مندی به کلام گهربار امام علیه‌السلام، جرج جرداق مسیحی، استاد ادبیات عرب در لبنان است که اعتراف میکند: «جاذبه‌های کلمه‌های امام علی علیه‌السلام شوری در من ایجاد کرد که 2٠٠ بار نهج‌البلاغه را مطالعه کردم.»
ما نیز با مطالعه عمیق و دقیق نهج‌البلاغه به راز 2٠٠ بار مطالعه این دانشمند مسیحی و دیگر دانشمندان و علت موفقیت آنان پی خواهیم برد.
۲۶
کلیدواژه (keyword):
رشد معلم، یادداشت سردبیر،آغاز سال تحصیلی،جنگ 12 روزه،نهج البلاغه،دکتر عباسعلى مظفرى