مقدمه
کشورمان ایران با جایگاه راهبردی خود در خاورمیانه، شرایط آبوهوایی گوناگون و ویژهای دارد. کشاورزی و دامپروری از دیرباز در ایران رواج داشته و حرفه اصلی مردمان ساکن در فلات قاره ایران بوده است؛ به گونهای که اهلیشدن شماری از گونههای حیوانی، مانند شترهای دوکوهانه، گوسفند، بز و سگ، در بخشهای گوناگونی از ایران انجام شده است. آثار باستانی بهدستآمده از شهرهای کشورمان همگی گواه بر دیرینگی دامپروری در ایران هستند. برای نمونه، وجود نگارههای زیبای حیوانات، بهویژه دامهای اهلی، در سنگنگارههای تخت جمشید در 2500 سال پیش و یا آثار بهدستآمده از تپههای سیلک کاشان در 6000 سال قبل، این موضوع را گواهی میکنند. بنابراین میتوان گفت که ایرانیان قدیم از جمله مردمانی بودهاند که در هزاره ششم پیش از میلاد مسیح، و حتی پیشتر از آن، کشاورزی و دامپروری میکردهاند (اسدی و سلیمی، 1392).
اهمیت و ضرورت رشته امور دامی
آموزش کشاورزی در ایران با تأسیس اولین مدرسه کشاورزی در سال 1279 خورشیدی، به نام «مدرسه فلاحت مظفری» آغاز شد و در زمان صدارت میرزا تقیخان امیرکبیر در سال 1296 اولین جنبش بهسوی کشاورزی نوین بهوجود آمد. در آن زمان، آموزشهای رسمی در مدرسههای کشاورزی و آموزشهای غیررسمی توسط مأموران اداره فلاحت، برای ترقی کشتوکار و توسعه فنون کشاورزی و دامپروری انجام میشد (زمانیپور، 1386).
بین بخشهای متفاوت کشاورزی، دامپروری اهمیت ویژهای دارد و همواره بهعنوان رشتهای مکمل در کنار کشاورزی بوده است. زیرا در سبد غذایی مصرفکنندگان، آنچه بیش از هر ماده دیگری حلقه تغذیه انسان را کامل میکند، مواد پروتئینی، بهخصوص نوع حیوانی آن است که باید آن را در بخش دامپروری بهعنوان یکی از زیرشاخههای بخش کشاورزی مورد توجه قرار داد. این بخش همچنین اهمیت بالقوهای در تولید ناخالص ملی و اشتغالزایی دارد.
مزیت دیگر بخش دامپروری این است که حتی محصولات بسیار کمارزش کشاورزی، از جمله کاه، کنجاله سویا، کنجاله تخم پنبه و سبوس را به محصولات باارزش و پروتئینی، مانند شیر، گوشت و تخممرغ تبدیل میکند. بدین معنا که دامپروری با کمترین فشار به بخش کشاورزی، بیشترین و باارزشترین محصول و فراورده را تولید میکند (آزادیعبدولی و همکاران، 1392).
در نظام جدید آموزش فنیوحرفهای وزارت آموزشوپرورش که شامل چهار زمینه صنعت، هنر، خدمات و کشاورزی است، رشته امور دامی که در گذشته دامپروری خوانده میشد، در گروه کشاورزی و غذا قرار دارد. در این رشته هنرجویان هنرستان کشاورزی طی سه سال تحصیلی اطلاعات و شایستگیهای فنی و غیرفنی لازم برای تولید و پرورش مرغ و ماکیان، دامهای سبک و سنگین، زنبور عسل و آبزیان زینتی و خوراکی را با توجه به شرایط و اقلیم منطقه خود کسب خواهند کرد.
محتوای آموزشی رشته امور دامی
هنرجویان این رشته، علاوه بر گذراندن درسهای عمومی، شامل تربیت دینی و اخلاقی، زبان و ادبیات فارسی، زبانهای خارجی، مطالعات اجتماعی، انسان و سلامت، انسان و مهارتهای زندگی، و شایستگیهای پایه شامل ریاضی، فیزیک، شیمی و زیستشناسی، درسهای شایستگیهای غیرفنی و فنی مربوط به رشته امور دامی را نیز باید فراگیرند. کتابهای درسی در شاخه فنیوحرفهای دارای پنج پودمان هستند.
در خصوص رشته امور دامی در هر پودمان ممکن است چند واحد یادگیری یا عنوانهایی بهموازات هم وجود داشته باشند که هنرجویان مطابق سیاستهای کلان کشور و آمایش سرزمین یک عنوان را آموزش میبینند و ارزشیابی میشوند.