یکی از حوادث مهم تاریخ معاصر ایران، تشکیل و فعالیت فرقه دموکرات آذربایجان است. این فرقه با حمایت دولت شوروی به رهبری سید جعفر پیشه‌وری در ۲۱ آذر ۱۳۲۴ در ‌آذربایجان و زنجان اعلام خودمختاری کرد ولی درست یک سال بعد یعنی در ۲۱ آذرماه ۱۳۲۵ بساط آن برچیده شد. یکی از عواملی که باعث سقوط فرقه دموکرات آذربایجان گردید، نقش آیت‌الله العظمی بروجردی در این جریان بود که تاکنون آ‌ن‌گونه که لازم بود به این موضوع پرداخته نشده است. ما در این مقاله به نقش آن مرجع بزرگ در سقوط فرقه دموکرات آذربایجان می‌پردازیم.