در این پژوهش جنبههای زیباییشناسانه اغراق در موضوعات شعری حماسه و مدح به روش توصیفیـ مقایسهای بـررسی میشود. با توجه به اهمیت اغراق در موضوع شعری حماسه و همچنین، بهکارگیری افراطآمیز غلو در مدح میتوان به بررسی میزان تأثیرگذاری این صنعت در این دو مقوله پرداخت. در مقاله حاضر، چگونگی کاربرد صنعت اغراق در حماسه و مدح و همچنین بسامد این آرایه در کنار سایر تصاویر بلاغی در هر دو نوع ادبی بررسی شده است. نتایج حاصله نشان میدهد که اغراق مشخصه ذاتی نوع ادب حماسی و سرشار از نوعی زیباییآفرینی طبیعی است و در توصیف ویژگیهای قهرمان حماسه از مضامین متنوع طبیعی و متناسب بهره میبرد؛ حال آنکه غلو در مدح الزاماً دربردارنده مضمونهای طبیعی و مطبوع نیست. مدح نابجا و غلوآمیز در حقیقت مملو از ستایش صفات نیکوی فرضی است که اساساً از آنها در ممدوح نشانی نمیتوان یافت و ریشه در طبیعت ممدوح ندارند. شاعر مداح عمدتاً به کمک ذهن خلاق خود برای ساخته و پرداخته کردن این معانی، غلوهای شدید و افراطگونهای به کار میبرد که گاه به ترک ادب شرعی منجر میشود. انگیزه شاعر از تولید این غلوها، صرفاً دستیابی به صله است. بهطور کلی، آنچه در مبالغه و غلو و اغراق شایسته و بایسته نمینماید، تعیین درستی یا نادرستی آن به لحاظ عقلی و عرفی نیست بلکه نوعی ناهماهنگی و عدم تجانس و ناپسندی در کاربرد افراطآمیز غلو در مدیحهسرایی است که در بافت معنایی کلام خوش نمینشیند.
۱۵ بهمن ۱۳۹۹