به ایستگاه پایانی طراحی برنامه‌ی ‌درسی مسئله‌محور رسیده‌ایم. در هفت مقاله‌ی قبلی سعی شد مبانی، روش و الزامات طراحی مسئله‌محور را با هم به بحث و گفت‌وگو بگذاریم. در طی این مسیر با بوم مسئله‌محوری آشنا شدیم و چند طرح‌درس مسئله‌محور را با هم بررسی کردیم. ممکن است در این مدت خودتان هم یک طرح‌درس طراحی کرده باشید یا برای سال بعد می‌خواهید روش آموزشتان را مسئله‌محور بکنید و می‌خواهید بیشتر با جزئیات این روش آشنا شوید. در این شماره می‌خواهیم به ابهامات ذهنی و سؤالاتی که شما درباره‌ی این نوع طراحی برنامه‌ی ‌درسی دارید، پاسخ دهیم.

در شماره‌ی گذشته با بعضـی قـالب‌های مسئله‌محـوری مثل داستان، پروژه و اردو آشنا شدیم. اگر در خاطرتان باشد، یک نمونه اردوی مسئله‌محور را که برای درس اجتماعی طراحی شده بود مثال زدیم. بعضی از این طرح‌درس‌ها در سال‌های گذشته طراحی شده‌اند؛ اما به‌سبب موفقیت آن طرح، امکان اجرای چند باره‌ی آن‌ها برای دانش‌آموزان وجود دارد. به‌خصوص حالا که با گذر از بحران آموزش در دوران کرونا و پساکرونا نیاز به پرکردن فاصله‌ی ایجادشده در زیست اجتماعی و شخصیتی دانش‌آموزان بیش‌ازپیش عیان شده است، طراحی برنامه‌های ‌درسی‌ تلفیقی مسئله‌محور می‌تواند با آموزش چندین موضوع در یک بازه، هم در زمان آموزش صرفه‌جویی کند و هم چندین هدف را هم‌زمان با هم پوشش دهد.

در شماره‌ی قبل درباره‌ی سطح‌های مسئله‌محوری صحبت کردیم و اینکه می‌شود با روش‌های متعدد و پله‌پله دانش‌آموزان را از مسئله‌محوری به تکلیف‌محوری برسانیم. آنچه در این مسیر برایمان بیش از حل یا بهبود مسئله‌ موضوعیت دارد، محتوا نیست، بلکه فرایندی است که دانش‌آموزان برای حل مسئله طی می‌کنند. در این فرایند مهم این است که شاگرد مسئله‌بین و حلّال آن باشد، در چارچوبی احساس مسئولیت کند و برای حل مسئله‌ای‌، کار گروهی و پژوهش انجام دهد تا راه‌حلی ارائه دهد. مهم این است که کم‌کم به دانش‌آموزان آزادی عمل داده شود تا خودشان بتوانند انتخاب بکنند. در این سیر حتی سطح پیچیدگی راه‌حل نهایی مهم نیست؛ بلکه «درک موقعیت» مهم است تا شاگرد به این نگرش برسد: «من مسئولم این مسئله‌ را حل کنم.» برای درگیرکردن دانش‌آموز در فرایند حل مسئله، قالب‌های متنوعی می‌تواند به کار گرفته ‌شود، از برنامه‌های خانوادگی تا اردو. در این شماره می‌خواهیم با پرکاربردترین قالب‌هایی که می‌شود با آن‌ها طرح‌درس مسئله‌محور طراحی کرد، یعنی داستان و پروژه و اردو، آشنا شویم.